Pagdalumat Sa Mga Sinaunang Di- Materyal Na Kultura Ng
Asia Pacific Journal of Multidisciplinary ResearchP-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 Volume 2, No. 6 December 2014Pagdalumat Sa Mga Sinaunang Di- Materyal Na Kultura Ng MgaB‟laan Sa Brgy. Pisan, Kabacan, Cotabato Mula Sa KanilangKwentong BayanNelia O. Du, Ph.D.University of Southern Mindanao, Kabacan, Cotabato, Philippinessexynhels@yahoo.com.phDate Received: July 15, 2014; Date Revised: November 10, 2014Abstrak - Nilayon ng pag-aaral na lumikom ng kwentong bayan ng mga B’laan sa Brgy. Pisan,Kabacan, North Cotabato at dalumatin ang kanilang di-materyal na kulturang masasalamin dito.Sapagbibigay katuparan sa layunin, nasagot ang mga sumusunod na katanungan: (1) Ano ang mga kwentongbayan ng mga B’laan sa Pisan, Kabacan, Cotabato? (2) Anong mga di-materyal na kultura ang maaaringpagkakakilanlan ng mga B’laan ang masasalamin sa kanilang mga kwentong bayan? Paano ipinakita angmga ito sa kanilang mga kwentong bayan? Saklaw ng pag-aaral na ito ang mga kwentong bayan na inuriayon sa alamat, mito, salaysayin at pabula na kasasalaminan ng di-materyal na kultura ng mga B’laan nanakatira sa Brgy. Pisan, Kabacan, Cotabato. Kwantitatibo at Kwalitatibong disenyo ng pananaliksik angginamit sa pag-aaral at sinuri ang mga datos sa pamamagitan ng deskriptibong pamaraan partikular angkontent analisis. Pamaraang indihenus o pangkatutubo ang pamaraang ginamit.Natuklasan na (1) May iba’t ibang kwentong bayan sa genre na alamat na etiolohikal, mito, salaysayin,at pabula ang mga Blaan; (2) Iba’t ibang di-materyal na kultura ang masasalamin sa mga kwentong bayanng B’laan. Ito ang nabuong konklusyon: (1) Ang mga kwentong bayan ng B’laan ay kasasalaminan ngkanilang di-materyal na kultura.Mga Susing salita: B’laan, Kwentong Bayan, Di-materyal na KulturaMaaaninag sa ating panitikan ang lalim ng atingI. INTRODUKSYONAng panitikan ay isang bukas na talaarawan ng mga kultura at ang malikhaing katalinuhan ng ating lahimamamayan. Sa talaarawang ito, mababasa ang (Buensuceso et al., 1997).panahon ng kasaysayan ng kultura ng isang pangkat.Sinabi ni Gonzales na hindi maaaring ihiwalay angMakikita at makikilala mula rito ang tradisyon, panitikan ng bayan sa kanyang kasaysayan, sa kanyangkaugalian, paraan ng pamumuhay, paniniwala, at lahat kultura at kabihasnan. Ito‟y larawan ng buhay, kahapon,ng tungkol sa isang grupo ng mga mamamayan.ngayon at ng bukas. Lahat ng naganap na mgaIdinagdag pa ni Gonzales (1978) na itinatampok sa pangyayari sa baya‟y nasasalamin sa panitikan.panitikan ang mga karanasan at kalagayan ng lipunan oAyon kay Padre Chirino mula sa Buensuceso et al.pulutong ng mga taong naghahari sa kinauukulang (1997), ang ating mga ninuno ay nagkaroon ng mgapanahon.samahang nagbubuklod-buklod sa kanila. Ang kanilangNaniniwala naman si Santiago (1989) na matalik na mga epiko, bugtong, at mga sawikain ay nagpasalinmagkaugnay ang panitikan at kasaysayan. Sa salin sa sunod-sunod na henerasyon. Ang kanilang mgapagtalakay sa kasaysayan ang pinagdaanang mithiin at gawaing pampanitikan ay nauugnay sa kanilangpakikipagtunggali para sa tribu o bayan.pananampalataya at ritwal noong kanilang panahon.Ganoon din ang panitikan. Ito ang nagsisilbingKatunayan sa panitikan mahuhugot ang karanasan,tulay tungo sa pag-unawa sa kultura ng isang nilalang gawain at paniniwala ng mga tao. Sa panitikan, pasulatna kabilang sa isang pangkat. Sa panitikan din man o pasalita ay siyang magpapakita atmasasalamin ang dalawang uri ng kulturang ito—ang magpapapakilala sa mga taong kabilang sa isangmateryal at di materyal na kultura.partikular na pangkat.158P-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 www.apjmr.com
