Ikalawang Markahan- Modyul 2: Karapatan Ay Ipaglaban .

Republic of the PhilippinesDepartment of EducationRegional Office IX, Zamboanga Peninsula9Zest for ProgressZ Peal ofartnershipEdukasyon sa PagpapakataoIkalawang Markahan- Modyul 2:Karapatan ay ipaglaban,Tungkulin ay gampananPangalan:Baitang at Seksyon:Paaralan:0

ALAMINAng modyul na ito ay inihanda upang lubos mong maunawaan angiyong mga karapatan at tungkulin. Magiging ganap ang iyong pagkataokung iyong isasabuhay ang paggalang sa karapatang pantao atpagsasabuhay ng mga pagpapahalaga na makatutulong sa paghubog saiyong sarili. Maraming mga isyu hinggil sa paglabag sa karapatan ng tao naisinisiwalat sa social media na nagiging pamulat-mata sa mga taong patuloyna nagbubulag-bulagan sa lipunan.Pagkatapos mong pag-aralan at isagawa ang mga gawain sa modyulna ito, inaasahan na maipamamalas mo ang mga sumusunod:5.3 Napatutunayan na ang karapatan ay magkakaroon ng tunay nakabuluhan kung gagampanan ng tao ang kanyang tungkulin na kilalaninat unawain, gamit ang kanyang katuwiran, ang pagkakapantay-pantay ngdignidad ng lahat ng tao(EsP9TT-IIb-5.3)5.4 Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang ituwid ang mganagawa o naobserbang paglabag sa mga karapatang pantao sa pamilya,paaralan, barangay/pamayanan o lipunan/bansa (EsP9TT-IIb-5.4)BALIKANSa nagdaang aralin, napag-aralan mo ang iba-t-ibang uri ngkarapatang di maaalis o inalienable rights na ayon sa panulat ni Sto. Tomasde Aquino. Nalaman mo rin na bilang tao kailangan mong gampanan ogawin ang mga tungkuling nakaatang sa iyo. Nararapat lamang na sa lahatng pagkakataon ay iggalang ang karapatan ng indibidwal dahil siya ay maydignidad na nagpapabukod-tangi sa kaniya.1

Gawain 1: Tsart ng mga Karapatan at mga paglabag sa mga itoNalaman mo na ang kahulugan ng karapatang pantao. Ngunit maymga panahonna nilalabag ang mga ito.Panuto: Sagutin ang mga tanong na nakapaloob sa talahanayan upanglubusangmapalawak ang iyong pagkakaunawa sa aralin.Mga KarapatanMga paglabagAngkop na kilossa bawatupang ituwid angkarapatannapunang paglabag1.Karapatangmabuhayat Hal.kalayaansapangkatawang Aborsiyonpanganib2. Karapatan sa mga batayangpangangailangan pang ,edukasyon,pagkalingangpangkalusugan, tulong sa walangtrabaho, at tulong sa natimpormasyon4. Karapatan sa malayang pagpiling relihiyon at pagsunod sakonsensya5.Karapatansapagpilingpropesyon6. Karapatan sa malayang paglipatsa ibang lgar upang manirahan7.Karapatansaaktibongpakikilahok sa mga pampublikonggawain o proyekto8.Karapatansapatasnaproteksiyon ng batas laban sa mgapaglabag sa mga karapatang ito2

TUKLASINGawain 1: Pagsusuri sa SitwasyonPanuto: Suriin ang sitwasyon. Tukuyin kung anong uri ng likas nakarapatan ng tao angnilabag sa bawat sitwasyon. Ipaliwanag kungbakit. Pagkatapos, sagutin angmga tanong sa ibaba ng gawainSitwasyon ANagsabi na ang 32 gulang na si Mary Jean sa kaniyang ina na mag-aasawa nasiya. Napagtapos na niya anf kaniyang dalawang kapatid at nasa Junior High Schoolna ang bunso. Ngunit sinabi ng kaniyang ina na kailangan munang magtapos anghuli bago siya magpakasal. Siya lang ang inaasahan ng ina.Sitwasyon BMula nang lumakas ang kita ng negosyong catering ni Aling Delia,nangangailangan siya ng karagdagang waiter. Noong una, sapat ang sinisuweldo niyasa mga ito at libre ang pagkain nila lalo na kapag may overtime na trabaho. Ngunitnang nagkatampuhan si Aling Delia at ang kaniyang asawa, nagpasiya itong bimuli ngcondominium upang iwasan ang stress na sanhi ng tampuhan nila. Dahil dito, hindina tumanggap ng sapat na pasahod ang mga waiter at hindi pa nila ito natatanggapsa takdang araw.Sitwasyon CMaraming sako ng bigas ang nakatago sa sa 50 conatainer van ni Mang Entengbukod sa nakikita sa kaniyang tindahan sa palengke. Sa gitna ng panawagan ngpamahalaan ng tulong sa pagkain, pera at damit para sa mga biktima ng bagyongYolanda, 30 sako ng bigas lang ang pinadala niya sa Samar, Leyte.Mga tanong:1. Bakit maituturing na paglabag sa karapatan ng bawat tauhan anginilalarawan sa bawat sitwasyon?3

