KONTABILITET PERMBAJTJA E LENDES FINANCË 36 (2/2014 .

vetëm në qoftë se këto evidentohen midis datës së pasqyravefinanciare dhe datës në të cilën është hartuar bilanci.Matja me vlerën e drejtëNë Direktivën 2013 janë hequr referencat në metodat e vlerësimit qësynojnë të mbajnë parasysh efektet e inflacionit si edhe përdorimi i metodëssë vlerës së zëvendësimit (për aksionet dhe aktivet fikse) të cilat ishin përfshirënë Direktivën e 4-ët.Megjithatë, sipas Direktivës 2013, shtetet anëtare kanë mundësinë për të:a. Lejuar ose kërkuar që ndërmarrjet të rivlerësojnë aktivet fikse;b. Lejuar ose kërkuar që ndërmarrjet të vlerësojnë instrumentet financiareme vlerën e drejtë;c. Lejuar ose kërkuar që ndërmarrjet të matin disa kategori të caktuaratë aktiveve, që ndryshojnë nga instrumentet financiare, me vlerën edrejtë.KONTABILITET & RAPORTIM FINANCIARPërbërja e pasqyrave financiare,(. Sipas Direktivës 2013 Pasqyrat Financiare duhet të përfshijnë një bilanc,llogarinë e fitimit dhe humbjes dhe shënimet e zgjedhura për pasqyratfinanciare.Shtetet Anëtare kanë mundësi që të kërkojnë që ndërmarrjet e mesmedhe të mëdha të përfshijnë edhe pasqyra të tjera si pasqyra e rrjedhës sëparasë, ose edhe pasqyrën e të ardhurave të tjera gjithpërfshirëse.Elementët e bilancitDisa nga ndryshimet më të rëndësishme dhe opsionet për Shtetet anëtarenë lidhje me zërat e bilancit janë si më poshtë: Ka ndryshim përsa i takon trajtimit të emrit të mirë, i cili sipasDirektivës 2013 duhet të amortizohet gjatë një minimumi prej 5 vjetderi në maksimumin e jetës së tij të dobishme ekonomike. Në qoftëse jeta e dobishme ekonomike nuk mund të përcaktohet, atëherë aiduhet të amortizohet gjatë një periudhe të zgjedhur midis 5 dhe 10vitesh; Trajtimi i aktiveve të tjera jo-materiale në përgjithësi ndjek trajtimin eemrit të mirë; Ka një opsion për shtetet anëtare për të lejuar apo kërkuar që kostottë cilat lidhen me huamarrjen t ì shtohen kostos së aktiveve aftagjata(fikse) dhe afatshkurtëra; Kapitali i nënshkruar i papaguar duhet të trajtohet si një aktiv, ose itreguar veçmas ose nën elementët e debitorëve.Llogaria e humbje fitimeveDisa nga ndryshimet më të rëndësishme dhe opsionet e Shteteve anëtarenë lidhje me llogarinë e humbje fitimeve janë si më poshtë: Formatet e lejuara të llogarisë së humbje fitimeve janë zvogëluar nga6

katër opsione në dy. Janë hequr opsionet që lejonin paraqitjen e“shpenzimeve” para “të ardhurave”;Ndërmarrjet janë të lejuara të japin më shumë detaje nga sa kërkohetnë trupin e llogarisë së humbjes dhe fitimit dhe Shtetet Anëtare kanëmundësitë që të kërkojnë informacione shtesë ose për zëra të tjera tëkombinuar. Shtetet Anëtare gjithashtu, lejohet të kufizojnë devijimetnga formatet standarde përsa kjo ndihmon dhe lehtëson paraqitjenelektronike;Në formatet standarde nuk ka emërtim për elementët ejashtëzakonshëm.Shtetet Anëtare nuk kanë opsion në përcaktimin e kritereve të madhësisëpër mikro-ndërmarrjet, por kanë opsionin nëse ato duan ose jo të mundësojnëpërdorimin e thejshtëzimeve kontabël të mëposhtme: Të përgatisin një bilanc në një format të shkurtuar; Të përgatisin një llogari të humbje