Prirucnik Za Citanku 3:Layout 1

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 1Rrok GjolajLEXIMI LETRARpër klasën e dytë të shkollësfillore nëntëvjeçareLIBRI I MËSUESITEnti i Teksteve dhe i Mjeteve MësimorePODGORICË, 2007

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 2RROK GJOLAJDUAM DHE MUNDEMILeximi letrar 3për klasën e tretë të shkollës fillore nëntëvjeçareLIBRI I MËSUESITХОЋЕМО И МОЖЕМОЧитанка 3за трећи разред деветогодишње основне школеПРИРУЧНИКBotuesi:Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore; PodgoricëKryeredaktore dheredaktore përgjegjëse:Natasha ZhivkoviqRedaktor:Zarija BrajoviqRecensentë:Prof. dr. Mark CamajProf. dr. Pjetër GjuravçajNazire Kurmemoviq, mësuese e ciklit të ulëtProf. dr. Fatmir Vadahi, pedagogProf dr. Vehbi Hoti, psikologIlustrimi:Simon VuçkoviqFaqosja dhe disenjoja:Sasha ProtiqKorrektor:Dimitrov PopoviqRedaktor teknik:Rajko RadulloviqPër botuesin:Nebojsha DragoviqShtypur në:“Obod”, CetinjëTirazhi:1500ISBN: 86-303Këshilli i Arsimit të Përgjithshëm, me vendimin nr. . të datës . e ka miratuarkëtë tekst mësimor për përdorim në shkollat fillore nëntëvjeçare.2

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 3PËRMBAJTJAHYRJE NË KOMPLETIN E TEKSTIT MËSIMOR .4Kapitulli i parë .6MËSIMI 1 Propozimi për punë në dyfaqëshen ”Shtëpia ime e dashur” .6MËSIMI 2 Tajar Hatipi: Miku ynë .8MËSIMI 3 Anton Çetta: Shtatë thuprat .9MËSIMI 4 Gani Xhafolli: Letra e Gentit .10MËSIMI 5 Popullore: Urtësia e njeriut të varfër .11Kapitulli i dytë.12MËSIMI 6 Propozimi për punë në dyfaqëshen “Ylberi shumëngjyrësh” .12MËSIMI 7 Rrahman Dedaj: Ylberi .13MËSIMI 8 J. J. Zmaj: Lulebora .14MËSIMI 9 Qamil Batalli: Për mësuesin tim .15MËSIMI 10 Edmondo de Amiçis: Nga ditari i një shkollari.16MËSIMI 11 Mark Krasniqi: Përtaci.17Kapitulli i tretë .18MËSIMI 12 Propozimi për punë në dyfaqëshen “Zogu fluturoi i lirë”.18MËSIMI 13 Ramadan Posmaçiu: Një ndodhi në rrugë.19MËSIMI 14 Dragan Radulloviq: Unë nuk dua të jem vetëm.20MËSIMI 15 Naim Frashëri: Zogu dhe Djali .21MËSIMI 16 Luigj Gurakuqi: Fëmija prekës.22MËSIMI 17 Sami Frashëri: Dheu është flori .23Kapitulli i katërt .24MËSIMI 18 Propozimi për punë në dyfaqëshen: ”Hedhim valle me fjollat e borës” .24MËSIMI 19 Bedri Dedja: Vjeshta dhe dimri .25MËSIMI 20 Narta Naraçi: Viti i Ri.26MËSIMI 21 Vojisllav Vullanoviq: Askush nuk mundet.27MËSIMI 22 Rutgard Kipling: Maçoku.28Kapitulli i pestë .29MËSIMI 23 Propozimi për punë në dyfaqëshen ”Ejani të qeshim së bashku”.29MËSIMI 24 Anekdotë: Nevoja e mëson njeriun .30MËSIMI 25 Andon Zako – Çajupi: Qeni dhe hija e tij.31MËSIMI 26 Fabul popullore: Breshka dhe lepuri .32MËSIMI 27 Tregim popullor: Fiton mendja e jo fuqia.33Kapitulli i gjashtë.34MËSIMI 28 Propozimi për punë në dyfaqëshen ”Ëndrra ime, loja ime”.34MËSIMI 29 Agim Deva: Libri, radioja dhe televizori .35MËSIMI 30 Popullore: Mençuria e një plaku (folklori arab).36MËSIMI 31 Fabul popullore: Ujku dhe qengji .37MËSIMI 32 Krijim popullor: Kush punon, gëzon.38MËSIMI 33 ”Edhe një hap” .39TË NDRYSHME.403