Asia Pacific Journal of Multidisciplinary ResearchP-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 Volume 2, No. 6 December 2014Ang panitikan ay nagpapakita ng ating panlipunanAng tribung B‟laan ay isa sa labingwalong etnikoat panlahing pagkakakilanlan. Ang ating kaugalian ay grupong hindi kabilang sa pangkat ng mga Muslim namababakas sa ating mga kwentong bayan, alamat, nanahanan sa Isla ng Mindanao. Ang B‟laan angepiko, kantahing-bayan, kasabihan, bugtong, palaisipan itinuturing na pangatlo sa pinakamalaking pangkat. Angat sinaunang dula (Villafuerte et al., 2000).una ay ang Subanon ng Zamboanga at pangalawa angKaya‟t upang makilala ang ibang pangkat na Aromano Manobo. Ayon kay Fulong Bantilan Diantanbumubuo sa bansa, nararapat lamang na alamin, pag- ng Malapatan, ang salitang B‟laan ay katumbas din ngaralan at pahalagahan ang kanilang oral na panitikan.kahalagahan ng T‟boli. Sa isang partikular na panahonIsang pangkat ng mga katutubo na nagtulak sa ng kasaysayan, B‟laan at T‟boli lamang ang naninirahanmananaliksik na ito‟y pag-aralan ay ang mga B‟laan sa sa silangang bahagi ng Sarangani Bay at sa kanlurangPisan, Kabacan, North Cotabato. Sila rin ay may bahagi naman ang mga T‟boli. Pinaniniwalaang angnatatanging panitikan na nagsisiwalat ng kanilang T‟boli ay mula sa salitang B‟laan na To Bali nakultura at nagpapakilala ng kanilang identidad.nangangahulugang mga tao sa kabilang panig ng lawa.Kaya‟t ang B‟laan at T‟boli ay magkaugnay.Ang tirahan o lokasyon ng mga B‟laan ay nasaII. PAGLALAHAD NG SULIRANINPangkalahatang layunin ng pag-aaral na ito na pagitan ng longityud na 124-126 sa silangan at latityuddalumatin ang kulturang di-materyal ng pangkat ng na 5-8 sa timog. Sila ay inuri sa tatlong pangunahingB‟laan sa Brgy. Pisan, Kabacan, Cotabato hango sa pangkat ayon sa kanilang lokasyon. Una, ang Davaokanilang mga kwentong bayan. Sinagot ang mga B‟laan na matatagpuan sa munisipalidad ng Davao atsumusunod na katanungan:Munisipalidad ng Mlang, Kidapawan at Tulunan.1. Ano ang mga kwentong bayan ng mga B‟laan sa Pangalawa, ang Koronadal B‟laan na kabisera ngPisan, Kabacan, Cotabato?Koronadal (Marbel) at sa Banga, Tupi, Surallah,2. Anong mga di-materyal na kultura ang maaaring T‟boli, Tampakan, Polomolok at Malungon sapagkakakilanlan ng mga B‟laan ang masasalamin sa Probinsya ng Timog Cotabato, Lutayan at Columbio sakanilang mga kwentong bayan?probinsya ng Sultan Kudarat at Datu Paglas saprobinsiya ng Maguindanao. Pangatlo, ang SaranganiB‟laan partikular sa Malapatan, Maasim, Alabel, GlanAng mga B’laanAng mga B‟laan ay sakop ng unang pangkat ng at ang siyudad ng General Santos. Kabilang din angmga Indonesian na dumating at nanirahan sa Pilipinas mga B‟laan sa munisipalidad ng Jose Abad Santos atmga 5,000 o 6,000 taon na ang nakararaan. Sila ang Isla ng Sarangani sa probinsiya ng Davao del Sur. Angunang gumamit ng bangka bilang paraan ng kanilang bilang ng mga B‟laan sa kasalukuyan ay umaabot satransportasyon patungong Pilipinas. Maraming mga 450,000 na