2. Ano-ano ang maaaring gawin ng kabataang kasing edad mo upangpukawin ang kamalayan ng kapuwa Pilipino sa mga paglabag na ito?SURIINIlang karapatang pang-indibidwal ang kinilala sa encyclical na “Kapayapaansa Katotohanan” Pacem in Terris:mga1. Karapatang mabuhay at kalayaan sa pangkatawang panganib2. Karapatan sa mga batayang pangangailangan upang magkaroon ngmaayos na pamumuhay3. Karapatan sa malayang pagpapahayag ng opinion at impormasyon4. Karapatan sa malayang pagpili ng relihiyon at pagsunod sa konsensiya5. Karapatan sa pagpili ng propesyon6. Karapatan sa malayang paglipat sa ibang lugar upang manirahan(migrasyon)7. Karapatan sa aktibong pakikilahok sa mga pampublikong gawain oproyekto8. Karapatan sa patas na proteksiyon ng batas laban sa mga paglabag ngkarapatang itoAng mga karapatang kinilala ni Santo Tomas de Aquino at ng Pacem InTerris ay masasalamin sa Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao(Universal Declaration of Human Rights) na binanggit sa Modyul 5. Ibinatay angmga karapatang kinilala ng Pandaigdig na Pagpapahayag sa dignidad ng tao, patasat hindi maaalis na karapatan ng bawat kasapi ng sangkatauhan bilangpundasyon ng kalayaan, katarungan at kapayapaan sa buong mundo. Saannagsisimula ang karapatang pantao? Narito ang sagot ni Eleanor Roosevelt, pinunong pangkat na bumuo ng Deklarasyon: Ang mga karapatang pantao ay nagsisimulasa mundo ng indibidwal na tao – sa maliit na pamayanan kung saan siya nakatira,sa paaralang pinapasukan niya sa factory, sakahan o opisina kung saan siyanagtatrabaho.Ito ang mga lugar lung saan dapat asahan ng bawat babae, lalaki, omga bata ang pantay na katarungan, oportunidad at dignidad nang walangdiskriminasyon.Binigyang-diin ito ni Max Scheler na kailangang hubugin ang sarili tungo sapagpapakatao upang matupad din ng pamayanan, pamahalaan o lipunangkinabibilangan niya ang tungkulin ng paglinang ng pagpapakatao.Ngunit mahirapisagawa ang paghubog na ito sa sarili kung hindi ginagawa ng mga institusyongpanlipunan ang mga obligasyon nito sa tao na itinakda ng mga batas.4

Ang pagkilala sa mga patas at hindi maaalis na karapatan ng bawat tao sabuong mundo na pinakikilos nang may kalayaan, katarungan at kapayapaan aynangangailangan ng patas na pagbibigay halaga sa karapatan at tungkulin upangmakabuo ng batayang moral kung lahat ng lalaki at babae ay mamumuhay nangmapayapa at makakamit ang kanilang kaganapan bilang tao.May 19 na artikulo ang Universal Declaration of Human Rights. Narito angunang apat na Batayang Prinsipyo ng Sangkatauhan (fundamental Principles forHumanity)Artikulo 1. Ang bawat tao, anuman ang kasarian, lahi, estado sa lipunan,opinion sa mga isyung political, wika, edad, nasyonalidad o relihiyon ay maytungkul ang lahat ng tao sa paraang makatao.Artikulo 2.Walang tao ang dapat sumuporta sa anumang uri ng hindi makataongasal, kaya ang lahat ng tao ay may tungkuling pagsumikapang pangalagaan angdignidad at tiwala sa sarili ng kapuwa.Artikulo 3.Walang tao, pangkat, organisasyon, bansa, army o pulisya ang dapatmangibabaw sa mabuti at masama; lahat ay dapat sundin ang pamantayangmoral. Bawat isa ay may tungkuling itaguyod ang mabuti at iwasan ang masamasa lahat ng bagay.Artikulo 4. Lahat ng tao, gamit ang kanilang isip at konsensiya, ay dapattanggapin ang kanilang tungkulin sa bawat isa, sa mga pamilya at pamayanan,lahi bayan at elihiyon nang may pagkakaisaL Huwag mong gawin sa iba anganumang ayaw mong gawin sa iyo.Kaakibat sa karapatan ng isang tao ang obligasyon ng kaniyang kapuwa naigalang ito at ang kaniyang obligasyon na tuparin ang kaniyang mga tungkulin.Mahalaga sa bawat isa, lalo na sa yugtong ito ng iyong kabataan, ang pagsasaloobng mensaheng ito. Matutugunan mo ang tawag sa pagbuo ng iyong pagkatao salipunan kung igagalang mo at ng kalipunan ang mga karapatan ng iyong kapuwaat kung tutuparin mo ng mapanagutan ang iyong mga tungkulin.Masalimuot man ang pagtupad ng iba’t-ibang tungkulin sa bawat papel naginagampanan mo lalo na sa lipunan, mahalagang patuloy na tayahin ang sarilikung napaunlad mo ang mga kaloob ng Diyos sa pamamagitan ng pagtupad ngiyong mga tungkulin at paglilingkod sa lipunan.5