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 4Të nderuar mësues!Ju, që deri tani keni kryer me sukses punën në dy vitet e para të shkollimit të fëmijëve, keni në dorë Kompletine ri të Tekstit mësimor të letërsisë për klasën e tretë, me të cilin shtohen edhe më shumë detyrat delikate, për tëlidhur sa më mirë fëmijët me letërsinë dhe vlerat e saj.Në këtë moshë fëmijët janë më të rritur e me më shumë përvojë, rrjedhimisht edhe më dinamikë e kërkues, ndajtë cilëve do të duhet të shtohen përpjekjet tona për t’ua bërë lëndën më të afërt dhe me të ndjeshme. Kjo punëkërkon dëgjim të vëmendshëm, lexim të durueshëm rresht për rresht dhe të menduar të vazhdueshëm, sigurisht joedhe pa lodhje.Si autor i Kompletit të Tekstit mësimor për klasën e tretë e kam pasur mirë parasysh këtë porosi dhe meilustrimet e paraqitura kam bërë që materialet që trajtohen të jenë në një nivel më të lartë nga se kanë mësuar nëvitet e mëparshme, por, edhe të jenë një vazhdimësi logjike në realizimin e synimeve dhe qëllimeve të vëna nëprogramin mësimor. Në këtë prizëm janë parë të tre librat e Kompletit mësimor1. Libri i nxënësit2. Fletorja e punës3. Manuali për mësuesinSigurisht Libri i nxënësit mbetet kryesori. Ai është punuar mbi bazën e programit mësimor të shkollës sëreformuar, duke garantuar tekstet e miratuara (materialet letrare) jo vetëm si numër, por edhe me cilësinë e duhur.E gjithë lënda mësimore ndahet në 6 tërësi ( kapituj) të cilët lidhen mes veti natyrshëm dhe sigurojnë një aftësimtë nxënësve që vjen në rritje.Që në dyfaqëshen e Kapitullit të parë Shtëpia ime e dashur, ndeshemi me mirëseardhjen e nxënësve jo vetëmnë shtëpi, por edhe në botën e librit dhe të Letërsisë.Maskota që është përdorur edhe në dy tekstet e para, paraqet lidhjen e hollësishme mes së vërtetës dhe fantazisë.Arta edhe është, edhe nuk është një vajzë e vërtetë. Është e vizatuar, jo si një heroinë letrare, por si një çapkënesimpatike kureshtare që na rri kurdoherë pranë në ilustrimet e teksteve; gëzohet, përkëdhelet, turpërohet, krenohetsi edhe të gjithë shokët e shoqet imagjinare dhe nga realiteti.Si çdo vajzë e paqëndrueshme, Arta zhduket përkohësisht, duke i lënë vetëm fëmijët në faqet e Librit, porzgjidhjet motivuese hyrëse ndihmojnë që të kalohet lehtë nga jeta në ëndërr, nga loja në mësim. Fëmijët po thuajvetë mund të gjinden në materialin e lexuar. Fjalët “ jo të zakonshme”, të vështira siç i quajmë disa herë, ndodhentë ndara dhe të shpjeguara në tekst, në anë të veçantë të faqes. Pasuria poetike, si dhe rrugët që të çojnë tek kuptimii saj, janë pak më të fshehura se ato të vitit të kaluar, prandaj punohet me lexuesit e vegjël, një vit më të moshuar,që të mos u duket e vështirë dhe e pakapshme e reja që sjell viti i ri mësimor.Vjershat janë më serioze, tregimet më të mençura, teatri më dramatik. Por e gjithë kjo lexuesve të vegjël u ështëe kuptueshme dhe e afërt, sepse tekstet poetike dhe mësimore të librit janë komunikuese, ndërsa përvojat letrarejetësore të njohura.Kapitujt, titujt dhe përmbajtjet janë të kuptimshme dhe të organizuara mirë. Në të gjashtë kapitujt ka një lidhjepërmbajtësore të vazuhdueshme.Nëpër fletët e librit, nxënësit “ punësohen” me nënvizime, plotësime, zgjidhje si edhe vlerësime e gjykime tëndryshme, të cilave ndonjëherë do t’u duhet ndihma e mësuesit. Duke i zgjidhur problemet në vazhdim, nxënësitgradualisht njihen me strukturën e veprave letrare. Pa lodhje të madhe, përvetësojnë konceptet teorike- letrare. Nëfund ata do të ndjejnë një lodhje të këndshme si studiues të suksesshëm që e kanë arritur vetë qëllimin.Fletorja e punës thekson sigurisht punën e nxënësit, duke afirmuar leximin aktiv të literaturës, përshkrimin dhevizatimin e përshtypjeve.Fletorja e punës u ndihmon nxënësve që të ruajnë dhe saktësojnë ngjarjet dhe personazhet. Ai është Ditari ileximeve, që i tërheq nxënësit përkrahu drejt fillimit të grumbullimit të dijeve. Me interpretimin e vet figurativ, ajou hap sytë nxënësve para materialeve të paraqitura në libër. Me detyra të ndryshme, ajo u zgjeron trurin paraproblemeve të jetës dhe zgjidhjes së tyre. Me paraqitjen e portreteve dhe karaktereve, ajo u ngroh zemrën dhe i nxitpër vepra të mira. Me dallimin e pasazheve të bukura, u mpreh shqisat për muzikalitetin e fjalëve. Dhe ajo që ështëmë e rëndësishme, Fletorja e punës krijon mundësi e hapësirë për punë krijuese të pavarur. Është vazhduar memetodën e përdorur në klasat e mëparshme, duke e venë ngjitur literaturën përkatëse për leximet jashtë klase. Dukeshfrytëzuar me kujdes aparatin pedagogjik të përdorur në Fletoren e punës, do të arrihet shumë, por kjo nuk duhetmbivlerësuar, pasi mësuesit kanë secili metodat e veta të punës, të cilat nuk përjashtohen në punën me nxënësit.Krahas Librit të nxënësit dhe Fletores së punës, Manuali për mësuesit është një ndihmë e mirë për secilinmësues, një mbështetje e duhur për përvojat e deritashme të mësuesve në këtë cikël. Në të janë paraqitur përgatitjetdhe mënyrat e realizimit të mësimit të Letërsisë së klasës së tretë.4