matatagpuan sa iba‟t ibang lugar saantropolohista ang makapagpapatunay na ang pangkat Mindanao.na ito ay nagmula sa Indonesia dahil sa pagkakatulad saAng mga B‟laan ay inuri din ayon sa sab na grupo:sistema ng ponemang patinig ng mga B‟laan at ng mga To Lagad o highlanders at To Baba o lowlanders. AngJavanese sa Java. Pareho silang may pitong ponemang highlander ay matatagpuan sa pagitan ng Davao delpatinig. Mas gugustuhin ng mga B‟laan na tawagin Sur, South Cotabato at Sultan Kudarat. Ang mgasilang B’laan kaysa Bilaan dahil para sa kanila ang lowlander naman ay nakatira sa mga baybayin ngpagbigkas ng salitang ito na Bilaan ay nangangahulugan Sarangani, General Santos at Sarangani Islands. Halosng kawalang paggalang at kabastusan. Ayon sa isang lahat ng B‟laan ay kabilang sa To Lagad.interbyu sa grupong ito, ang pagbigkas nito na Bilaanay nangangahulugang “malandi” o “kalandian”. Ang Batayang Teoritikalterminong B‟laan ay tumutukoy sa mga miyembro ngAng pook at identidad ay may malaking kaugnayan.etnikong grupo na noon ay tinatawag na Bira-an, Bara- Ipinapakita ng konsepto ng pook ang kahalagahan ngan, Blaan o Bilaan. Ang Bila ay nangangahulugang lugar at kinaroroonan sa paghubog ng identidad.kaibigan. Ang mga B‟laan ay mga tao sa bundok.Naniniwala ang mga katutubo na ang lupa ayKaraniwan silang nakatira sa mga matataas na bahagi sa buhay---ang salalayan ng kultura. Sa kasaysayan ngmga bulubundukin ng North Cotabato, Davao, at maramingkatutubo,angkomprontasyonngSaranggani Islands. May ilan din sa kanila na nakatira magkakaibang pananaw tungkol sa lupa ay nagbunga sasa palibot ng Lake Buluan at ang ilan naman ay pagtataboy sa mga katutubo sa kanilang katutubongnaninirahan malapit sa mga dalampasigan ng Davao.lupain (Ashcroft et al., 2005).159P-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 www.apjmr.com
Asia Pacific Journal of Multidisciplinary ResearchP-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 Volume 2, No. 6 December 2014Tulad ng mga B‟laan na saklaw ng pag-aaral, silayculture, race, nationality and imperialis Malpas at Wakeay nagpalipat-lipat din ng tirahan upang mahanap ang(2006).inaasam na pagtanggap at katahimikan.Mapapalalim ang pag-unawa at pagkilala saAng pag-aaral na ito ay nakasalig sa Post-colonial pangkat ng mga B‟laan kapag inalam ang kanilangtheory. The Post- colonial theory investigate what nakaraan-ang kanilang kasaysayan. Sa pamamagitanhappens when two cultures clash and one of them with nito, mabibigyang linaw at paliwanag ang tungkol saaccompanying ideology empowers and deems itself mga gawi, kilos, pag-iisip ng mga B‟laan ayon sasuperior to other (Sawant, 2012).paglalarawan sa kanila ng kanilang sinaunang panitikan.Ang postkolonyalismo ay isang teoryang giya sa Ito ay gagamiting sandigan sa pag-unawa sa kanilangpag-unawa sa mga isyu hinggil sa uri, kasarian at panitikan at sa pagkilala sa kanilang kultura.sekswalidad, lahi at etnisidad na may pag-uugat saMalaki rin ang maiaambag sa pagsusuri angkolonyal na karanasan at kasaysayan. Hindi maitatatwa inilarawan ni Graham Holderness tungkol sa culturalang impluwensiya ng kolonyalismo.materialism. Ayon sa kanya:Ang postkolonyalismo ay tumutukoy sa yugto ngkasaysayan ng paglaya ng bansa sa kolonyal naCultural materialism is a ‘politicized form ofkapangyarihan. Nilalayon ng postkolonyalismo nahistography’. Study