PROGRAMI I LËNDËS SË GJUHËS SHQIPE KLASA II CIKLI
INSTITUTI I STUDIMEVE PEDAGOGJIKEPROGRAMI I LËNDËSSË GJUHËS SHQIPEKLASA IICIKLI FILLOR I SHKOLLËS 9-VJEÇARETIRANË, 2004
1. HYRJE E PËRGJITHSHME PËR LËNDËN ( KLASA 1-9 )Mësimi i gjuhës amtare në shkollë ka rëndësi të veçantë. Përmes tij krijohen dhetransmetohen nocionet dhe mesazhet, të cilat janë çelësat për kuptimin e vetvetes dhe tëbotës. Gjuha amtare është mjeti më i rëndësishëm për realizimin e kuptimit dhe tëbashkëpunimit.Saktësia, frytshmëria, si dhe arritja e tyre varen drejtpërdrejt nga mundësitë dhenjohuritë për gjuhën. Kjo nuk vlen vetëm për gjuhën shqipe si lëndë mësimore, por përçdo lëndë tjetër mësimore, e cila duhet të jetë e formuluar në mënyrë të përpiktë dhe tëqartë gjuhësore, në fushën e vet, si bashkëpërgjegjëse për formimin gjuhësor të nxënësit,duke siguruar në këtë mënyrë cilësinë e dijeve sipas lëndëve.Mësimi i gjuhës shqipe shtrihet përtej lëndës. Natyrisht, detyrë themelore e sajështë zhvillimi i kujdesshëm dhe i vazhdueshëm si gjuhë vetjake dhe e përdorur si gjuhëamtare në nivelin e vet më të mirë, në formën e vet standarde.Drejtimi i mësipërm për mësimin e gjuhës shqipe si lëndë mësimore realizohetpërmes përvetësimit të katër shprehive (komunikative) të kuptueshmërisë – të dëgjuarit,të folurit, të lexuarit dhe të shkruarit.2. SYNIMI I LËNDËSQëllimi i mësimit të gjuhës shqipe është përvetësimi me më nivel e më mirë i tëkatër shprehive komunikuese gjuhësore: të dëgjuarit, të folurit, të lexuarit, të shkruarit, sidhe i njohurive themelore të sistemit të gjuhës, kuptimi dhe interpretimi i teksteve letraredhe joletrare etj., të lidhura ngushtë me aftësimin dhee formimin gjuhësor, kulturor, etik,shpirtëror të brezit të ri, si domosdoshmëri për të ardhmen e kombit tonë.Ky kuptim për qëllimin e lëndës përshtatet për faza të ndryshme të zhvillimitgjuhësor shpirtëror dhe psikik, në nivele të ndryshme të zhvillimit të nxënësve.Kështu, lënda e gjuhës shqipe në nëntëvjeçarin e parë përfshin rreth 1 960 orëmësimore të shpërndara si më poshtë:Klasa 1-5Klasa e parëKlasa e dytëKlasa e tretëKlasa e katërtKlasa e pestëJavë/ Orë35 javëx 8 orë 280 orë35 javëx 8 orë 280 orë35 javëx 7 orë 245 orë35 javëx 7 orë 245 orë35 javëx 6 orë 210 orëKlasa 6-9Klasa e gjashtëKlasa e shtatëKlasa e tetëKlasa e nëntëJavë/ O rë35 javë x 5orë 175 orë35 javë x 5orë 175 orë35 javë x 5orë 175orë35 javë x 5orë 175 orëMe hyrjen në botën e leximit dhe të shkrimit, nxënësit:2
Kryejnë aktivitete të shumta e të larmishme, bashkëpunojnë në biseda, veprimtarietj.Zhvillojnë mundësinë e të menduarit logjik dhe mundësinë e konceptimit, tëdrejtshqiptimit dhe të drejtshkrimit.Interpretojnë dhe krijojnë tekste artistike.Krijojnë (flasin dhe shkruajnë), pranojnë (dëgjojnë dhe lexojnë) dhe zbërthejnësipas aftësive, përvojave, moshës dhe interesimit të tyre tekste të ndryshmeartistike dhe joartistike.Zhvillojnë aktivisht mundësitë e tyre të njohjes, të të kuptuarit dhe prirjetkrijuese, si dhe i vendosin ndryshimet themelore në pranimin, krijimin dhendërtimin e teksteve letrare dhe joletrare.Vendosin raporte të përshtatshme pune me tekstin letrar dhe joletrar.3. QËLLIMET THEMELORE TË LËNDËS1. Nxënësit të krijojnë