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 5Vëllimi i tekstit të librit nuk duhet t’i ngarkojë, por t’i nxisë nxënësit në përvetësimin e aktiviteteve komunikuesesi: dëgjimi, të folurit, leximi e shkrimi.Duke kombinuar metodat bashkëbiseduese, studimore dhe krijuese, interpretimi modern i veprave letrare, edhenxënësve, edhe mësuesve, u siguron një proces interesant interaktiv, të gjallë dhe të hapur.Fëmijëve duhet t’u rrish afër me nderim e respekt, pa patetikë dhe sentimentalizëm. Duke mos i mbivlerësuardhe as nënvleftësuar, mund të arrijmë shumë. Qëllimi ynë kryesor, që duhet të arrijmë, mbetet kryesisht në zbulimine lidhjes mes të folurit dhe të shkruarit; në aftësimin për t’i bërë për vete gjërat e bukura e fisnike; për të bërë qëshkolla e modës së vjetër, e ngjashme me një manastir të frikshëm e mistik, të kthehet në një atelie të gjerë e tëtejdukshëm të krijuesve të vegjël e të mëdhenj.Le të përpiqemi me të gjitha forcat për të realizuar me sukses detyrat që shtrohen para nesh në programin eshkollës së re e të reformuar.Suksese!Autori5

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 6ECURITË METODIKEPËR REALIZIMINE PROCESIT MËSIMORKAPITULLI IMËSIMI 1Propozimi për punën në dyfaqëshen“Shtëpia ime e dashur”Tek shqiptarët thuhet se shtëpia është e miqve dhe e zotit. Kjo tregon në shkallën më të lartë mikpritjen shqiptare.Miqtë janë të mirëseardhur kurdoherë.Në ilustrimin e dhënë në këtë dyfaqëshe është paraqitur mikpritja e ngrohtë që u rezervohet miqve në shtëpi.Në të njëjtën mënyrë, në libër paraqitet me dashuri mirëseardhja e nxënësve në botën e këtij libri, që sikurse edhenë vitet e mëparshme do t’i udhëheqë Arta.Për punën në këtë dyfaqëshe propozojmë këto veprimtari:1. Mësuesi/ja i fton nxënësit të hapin librin në faqe 4 dhe 5 dhe fillojnë bisedën rreth ilustrimit.Kush u uron mirëseardhjen miqve? Kush i pret miqtë e dashur? Kush banon në shtëpi? Komentoni shprehjen“Miqtë në shtëpinë tonë janë si në shtëpinë e tyre! Përse Arta i pret kështu miqtë e vet?2. Nxënësit mund të marrin rolin e Artës dhe të formojnë bisedën e tyre.3. Nxënësit flasin për njerëzit në shtëpi dhe miqtë që u vijnë4. Nxënësit mund të organizohen në grupe dhe secili grup të formojë bisedën e vet për mikpritjen.5. Së bashku me mësues-in/ en bëjnë analizën e punës dhe plotësojnë njëri-tjetrin.6. Mësuesja, më pas, mund t’u japë detyrë që të vizatojnë sipas dëshirës shtëpinë e tyre dhe bashkëbisedojnëpër mënyrën e pritjes që u bëjnë miqve; gjatë punës mund të lëshojë ndonjë incizim muzikor të lehtë.7. Pas përfundimit të punës nxënësit i varin punimet e veta në stendën e klasës.8. Pastaj, organizohet vlerësimi i punimeve.9. Veprimtaria mund të vazhdojë edhe në orën tjetër, sepse ky mësim është hyrje në Tekstin mësimor.6

Prirucnik za citanku 3:Layout 18/14/20071:48 AMPage 7Vërejtjet e mësues-it/es7