fitimeve në një format të shkurtuar(duke nisur me “Fitimi bruto ose humbjen”); Të përgatisin shënime për pasqyrat financiare të cilat përfshijnëvetëm:o Politikat kontabël;o Rivlerësimet dhe rregullimet sipas vlerës së drejtë në vlerat eaktiveve;o Angazhimet financiare;o Ngjarjet e pritshme;o Detyrimet të cilat maturohen për një afat kohor më të gjatë se 5vjet;o Numrin mesatar të punonjësve;o Kreditë dhe angazhimet që kanë të bëjnë me anëtarët e organizmitdrejtues; Të përjashtojnë përgatitjen e një raporti të drejtimit ose të lejojnëpërgatitjen e një raporti të shkurtuar (duke përjashtuar treguesitkryesorë jo-financiarë të përformancës); Të përjashtojnë publikimin e një llogarie të fitimeve dhe humbjeve nëraportin e drejtimit.Ndërmarrjet e mesmeNdërmarrjet e mesme duhet të plotësojnë të gjitha kërkesat që kanëtë bëjnë me ndërmarrjet e vogla dhe më tej, të japin edhe informacioneshtesë. Për sa i përket informacionit shtesë, shtetet anëtare kanë mundësinë tëzbatojnë disa, të gjitha ose asnjë nga thjeshtëzimet që jepen në vijim: Të përgatisin një llogari të humbje fitimeve në një format të shkurtuar(duke nisur me “Fitimi bruto ose humbjen”); Të përgatisin një raport drejtimi të shkurtuar; Të përgatisin një bilanc në një format të shkurtuar; Të publikojnë shënime të pasqyrave financiare në një format tëshkurtuar. Këtu përfshihen të gjitha shënimet që kërkohen për entitetet7KONTABILITET & RAPORTIM FINANCIARMikro-ndërmarrjet,(.

KONTABILITET & RAPORTIM FINANCIARe vogla, plus:o Lëvizjet në aktivet afatgjata materiale (fikse ose të trupëzuara);o Rregullimet e bëra në vlerën e aktiveve si rezultat i ndryshimevenë legjislacionin tatimor;o Pagat e drejtorëve, etj.;o Analizën e kostove të stafit;o Detaje në lidhje me pjesëmarrjet (interesat) në shoqëritë e lidhura,filialet;o Provizionet për tatimet e shtyra dhe lëvizjet përkatëse;o Aksionet e nënshkruara (sipas klasave dhe garancive, nëse ështëe përshtatshme);o Çdo ndërmarrje, anëtar i të cilës është me detyrime të pakufizuara;o Palën e fundit kontrolluese dhe vendndodhjen ku gjenden llogaritëe konsoliduara;o Destinimin e fitimit ose humbjes;o Marrëveshjet jashtë bilancit;o Ngjarjet pas bilancit të parregulluara;o Transaksionet me palët e lidhura (Shtetet Anëtare kanë mundësinëtë kufizojnë informacionin vetëm për ato transaksione, të cilat nukjanë kryer në kushtet normale të tregut).Shtetet Anëtare kanë mundësinë që t’u kërkojnë ndërmarrjeve të mesmeqë të japin informacion në pasqyrat financiare përveç atij të specifikuar nëDirektivën e vitit 2013.Ndërmarrjet e mëdha dhe entitetet me interes publikEntitetet me interes publik (EIP-ët) janë: entitetet letrat me vlerë të tëcilave tregtohen, institucionet e kreditit, kompanitë e sigurimit dhe të tjerasiç specifikohet nga një Shtet Anëtar. Ky klasifikim duhet të jetë në pajtimme përkufizimin e një EIP-je të dhënë në Direktivën e re për Auditimin Ligjorqë pason marrëveshjen e përkohshme në trilogji me reformën në sektorin eauditimit të 17 Dhjetor 2013. Nuk ka opsion thjeshtëzimi për këtë grup entitetesh. Përveç kërkesavenë lidhje me raportimin për ndërmarrjet e mesme, ndërmarrjet emëdha dhe EIP-ët, janë të detyruara të publikojnë edhe shënimet nëvijim për pasqyrat financiare:o Analizë e nivelit të qarkullimit sipas shtrirjes gjeografike dhe llojit tëaktivitetit;o Detaje të pagesave të bëra për audituesit;Shtetet Anëtare kanë mundësinë që t’u kërkojnë EIP-ve dhe ndërmarrjevetë mëdha që të japin informacion në pasqyrat financiare përveç atij tëspecifikuar në Direktivën e vitit 2013.Pasqyrat financiare të konsoliduara ,(. 