marrëdhënie pozitive, emocionale dhe psikike ndaj gjuhësshqipe; fillojnë të kuptojnë se gjuha shqipe, si gjuha e tyre amtare, është cilësiamë e lartë natyrore socializuese, sepse nëpërmjet saj, lehtësisht dhe në mënyrë tësuksesshme shprehen, përfitojnë marrëdhënie pozitive ndaj letërsisë shqipe,qartësohen se leximi i teksteve për ta ka domethënien e takimit me modelet epërvojës e të kulturës kombëtare.2. Nxënësit të kuptojnë se gjuha shqipe është gjuha shtetërore në Republikën eShqipërisë; të formojnë vetëdijen kombëtare dhe shtetërore dhe, krahas saj, edhenderimin dhe tolerancën ndaj gjuhëve dhe kombeve tjera.3. Nxënësit gradualisht dhe në mënyrë të planifikuar të përvetësojnë dhe të përdorinkrahas të folmes lokale (dialekteve/ gjuhës së folur të krahinës) edhe gjuhënletrare (të folur dhe të njësuar); të përfitojnë vetëdijen mbi përdorimin e gjuhësletrare dhe joletrare në situata të ndryshme të të folurit.4. Nxënësit të ushtrohen në të katër aktivitetet e kuptimshmërisë (të dëgjuarit, tëfolurit, të lexuarit e të shkruarit), pasi këto aktivitete u mundësojnë njohjen evetes dhe të botës përreth, duke plotësuar nevojat themelore, shpirtërore dheshoqërore. Përvetësimi i këtyre përvojave dhe aktiviteteve shton mundësitë efunksionimit të tyre në rrethin e vet, si dhe njohjen dhe shprehjen e botësmateriale, shpirtërore dhe imagjinare.5. Nxënësit të zhvillojnë përgatitjen për të folurit, të përfitojnë vetëbesim përshprehjen e mendimeve, të ndjenjave, kërkesave, dëshirave dhe krijimit. Meaktivitetin e të folurit të zgjidhin në mënyrë paqësore e të drejtë tensionet dhekonfliktet në situata të ndryshme jetësore. Me këtë, ata do të përforcojnë vetëdijendhe mundësinë e respektimit të mendimit ndryshe.6. Nxënësit në mënyrë spontane, nëpërmes lojës, e më vonë, edhe në mënyrë tëudhëhequr dhe sistematike, të hyjnë në leximin dhe shkrimin e pavarur. Meaktivitete individuale të zbulojnë dhe të provojnë gjuhën e shkruar për kuptim,mendim, krijim, mësim dhe argëtim; të zhvillojnë proceset e krijimit, të3
domethënies dhe të përdorimit të drejtë të sistemeve standarde të paraqitjes së sajme shkrim.7. Nxënësit të pranojnë (të dëgjojnë, lexojnë) tekste të ndryshme letrare dhejoletrare, që janë të prezentuara në mënyrë direkte apo indirekte (nga media); ngateksti të nxjerrin vlerat themelore (p.sh: e saktë/ e pasaktë, e drejtë/ jo e drejtë, endershme/ e pandershme) në mënyrë që të mësohen t’i vlerësojnë tekstet e vetadhe të të tjerëve.8. Nxënësit të përfitojnë marrëdhënie pozitive psikike dhe logjike ndaj gjuhësshqipe; të kuptojnë se shqipja si gjuha e tyre amtare është e dhëna më e mirënatyrore socializuese; të përfitojnë marrëdhënie pozitive edhe ndaj letërsisë dhe tëzhvillojnë kulturën e leximit përmes leximit të letërsisë shqipe dhe asaj të huaj.Nxënësit të zgjerojnë horizontin dhe të bëhen tolerantë ndaj kulturave të tjera.9. Nxënësit të kuptojnë se gjuha shqipe është gjuha shtetërore, të kuptojnë,gjithashtu, pozitën specifike e të formojnë vetëdijen kombëtare dhe shtetërore, epranë kësaj edhe ndjenjën e respektimit dhe të tolerancës ndaj gjuhës dhekombeve tjera.10. Nxënësit të përforcojnë dijet e tyre mbi gjuhën letrare (të folur dhe të