of historical material (whichbigyan ng pribelihiyo ang sariling kasarinlan atincludes literary texts) within a politicizeddeterminasyon na nawaglit dahil sa karanasan atframework, this framework including the presentkasaysayan ng kolonyalismo.which those literary texts have in some wayPinag-aaralanngPost-kolonyalismoanghelped to shape. Cultural materialismkasaysayan at pamana ng kolonyalismo mula saparticularly involves using the past to ‘read’ thedisiplinaryong perspektibo ng literari at kultural na pagpresent, revealing the politics of our society byaaral. Ginagalugad nito ang mayamang varayti ngwhat we choose to emphasize or suppress of thecultural na objek (kasama na dito ang tekstongpast.panliterari) mula sa range ng teoritikal at kritikal naIto ang siyang sandigan na sa pamamagitan ngperspektibo. Tinatalunton nito ang vexed historical atnakaraanay maaaring taluntunin ang kasalukuyanang relasyon sa pagitan ng kultura, lahi, nasyonalidad atupangmailantadang nagaganap sa lipunan maging saimperyalismo. (Post-colonialism studies the history andkulturangisanglahi.Tulad ng mga B‟laan na maylegacy of colonialism from the disciplinary perspectivesarilingpaniniwala,tradisyonat kultura at kasaysayan.of literary and cultural studies. The field explores a richMaymalawaksilangkaranasanna maaaring taluntuninvariety of cultural objects (including literary texts) froma range of theoretical and critical perspectives. It traces sa pamamagitan ng pagbalik sa kanilang nakaraan atthe vexed historical and enduring relationship between magagamit ang kanilang panitikan sa pagbuo ngkanilang identidad sa kasalukuyan.Mga Kwentong Bayan ng mgaB’laan sa Pisan, Kabacan,CotabatoDi-Materyalna Kultura ng B’laanFigyur 4. Iskima ng Paradaym ng Pag-aaralNakasulat sa itaas at pinakamalaking kahon ang Kabacan, Cotabato. Sa ibabang bahagi ng malakingkwentong bayan ng mga B‟laan sa Brgy. Pisan, kahon ay makikita ang isang mas maliliit na kahon.160P-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 www.apjmr.com
Asia Pacific Journal of Multidisciplinary ResearchP-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 Volume 2, No. 6 December 2014Ang maliit na kahon na itinuturo ng arrow ay nakasulat Nagamit din ang tseklist para sa mga impormante upangnaman ang di-materyal na kultura ng mga B‟laan na makalap ang datos tungkol sa mga nananatili atmaaaring masalamin mula sa mga kwentong bayan na nalulusaw na mga materyal at di-materyal na kultura ngnakalap.mga B‟laan sa Pisan, Kabacan, Cotabato.Ang mga impormanteng B‟laan ay nakatira sa Brgy.III. METODOLOHIYAPisan, Kabacan, Cotabato. Ang nasabing barangay aySaisinagawangpag-aaral,ginamitangisa sa mga barangay na bumubuo sa bayan ng Kabacankwalitatibong disenyo ng pananaliksik, kombinasyon ngna kabilang sa probinsiya ng Hilagang Cotabato. Angpamaraang palarawan o deskriptibo at pamaraangPisan ay mula sa salitang Maguindanaon na Opisan naindehinus o pangkatutubo. Sinuri ang mga nakalap nanangangahulugang „balatan‟. Ang Pisan ay nasa dakongoralnapanitikansapamamagitannghilaga ng Kabacan na may maraming kuweba, maliliitpalarawan/deskriptibong pagsusuri, partikular angna talon at sapa na umaagos sa ibaba ng bundok napamaraang kontent analisis. Mula sa mga nakalap namagandang lugar para sa turismo. Siyamnapu‟t pitongoral na panitikan, sinagot ang katanungang inilahad sa(97 