8Kërkesat e paraqitura në Direktivën e vitit 2013 janë tërësisht tëpandryshuara krahasuar me ato të Direktivës së 7-të.Grupet e vogla duhet të përjashtohen nga përgatitja e pasqyravefinanciare të konsoliduara dhe Shtetet Anëtare mund të përjashtojnë

grupet e mesme (përveçse, në të dyja rastet, kur grupi ka në përbërjenjë entitet me interes publik).Raportet e drejtimit Ka ndryshuar Emërtimi nga “raport vjetor” që ishte në Direktivëne 4-ët, por kërkesat janë pothuajse të njëjta. I vetmi ndryshim irëndësishëm është fakti që është hequr kërkesa për të dhënë njëpërshkrim të ngjarjeve të rëndësishme që kanë ndodhur që nga fundii vitit – edhe pse ky përshkrim është subjekt i një shënimi në pasqyratfinanciare të ndërmarrjeve të mesme dhe të mëdha.Raporti i drejtimit do të përmbajë:1. Një paraqitje të drejtë të zhvillimit dhe të performancës të biznesit qëzhvillon ndërmarrja dhe të pozicionit të tij, së bashku me një përshkrimtë rreziqeve kryesore dhe të pasigurive me të cilat ai përballet.Paraqitja duhet të jetë një analizë e balancuar dhe gjithëpërfshirësedhe duhet të përfshijë treguesit kryesorë përkatës financiarë dhe jofinanciarë.2. Raporti i drejtimit do të japë gjithashtu, informacion në lidhje me:a. zhvillimin e mundshëm të ndërmarrjes në të ardhmen;b. aktivitetet në fushën e kërkimit dhe të zhvillimit;c. informacion për blerjet e aksioneve të ndërmarrjes;d. ekzistencën e degëve të ndërmarrjes; dhee. përdorimin e instrumentave financiarë nga ana e ndërmarrjes,dhe në rastet kur ky përdorim është material:i. objektivat dhe politikat për menaxhimin e rrezikut financiartë ndërmarrjes, duke përfshirë politikën e saj për t’u mbrojturnga çdo lloj kryesor transaksioni të parashikuar; dheii. ekspozimin e ndërmarrjes ndaj rrezikut të çmimit, rrezikuttë kreditimit, rrezikut të likuiditetit, dhe rrezikut të fluksit tëparasë.Gjithashtu audituesi i ndërmarrjes duhet të shprehë një opinion nëse: Raporti i drejtimit është në koherencë me pasqyrat financiare; Raporti i drejtimit është përgatitur në pajtim me kërkesat ligjore tëzbatueshme; Bazuar në dijen dhe në të kuptuarit e audituesit, nëse ka ndonjëanomali materiale në raportin e drejtimit.Pagesat për qeveritëKjo është një kërkesë krejtësisht e re që prek ndërmarrjet e mëdha dheentitetet me interes publik që operojnë në industrinë e nxjerrjes dhe atë pyjore.Ajo kërkon që të jepet informacion në lidhje me ndonjë pagesë (ose seripagesash) të bëra për qeverinë, që kapin vlerën 100,000 EUR ose më shumënë total gjatë një viti financiar. Pagesat do të përfshijnë tatimin, honoraretdhe, në rrethana të caktuara, dividendët.9KONTABILITET & RAPORTIM FINANCIARPërmbatja e raportit të drejtimit,(.