shkruar), tëbegatojnë vetëdijen për rrethana të ndryshme, për përdorimin e gjuhës letrare dhejoletrare në situata të ndryshme të të folurit, duke u përpjekur të flasin në gjuhëstandarde.11. Nxënësit të jenë të motivuar për të katër shprehitë komunikative të kuptimësisë (tëdëgjuarit, të folurit, të shkruarit dhe të lexuarit); të dëgjojnë dhe të lexojnë teksteartistike dhe joartistike të përshtatshme për moshën e tyre; të kuptojnë se kjo uhap mundësi të reja për plotësimin e kureshtjes dhe të nevojave themeloreshpirtërore dhe shoqërore, për njohjen e botës materiale, shpirtërore dhe tëëndrrave, për kuptimin e vetvetes, të botës përreth si dhe për argëtim; të zhvillojnëaftësitë e të folurit dhe të të shkruarit për të shprehur mendimet, qëndrimet,kërkesat, ndjenjat dhe përvojat e tyre, si dhe të zgjidhin në mënyrë paqësoreproblemet e veta; të jenë të vetëdijshëm se të folurit e të shkruarit janë aktivitetendërnjerëzore, gjatë të cilave duhet nderuar bashkëbiseduesi dhe duhet kuptuarpozita e folësit.12. Nxënësit të dëgjojnë e të lexojnë në mënyrë racionale dhe kritike tekstetjoartistike; t’i pranojnë të dhënat qenësore dhe të gjejnë të dhënat e dëshiruara(për t’i përdorur në jetën e përditshme); të nxjerrin vlerat themelore, duke ivlerësuar tekstet, të përpiqen të argumentojnë; të kuptojnë si ndikon reklama simaterial propagandistik; të dallojnë përshkrimin real nga ai i reklamës.13. Nxënësit të ruajnë dhe të zhvillojnë interesin për dëgjimin dhe leximin e teksteveartistike (të dëgjojnë rrëfimin e mësuesit dhe të lexojnë individualisht). Takimi meletërsinë të jetë burim i kënaqësisë letrare – estetike; të zhvillojnë interesimin përpërcjelljen e poezisë, të prozës dhe dramatikës, si dhe për interesat e veçantaletrare, p.sh: të zhanreve dhe tematikave); të lexojnë dhe vlerësojnë letërsinë; tëshfaqin dëshirë për të ndjekur filma artistikë dhe filma vizatimorë; të dallojnëfilmin vizatimor nga filmi artistik dhe ai dokumentar.4
PROGRAMI I LËNDËSGjuhë shqipeKlasa II35 javë x 8 orë 280orë1. HYRJEMësimi i gjuhës shqipe në mosha të ulëta shkollore ka si synim krijimin evetëdijes mbi rëndësinë e saj dhe përvetësimin gradual të njohurive dhe konceptevegjuhësore.Mbi këtë kuptim, është ndërtuar edhe programi i lëndës së gjuhës shqipe në klasëne dytë. Ai mbështetet në katër kategoritë bazë komunikuese: të dëgjuarit, të folurit, tëlexuarit e të shkruarit dhe nënkategorivetë që rrjedhin prej tyre, si: kultura e të dëgjuarit,kultura e të folurit, kultura e të lexuarit, kultura e të shkruarit, tekstet letrare dhejoletrare, si dhe njohuritë gjuhësore.Përmes këtyre drejtimeve realizohet përmbajtja e programit në përputhje memoshën e nxënësve. Përvetësimi i njohurive themelore për sistemin e gjuhës për tekstetletrare dhe joletrare, formimi kulturor, komunikimi, toleranca, argumentimi, mendimikritik etj., janë kërkesa të rëndësishme të këtij programi që ndikojnë dhe mundësojnërritjen dhe zhvillimin e përgjithshëm e individual të nxënësve.2. SYNIMETMësimi i gjuhës shqipe në klasën e dytë synon ta aftësojë nxënësin të përdorësaktë gjuhën amtare, të hyjë në komunikim me të tjerët, duke transmetuarmendime nëpërmjet të folurit, të lexuarit dhe të shkruarit, duke fituar