kms.) kilometro ang layo ng Brgy. Pisan saunang kabanata ng pag-aaral.Poblacion.Para sa kwantitatibong disenyo, nagamit ang isangtseklist upang mabalideyt ang ginawang pagsasalin.Brgy. PisanFigyur 6. Mapa ngKabacan, Cotabato(Pinagkunan: Munisipyo ngKabacan)Ang mga sumusunod ang siyang ginamit na batayansa pagpili ng mga impormante (1) katutubong B‟laan ngPisan, Kabacan, Cotabato; (2) may edad apatnapu (40)pataas; (3) malawak ang kaalaman tungkol sa kulturangB‟laan; at (4) maalam tungkol sa oral na panitikan ngB‟laan. Ang mananaliksik ay gumamit ng convenienceatsnow ball sampling sa pangangalap ng mgaimpormante.Ang itinakdang mga kraytirya angTalahanayan 1. Kwentong Bayan ng mga B‟laanFigyur 7. Mapa ng Pisan naTahanan ng mga B‟laan(Pinagkunan: Munisipyo ngKabacan)Lokasyon ngmga B’laanginamit na batayan sa pagpili ng mga impormante.Anim ang impormanteng pinagmulan ng mga kwentongbayang nakalap. Mahalagang ang isang impormante aymay kaalaman tungkol sa mga kwentong bayan ngpangkat na kanyang kinabibilangan. Pinili ang mgakwento na may kompletong elemento tulad ng tauhan,tagpuan at iba pa. Inayos ito ayon sa genrengkinabibilangan.161P-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 www.apjmr.com
Asia Pacific Journal of Multidisciplinary ResearchP-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 Volume 2, No. 6 December 2014KWENTONG BAYANPAMAGATAlamat na Etiolohikal (5) Mito (1) Ang Paglikha ng Tao(Akmo En Tao)Salaysayin (15) Salaysayin (15)Pabula (4) Taggutom (Akdaw Fule)Ang Usa (Sladang)Alamat Ng Unggoy (Kagbot ye Ewas)Tafe (Tafe)Si Bnoleng (Bnoleng)Ang Pag-ibig na Nabuo sa Snaal Kuhan(Kassiwal Be Snaal Kuhan)Ang Matandang Lalaki(Tuha Loge)Mang-aagaw na Matanda (Toha Loge Mnagaw)Ang Batang Ampon (Nga Fikit)Ang Datu ng Sabeng at Datu ng Sanlongit(Tao Sabeng At TaoSanlongit)Ang Ulyaning Matanda at Si Datu Koloel (Tuha Lebon na LogeDnatu Koloel)Inggiterang Babae (Lebon Mafe Nawa)Ang Prinsesa (Lebon Bnoe)Pag-aasawa (Kasna Lebon)Ulilang Babae (Lebon be Kadlem)Ang Prinsipe at ang Kanyang Asawa ( Loge dnato na Lebon Bnoe)Ang Prinsipe sa Bukid Gdongos (Loge Dnato be Bolol Gdongos)Ang Pinuno (Bong Tao)Bayanihan (Sanggan Amket Gene)Si Taliley (Taliley)Si Palaka (Fak)Si Paitan, Alimango,Dalag at Palaka (Faet, Klange, Alo na Fak)AngKuhol at Palaka(So na Fak)Sina Bukaw at Tahaw(Bukaw na Tahaw)Ang mga alamat ay pinamagatang Taggutom(Akdaw Fule), Ang Usa (Sladang), Alamat ng Unggoy(Kagbot Ye Ewas, ) Si Tafe (Tafe), at Si Bnoleng(Bnoleng).Ang nag-iisang mito na nakalap ay may pamagat naAng Paglikha ng Tao (Akmo En Tao).Ang mga Salaysayin ay Ang Pag-ibig na Nabuo saSnaal Kuhan (Kassiwal Be Snaal Kuhan), AngMatandang Lalaki (Tuha Loge), Mang-aagaw naMatanda (Toha Loge Mnagaw), Ang Batang Ampon(Nga Fikit), ang Datu ng Sabeng at Datu ng Sanlongit(Tao Sabeng na Tao Sanlongit), Ang Ulyaning Matandaat Si Datu Koloel (Tuha Lebon na Loge Dnatu Koloel),Inggiterang Babae (Lebon Mafe Nawa), Ang Prinsesa(Lebon Bnoe), Pag-aasawa (Kasna Lebon), UlilangBabae (Lebon be Kadlem), Ang Prinsipe (Loge Dnato)Ang Prinsipe at ang Kanyang Asawa (Loge Dnatu naLebon Bnoe), Ang prinsipe sa Bukid Gdongos (LogeDnato be Bolol)Ang mga pabula ay Si Palaka (Fak), Si Paitan,Alimango at Palaka (Faet, Klange na Fak) Ang Kuholat ang Palaka (So na Fak) at Sina Bukaw at Tahaw(Kang na Tahaw).IV. RESULTA NG PAG-AARAL1. May mga kwentong bayan ang mga