Një informacion vjetor kërkohet që të jepet në një raport publik i cili ështëjashtë pasqyrave financiare vjetore. Raportimi duhet të bëhet në bazë shtetiose projekti. Nuk ka kërkesa për përfshirjen e auditesit të ndërmarrjes.Kërkesat e auditimitPasqyrat financiare të të gjitha entiteteve me interes publik dhe tëkompanive të mesme e të mëdha duhet të auditohen. Direktiva e vitit 2013nuk kërkon auditimin e pasqyrave financiare të ndërmarrjeve të vogla por ilejon Shtetet Anëtare që të kërkojnë auditim, pasi kanë marrë në kosideratëkushtet specifike dhe nevojat e ndërmarrjeve të vogla dhe përdoruesve tëpasqyrave financiare të tyre.KONTABILITET & RAPORTIM FINANCIARBashkëveprimi me Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar(SNRF)Direktiva e vitit 2013 përfshin të gjitha kompanitë që drejtohen nga ligji iShtetit Anëtar ndërsa Rregullorja e SNK-ve e vitit 2002 e bëri të detyrueshëmzbatimin e SNRF-ve për pasqyrat financiare të konsoliduara të kompanivetë listuara në tregjet Europiane të letrave me vlerë. Ka një rrethanë që duhetvëzhguar për ndërmarrjet që zbatojnë në mënyrë të plotë SNRF-të:o Nëse SNRF-ët nuk prononcohen për një çështje, atëherë për trajtimine saj duhet t’i drejtohemi Direktivës;o Nëse ka ndonjë konflikt ndërmjet SNRF-ve dhe Direktivës, trajtimi iparaqitur në SNRF merr përparësi.Bashkëveprimi me Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiarpër Entitetet e Vogla dhe të Mesme (SNRF-ët për EVM-ët)Direktiva e vitit 2013 nuk përfshin ndonjë referencë specifike lidhur meSNRF-të për EVM-të – qëndrimi i mëparshëm i Komisionit ishte që SNRFtë për EVM-të nuk do të përfshihen në objektivat për thjeshtësim dhe nëpakësimin e ngarkesës administrative siç përcaktohet nga BE.Për Shtetet Anëtare nuk ka ndalesa për të lejuar ose për të kërkuar qëSNRF-ët për EVM-ët të përdoren nga ndërmarrjet e tyre të vogla dhe tëmesme, por Direktiva e vitit 2013 ka ende dy fusha potenciale mospërputhjeme SNRF-ët për EVM-ët. Një nga fushat e mospërputhjes është trajtimi iperiudhave të amortizimit për emrin e mirë për të cilin jeta e pritshme edobishme nuk mund të përllogaritet – SNRF për EVM-ët kërkon një amortizimpër 10 vjet ndërsa sipas Direktivës së vitit 2013 një Shtet anëtar ka mundësinëqë të zgjedhë në rrethana të tilla ndërmjet 5 dhe 10 vjet. Për rrjedhojë, nëvarësi të zgjedhjes së Shtetit Anëtar, kjo mund të përbëjë ose jo një çështje.Mospërputhja tjetër ka të bëjë me trajtimin e kapitalit të nënshkruar tëpapaguar, të cilin Direktiva e vitit 2013 kërkon që të trajtohet si një aktiv,ndërkohë që SNRF-ja për EVM-ët kërkon që të kompensohet në kapital. Siçduket qartë, kjo është vetëm një çështje për ndërmarrjet të cilat e gjejnë vetennë një situatë të tillë. BSNK nuk e ka zgjidhur këtë mospërputhje në draftin estandardeve të tij të publikuar në Tetor 2013.,(. 10