PAGYAMANINGawain 1: Bigyang DiinPanuto: Sagutin ang mga tanong na nakapaloob sa talahanayan upang lubusangmapalawak ang iyong pagkakaunawa sa aralin. Isulat ang sagot sa kuwaderno.Ano-ano ang konsepto Ano ang akingat kaalamang pagkaunawa atpumukaw sa akin? reyalisasyon sa bawatkonsepto at kaalamangito?Ano-anong hakbang angaking gagawin upangmailapat ang mga pangunawa at reyalisasyongito sa aking buhay?1. Tungkol saKarapatan2. Tungkol sa Tungkulin3. Tungkol sa paglabagsa karapatanGawain 2: Lingguhang PlanoPanuto: Gumawa ng isang lingguhang plano ng mga tungkuling gagawinupang maging gawi mo ang pagpapahalaga sa mga karapatan at tungkulin.ARAWTUNGKULING doLinggoSagutin:1. Ano ang iyong naging reyalisasyon matapos gawin ang gawain?2. Paano makatutulong ang pagtutupad sa tungkulin sa pagbuo ngiyong pagkatao/pamilya/paaralan/lipunan/pamahalaan?6

ISAISIPGawain. Ang aking mga nahinuha.Panuto: Isulat sa kahon ang iyong iyong sagot.Ang pagkakapantay-pantayng dignidad ng lahat ng taoay magdudulot ng . . .Ang karapatan aymagkakaroon ng tunay nakabuluhan kung . . .Ang pagganap sa tungkulinay magkakaroon ng tunayna kabuluhan kung . . .ISAGAWAGawain: Puso ng PagkatutoPanuto: Isulat sa loob ng mga puso ang mga mahalagang konseptoiyongnatutunan na nais mong ilapat sa pang-araw-araw napamumuhay.7

TAYAHINPanuto:Piliin ang titik ng tamang sagot. Isulat ang titik ng tamang sagot sa iyongsagutang papel.1. Kung ang karapatan ay kapangyarihang moral, ang tungkulin naman ay.A. Obligasyong moralC. Karapatang MoralB. Likas na Batas MoralD. Moralida2. Sa papaanong paraan napapakinabangan ng tao ang karapatan?A. Sa paggawa ng moral na kilos.B. Dahil sa dahilang tao lang ang may isip.C. Dahil sa tao lamang ang nakagagawa ng moral na kilos.D. Dahil tao lang ang marunong kumilos.3. Alin ang angkop na paglalarawan ng paglabag sa karapatang pantao?A. Hindi pahihintulutang mag-absent bukas ang isang tinedyerB. Mga karpinterong nagtatrabaho ng walang sumbreroC. Isang linggo ng hindi pa nakatatanggap ng sahod ang mga manggagawadahil sa bagyoD. Mga menor de edad ay pinagtatrabaho sa isang minahan upangmakatulong sa mga magulang4. Hindi maaalis sa tao ang karapatang ito dahil kailangan niya ang mga ariarian upang mabuhay nang maayos at makapagtrabaho ng produktibo. Ito aykarapatan sa .A. Pribadong ari-arianC. Bumili ng mga ari-arianB. Mag-impok sa bangkoD. Umangkin ng ari-arian5. Kapag nilabag ang karapatan magkakaroon ng .A. Pag-iisip ng pagsisisiC. Damdamin ng pagsisisiB. KonsensyaD. Pagmumuni6. Kayong magkaka-eskwela ay nasa paborito ninyong kainan. May pumasok nabinatilyo na may kapansanan sa paglalakad. Napansin mong walangbakanteng lamesa at upuan para sa binatilyo na tila uhaw at gutom na. Anoang gagawin mo?A. Hahayaan ko siya at patuloy akong makikipagkwentuhan at tawanan saaking mga kaeskwela.B. Tatawagin ko siya para umupo nang sandali sa aming lamesa habangnaghihintay siyang malugaran.C. Tatawagin ko ang pansin ng isa sa mga service crew para maglaan nglugar para sa mga taong may kapansanan.D. Makikipagkilala at makikipagkwentuhan ako sa binatilyong maykapansanan habang hindi pa siya nakakahanap ng lugar sa kainan.7. Kung ang karapatan ay kapangyarihang moral, ang tungkulin naman ay .A. Obligasyong moral ng tao dahil nakasalalay ito sa malayang kilos ng tao.B. May kaakibat na kapangyarihan.C. May kakayahang tumulong sa iba tama man o mali.D. Maipagtanggol ang sarili sa lahat ng uri ng kasamaan.8. Ang kagustuhan na lumipat o tumira sa ibang lugar at magkaroon ngoportunidad tulad ng trabaho o komportableng pamumuhay o ligtas saanumang panganib ay sinusuportahan ng karapatang .A. Magtrabaho o maghanap buhay.B. Pumunta sa ibang lugar.C. Pumunta sa ibang lugar at maghanap buhay.D. Mag-abroad.8