B‟laan namauuri sa alamat na etiolohikal, mito, salaysayin atpabula na kasasalaminan ng materyal at di-materyalna kultura ng kanilang pangkat. May kabuuangbilang na dalawampu‟t limang kwentong bayan ngmga B‟laan ang nakalap at sinuri.2. Ang mga di-materyal na kulturang nakapaloob samga kwentong bayan mula sa iba‟t ibang kategoryaay Kaugalian at Paniniwala na kinapapalooban ngpaniniwala sa Akdaw Fule, pagsasaalang-alang sabituin bilang hudyat ng pag-aani, paniniwala salangit, paniniwala sa mga paraan upang makaratingsa langit, pagpapahalaga at pangangalaga sa nilikha162P-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 www.apjmr.com
Asia Pacific Journal of Multidisciplinary ResearchP-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 Volume 2, No. 6 December 2014ng D‟wata, pagsasagawa ng kanduli, paggamit ngdahon at halaman sa panggamot ng sugat at iba‟t REFERENCESibang uri ng karamdaman, hindi paglilibing sapatay, paniniwalang totoo o magkakatotoo ang Aschcroft, B., Griffiths, G. & Helen Tiffin, H. (Eds.).panaginip, pagpapaalam sa magulang o nakatatanda(2005). The Post Colonial Studies Reader. London:tuwing aalis, paghingi ng pahintulot sa magulang oRoutledge.nakatatanda bago gawin ang isang bagay, Buensuceso, T.S., et al. (1997). Panitikang Filipino.paniniwala sa mga ipinagbabawal kainin atManila:UST Publishing House.mahawakan, pagbabayo ng palay, paraan ng Magoulick, M. Folklore. Retrieved February 20, 2013pagkatay ng hayop, pagnganganga, pagtatanim atfromFolkloreConnectionspag-aani ng nganga, pangangaso, pagtatanim bilang(http://www.faculty.de.gcsu.edu/ mmagouli/index.spangunahing ikinabubuhay.html).3. Sa kategoryang ayon sa Pampamilya ay Malpas, S. & Wake, P. (Eds.). (2006). The Routledgenakapaloob ang responsibilidad ng ama na buhayincompanion to critical theory. New York: Routledgeang kanyang pamilya, pananatili ng anak na babaeTaylor and Francis Group.sa bahay upang isagawa ang mga gawaing bahay, Santiago, E.M., Kahayon, A.H.& Lindico, M.P. (1998).pagtulong ng anak na lalaki sa ama sa paghahanapPanitikang Filipino kasaysayan at pag-unladng makakain ng pamilya, pagtatrabaho ng bana sapangkolehiyo. Manila: National Book Store.bukid, ginagampanan ng asawang babae ang Sawant, S.B. (2012). Postcolonial theory: Meaning andpagluluto, mapunyaging ama, pag-aasikaso ngsignificance. In Shinde, G.N. & Mirza, S.B. (Eds.),babae sa kanyang bana, labis na pagmamalasakit ngPost modern literary theory and literature (PLTLmagulang sa anak.2012) (pp.120-201). Retrieved February 20, 20134. Makikita naman ang mga kulturang kabilang asal at Pag-aasawa ang pag-uusap ngColonialism.pdf).magulang ng ikakasal, paraan ng pagsasagawa ng Villafuerte, P.V., et al. (2000). Panitikang panrehiyonkasal, matanda o datu ang namumuno sa kasal,sa Pilipinas. Valenzuela City: Mutya Publishingpaghingi ng pahintulot ng binata sa magulang ngHouse.dalagang nais na mapangasawa, arental marriage,pagbibigayan ng sablag (dowry) ng pamilya ngbinata at dalagang magpapakasal, pagpapagawa ngmga bagay sa binata, kapalit ng pagpapakasal nitosa dalagang nais na mapangasawa.5. Ang mga Katangian ng mga B‟laan namasasalamin sa kanilang kwentong bayan ay angpagigingmapamaraan, matatag, matiisin,mapayapa at mapagmahal sa kapwa, mapagbigay,mapagmalasakit sa kapwa, mapagsamantala,mapagmahal sa pamilya, magiliw sa panauhin,mapaghiganti, matapang, hindi