Roli i Standardeve Ndërkombëtare të Auditimit nëekonominë globale dhe përdorimi i tyre edhe përauditimin e pasqyrave financiare të Sektorit PublikHysen ÇelaProf.As. Dr., EKRGreta AngjeliMsC, EKRStandardet Ndërkombëtare të Auditimit kanë pësuar ndryshime esencialegjatë dekadës së fundit. Ato sot janë bërë jo vetëm më të qartësuara, më tëkuptueshme, por edhe më të dobishme dhe më të përdorshme nga audituesitdhe përdoruesit e tjerë. Përdorimi i gjerë i tyre ka rritur ndjeshëm besimintek Federata Ndërkombëtare e Kontabilisteve (IFAC), Bordet e pavarura të tëcilës, ndjekin me vëmendje zhvillimet dhe hartojnë standarde që kontribuojnëdrejtpërdrejt në përmirësimin e cilësisë së auditimit dhe për rrjedhojëkontribuojnë drejtpërdrejt në përmirësimin e cilesisë së raportimit financiar.Në të gjitha standardet, udhëzuesit dhe direktivat e praktikave tëauditimit të publikuara nga IAASB-ja, pavarësisht orientimit të tyre kryesishtnë raportimin financiar në sektorin privat, gjithmonë janë dhënë vlerësimedhe janë zhvilluar metoda për përdorimin e tyre edhe për sektorin publik.Organizatat ndërkombëtare, qeveritë qëndrore dhe lokale, por edheentitetet e sektorit publik në të gjitha nivelet, sot kanë prirjen drejt përdorimittë standardeve të ngjashme të raportimit, dhe kjo shihet që nga modifikimete bazës kontabel të arkëtim pagesave e deri tek zbatimi i plotë i bazës së tëdrejtave e detyrimeve të konstatuara.Përvojat në këtë drejtim janë të shumta. Më shumë progres në këtë procesështë bërë nga disa organizma ndërkombëtare, si edhe nga qeveritë nëvende të tilla si Australia, Zelanda e re, por edhe Franca, Gjermania, etj.Qëllimi kryesor i këtij punimi është përpjekja për të analizuar zhvillimetmë të fundit në standardet ndërkombëtare të auditimit, duke bërë një paraqitjetë shkurtër të këtyre zhvillimeve dhe duke theksuar nevojën për të hartuarprocedurat e duhura që ato të jenë të zbatueshme edhe në sektorin publik.HyrjePuna për të hartuar një paketë të vetme të standardeve ndërkombëtarepër auditimin nisi në vitin 1969 kur nga një Grup Studimor Ndërkombëtari Kontabilistëve u publikuan disa raporte të përqëndruara në auditiminndërkombëtar, duke bërë krahasimin e situatës në Kanada, Britani eMadhe dhe SHBA. Disa vjet më vonë, në vitin 1973, krijimi i Komitetit tëStandardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit, stimuloi nevojën për krijimin enjë organizmi të ngjashëm edhe për frontin e auditimit. Në fund të viteve 70,Këshilli i Federatës Ndërkombëtare të Kontabilistëve (IFAC) krijoi Komitetine Praktikave Ndërkombëtare të Auditimit (KPNA) në cilësinë e një komitetitë përhershëm i Këshillit të IFAC, për të ardhur deri në ditët tona kur ky Bordështë i pavarur nga IFAC dhe mbulon auditimin, sigurinë, shërbimet e lidhuradhe çështje të tjera.11AUDITIM E DHËNIE E SIGURISËAbstrakt,(.