dhepasqyruar përvoja gjuhësore të larmishme, nëpërmjet të cilave pasqyrohenimagjinata dhe ndjenjat rreth dukurive të jetës dhe të botës që e rrethon, dukeshprehur aftësi dhe qëndrime për zhvillimin e tij gjuhësor dhe intelektual.Nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe në klasën e dytë nxënësi arrin:Të përvetësojë dhe të zgjerojë mënyrat e komunikimit.Të kuptojë dhe të dallojë tekstet letrare nga ato joletrare.Të përvetësojë dhe të thellojë njohuritë themelore gjuhësore.3. FUSHAT DHE NËNFUSHAT E STUDIMITFushat e studimit të gjuhës shqipe janë:Të dëgjuaritTë foluritTë lexuaritTë shkruarit5
Nënfushat e studimit janë:Nr.Të dëgjuarit &Të folurit1 Të dëgjuarit e tëfolurit për të marrë edhënë informacion,udhëzime dheorientime2 Të dëgjuarit dhe tëfolurit në grup3 Të dëgjuarit dhe tëfolurit për tëparaqitur përvoja dhendjenja vetjake4 Të dëgjuarit dhe tëfolurit rreth llojevedhe gjinive letrare5 Të dëgjuarit dhe tëfolurit për tëparaqitur njohurirreth gjuhësTë lexuaritTë lexuarit për tëmarrë informacionTë shkruaritfunksionalNjohuri rrethgjuhësMorfosintaksë: Sintaksë Morfologji FjalëforminTë lexuarit për tëkuptuar pjesën e përtë njohur idetë eshkrimtaritTë lexuarit përdëshirë e përzhvillimin endjenjaveTë lexuarit e llojevedhe gjinive tëndryshme letrareTë shkruaritpersonalKulturëgjuhësoreTë shkruarit mendjenjë dheimagjinatëLeksiokologjiTë shkruarit memodele tëndryshme të tëshkruaritTë shkruaritduke respektuarshenjat epikësimitDrejtshkrimTë lexuarit me zë tëlartë, sipas teknikëssë recitimitTë shkruaritPikësim4. OBJEKTIVAT E PËRGJITHSHËMLënda e gjuhës shqipe në klasën e dytë synon:Ta aftësojë nxënësin si përdorues të mirë i gjuhës amtare përmes kërkimit,shkëmbimit të ideve dhe informacioneve: të tregojë, të raportojë, të argumentojëe të zhvillojë ndjenjën e identitetit të tij kombëtar.Të zhvillojë mendimin e pavarur të nxënësit, duke e nxitur atë për të ngriturhipoteza, për të zbuluar ide, për të reflektuar, klasifikuar, krahasuar dhevlerësuar rreth tyre.Të aftësojë nxënësin për shprehur ndjenjat nëpërmjet të folurit, të lexuarit dhe tëshkruarit.Të aftësojë nxënësin për të reflektuar ndaj vlerave personale dhe të shokëve, nëmarrjen e vendimeve, në zgjidhjen e konflikteve etj.Të aftësojë nxënësin për ta shkruar gjuhën në modele të thjeshta në përshtatje menatyrën dhe moshën e tij, të cilat kanë të bëjnë me shkrimin e letrave të thjeshta(këshilla, njoftime), të ngjarjeve të shkurtra, të përshkrimeve etj.6
4. STRUKTURA SINTETIKE E PROGRAMIT1.LinjaGJUHË E FOLUROrë30 2.LEXIM3.GJUHË E SHKRUAR30 Gjuhë e shkruar304.NJOHURI RRETH GJUHËS82 m24326205.DISPOZICION18 DiktimePërsëritjeTestime18120 NënlinjatGjuhë e folurProzë e poeziPërrallaTregimeVjershaGjëegjëzaLexime jashtë klaseOrë301207