mapagtanim ngsama ng loob, matapat, matulungin at alistoV. KONKLUSYON AT REKOMENDASYONNapatunayan sa pag-aaral na ang mga kwentongbayan ng mga B‟laan ay kasasalaminan ng kanilang dimateryal na kultura na siyang magpapakilala sa kanila.Batay sa kinalabasan ng pag-aaral, iminumungkahiang pagsagawa ng ibayo pang pag-aaral sa iba panganyo ng panitikan ng mga B‟laan. Magsagawa ngpahambing na pag-aaral sa mga kwentong bayan ngB‟laan sa North Cotabato, South Cotabato at SultanKudarat.163P-ISSN 2350-7756 E-ISSN 2350-8442 www.apjmr.com
panahon ng kasaysayan ng kultura ng isang pangkat. Makikita at makikilala mula rito ang tradisyon, kaugalian, paraan ng pamumuhay, paniniwala, at lahat ng tungkol sa isang grupo ng mga mamamayan. Idinagdag pa ni Gonzales (1978) na itinatampok sa panit
Ang mga Coronavirus ay isang malaking pamilya ng mga virus at napangalanan ang mga ito ng ganito dahil sa crown-like spikes na nasa labas nito. Ang mga ito ay pangkaraniwang uri sa mga hayop, tulad ng mga camel, baka, pusa, at mga paniki. Bihira na ang mga coronavirus ng mga hayop ay malilipat sa mga tao at kakalat mula tao sa tao.
Ang Diyos ng mga taga-Europa ng Edad Medya ay dinala rito ng mga Espanyol noong Siglo 16. Ito ang ginamit nilang instrumento sa pasipikasyon ng mga katutubong dinatnan nila sa mga isla ng Filipinas. Naiiba ang Diyos ng mga Kristyano sa mga mumunting diyos na kilala ng mga katutubo. Para sa mga ito, may mga puwersang nagpapalago ng mga
Sa mga paaralan na ito, ang mga bata ay maaaring magpatala sa isang programa pagkatapos ng klase para sa musika, isports, tulong sa homework, o ibang mga gawain. Ang ilan sa mga paaralan ay sumisingil ng bayad para sa mga programang ito. Dapat ninyong ipatala ang inyong mga anak sa mga espesyal na programa at
ito. Sa larangan ng materyal na kultura, pinagtutuunan ng pansin ng mga arkeologo ang paraan ng paggamit at pinagmulan ng mga ito. May tatlong uri ng mga sinaunang seramika sa SNK: earthenware (Figure 1), stoneware (Figure 2), at porselana (Figure 3). May iba't ibang uri
Ang mga magulang ay parehong nagtutulungan sa pagganap ng kanilang tungkulin lalo na sa pagpapalaki ng mga anak. Sa pamilya pa rin unang natutuhan ng mga anak ang mabuting asal gaya ng pagbibigayan at pagmamahal sa isa’t isa. Mataas ang pagtingin at pagkilala sa mga pamilya ng ating mga ninuno.
paraan ang mga tawag sa telepono, mga e-mail, mga hindi pormal na ulat ng progreso, mga pulong ng magulang at guro, mga komperensiyang pinamumunuan ang mag-aaral at mga newsletter ng paaralan. Ano ang dapat kong gawin kung nag-aalala ako tungkol sa pagganap ng anak ko sa
ng mga kopya ng kredito at mga pagkakakilanlan at mahalagang mga dokumento, tulad ng mga polisa ng seguro at mga rekord/ kasulatan na nauukol sa pananalapi. Mga kasangkapan. Bukod sa liyabe-de-tubo at gasuklay na liyabe (para sa pagsara ng balbula ng gas at tubig), dapat mayroon ka ring pansindi, mga istak ng posporo na nasa lalagyang hindi
STM32 32-bit Cortex -M MCUs Releasing your creativity . What does a developer want in an MCU? 2 Software libraries Cost sensitive Advanced peripherals Scalable device portfolio Rich choice of tools Leading edge core Ultra-low-power . STM32 platform key benefits More than 450 compatible devices Releasing your creativity 3 . STM32 a comprehensive platform Flash size (bytes) Select your fit .