AUDITIM E DHËNIE E SIGURISËAuditimi i pasqyrave financiare, por edhe auditimi në përgjithësi iinformacioneve financiare historike, në shumë prej juridiksioneve realizohetose duke zbatuar plotësisht kërkesat e Standardeve Ndërkombëtare tëAuditimit, ose duke përdorur standarde lokale, të cilat në pjesën më të madhetë tyre, janë mjaft të përafërta me SNA1-të, pasi rrjedhin nga një proces imirëpërcaktuar e rigoroz i adoptimit të tyre.Roli kryesor në hartimin e SNA-ve i përket IAASB-së (Bordi i StandardeveNërkombëtare të Auditimit e Dhënies së Sigurisë), i cili është një Bordi pavarur i hartimit të standardeve, që ka si fokus primar shërbimin ndajinteresit publik. IAASB-ja luan një rol të rëndësishëm dhe jep kontribut për: hartimin e standardeve me cilësi të lartë të cilat përdoren përauditimin, rishikimin, dhënien e sigurive të tjera, kontrollin e cilësisëdhe shërbime të tjera të lidhura; lehtësimin dhe ndihmesën për konvergimin apo zvogëlimin endryshimeve midis standardeve ndërkombëtare e atyre lokale/kombëtare; përmirësimin e cilësisë së auditimit në mbarë botën dhe për rritjen eforcimin e besimit publik tek raportimi financiar.IAASB ka në përbërje 17 anëtarë, një kryetar me kohë të plotë, disakëshilltarë teknike dhe tre vëzhgues të përhershëm, të cilët kanë të drejtë tëdiskutojnë e të japin mendime në mbledhjet e tij. IAASB organizon katërtakime në vit, të cilat zgjasin nga një javë secili.Objektivi IAASB-se është hartimi i standardeve cilësore të cilat i shërbejnëauditimit dhe fushave të lidhura me të. Hartimi dhe publikimi i këtyrestandardeve kalon përmes një konsultimi global me palët e interesuara,ndjekjes së një procesi të duhur dhe transparent, realizimit të takimeve tëhapura për publikun dhe natyrisht ai i nënshtrohet mbikëqyrjes nga Bordi iMbikëqyrjes me Interes Publik (PIOB).Një proces i tillë rigoroz, transparent dhe i duhur, në hartimin e SNA-ve,kontribuon drejtpërdrejt në mbrojtjen e interesit publik. Gjithashtu, kryerja enjë konsultimi global dhe marrja e konsiderimi i përgjigjeve respektive ngaky proces, ndihmon të vendoset dialogu me palët e interesuara kryesore,ku përveç organizmave kombëtare të hartimit të standardeve, IAASBgrumbullon edhe pikëpamjet e palëve të interesuara të tjera në nivel global,të tillë si Komiteti i Bazelit; Komisioni Europian; Bordi i Stabilitetit Financiar,IAIS, IFIAR, IOSCO, Banka Botërore, etj.Procesi i konsultimit përfshin gjithashtu, edhe investitorët dhe përgatitësite informacioneve financiare, por edhe disa palë të interesuara të veçantadhe të rëndësishme siç janë: IASB, FEE, Forumi Firmave, vendet anëtare tëIFAC2, PCAOB, etj.IAASB, në cilësinë e një bordi të pavarur të IFAC-ut është autoriteti ivetëm që harton: Standardet Ndërkombëtare të Auditimit (ISAs); Standardet Ndërkombëtare të Dhënies së Sigurisë (ISAEs); Standardet Ndërkombëtare të Angazhimeve për të Rishikuar (ISREs); Standardet Ndërkombëtare për Shërbimet e Lidhura (ISRSs); dhe Direktivat e Praktikave Ndërkombëtare të Auditimit (IAPSs).1,(. 2ISAs - International Standards on Auditing (Standardet Ndërkombëtare të Auditimit)IFAC – International Federation of Accountants (Federata Ndërkombëtare e Kontabilistëve)12

Një nga projektet më madhore të IAASB3-së ka qënë padyshim ai iqartësisë të SNA-ve, përfundimi i të cilit në vitin 2010 konsiderohet një zhvillimi rëndësishëm ndërkombëtar me impakt të drejtpërdrejtë në globalizimin eprocedurave dhe të standardeve të auditimit. Gjatë këtij procesi u arrit tëridraftohen (rishkruhen) të 36 SNA-të dhe SNKC 1 (Standardi ndërkombëtarpër Rishikimin e Cilësisë).Rrjedhojë e këtij projekti madhor ishte qartësia më

KONTABILITET & RAPORTIM FINANCIAR Direktiva 2013 parashikon, për herë të parë, një listë të plotë të të gjitha formave ligjore të ndërmarrjeve që mbulohen prej saj, të cilat duhet të detajohen nga çdo shtet anëtar i BE-së. Përmbledhje e ndry