OBJEKTIVAT SPECIFIKËNë përfundim të klasës së dytë, nxënësi duhet të fitojnë shprehitë e mëposhtme komunikative:Nr.Të dëgjuarit1 Të dëgjojë mevëmendje të tjerët.Të foluritTë marrë pjesë nëbashkëbisedim.Të lexuaritTë lexojë për tëmarrë informacion.Të shkruaritTë shkruajë një informacionqë i kërkohet.2 Të kuptojë atë qësheh dhe dëgjon.T’u përgjigjetpyetjeve që i bëhen.Të lexojë për tëkuptuar materialin.Të shkruajë me një gjuhë tëthjeshtë dhe me kuptim.3 Të marrë pjesë nëbashkëbisedim.Të shprehëmendime, ndjenjadhe përvojapersonale.Të zhvillojë e tëpasurojë dëshira endjenja.Të shkruajë me ndjenjë dheimagjinatë.4 Të përqendrohet në Të mendohet paraçështjet kryesorese flasë.që diskutohen.Të kuptojë idetë,mendimet dhendjenjat eshkrimtarit.Të shprehëmendimin personalrreth veprës sëlexuar.Të shkruajë në mënyrëfunksionale për qëllime tëcaktuara.5 Të ndjekëbashkëbiseduesinpër të pasurmundësi t’ipërgjigjet atij.T’u përgjigjetpyetjeve që i bëhenngabashkëbiseduesi.Të shkruajë pyetje dhe t’upërgjigjet me shkrimpyetjeve që i drejtohen.Njohuri rreth gjuhësSintaksë Të njohë tekstin dhe këtolloje fjalish: e thjeshtë(dëftore dhe pyetëse),pohore dhe mohore.Morfologji Të njohë fjalët sipasklasave leksikogramatikore: emër,mbiemër, folje. Të njohë kategoritëkryesore leksikogramatikore të emrit e tëmbiemrit (gjininë enumrin) dhe të foljes(kohën, vetën). Të njohë kohën e tashmee të ardhme të foljes.Drejtshkrim Të përdorë drejtshkronjën e madhe.8
Të përdorë drejt shenjat epikësimit: pikën,pikëpyetjen dhepikëçuditësen.6 Të marrëinformacion e tapërdorë kur inevojitet.Të japëinformacionin enevojshëm nëmomentin e duhur.Të pasurojë fjalorinme fjalë dheshprehje të fushavetë ndryshmetematike.Të modelojë shkrime tëthjeshta të tipit: letër,kartolinë përshkrim,udhëzim, këshillë.7 Të dëgjojë krijimenë gjini e lloje tëndryshme letrare,si: përralla,tregimi, vjersha egjëegjëzat.8 Të respektojëinterpretime tëndryshme ndajllojeve e gjiniveletrare.Të shprehet në gjinie lloje të ndryshmeletrare.Të njohë gjini dhelloje letrare tëtilla, si: përralla,tregimi,vjersha egjëegjëza.Të shkruajë histori të thjeshta Të shkruajë saktë emra tënë gjini e lloje të ndryshme.gjinisë femërore dhemashkullore në numrinnjëjës dhe shumës.Të përpunojëTë njohë me gjuhënmendimin para se ta dhe veçoritë eshfaqë.veprave letrare.Ta ndërtojë saktë tregimin,duke u orientuar nga pyetjet,fjalët e figurat ndihmëse, sidhe nga struktura gjysmë tëgatshme. Të shkruajë saktëmbiemra të gjinisë femëroree mashkullore në numrinnjëjës dhe shumës.9
ZBËRTHIMI I PROGRAMIT SIPAS LINJAVE DHE NËNLINJAVELINJA: TË DËGJUARIT E TË FOLURIT (30 ORË)Nënlinjat1. Tëdëgjuarit e tëfolurit për tëmarrëinformacion,udhëzime dheorientimeTematika Tema nga jetareale dheveprimtaritë epërditshme: mësimi,loja, ëndrrat, familja,shkolla, shoqëria2. Tëdëgjuarit dhetë folurit nëgrup Tema që lidhenme çështjetshoqërore që upërkasin dhemarrëdhënietndërmjet njerëzve3. Tëdëgjuarit dhetë folurit rrethteksteve tëndryshme Tema sipasgjinive e llojeve tëndryshme letrare përtë cilat kanë interesfëmijëtObjektivatTë përgjigjet në përshtatje me atë që ikërkohet.Të këshillojë dhe të japë informacione emesazhe të shkurtra.Të ndjekë radhën ose hapat e veprimeveqë do të kryhen.Të japë udhëzime e orientime me fjalëtë thjeshta.Të dëgjojë dhe të flasë duke respektuarrregullat e të folurit në grup.Të diskutojë në grup për çështje tëcaktuara.Të luajë role të thjeshta.Të respektojë e të vlerësojë mendimetdhe idetë e shokëve. Të dëgjojë dhe të flasë për tekste të ndryshme që janë në përshtatje memoshën e tij, që kanë strukturë dhe gjuhë të gjetur.T’u përgjigjet pyetjeve rreth përmbajtjes së teksteve dhe figurave që shikojnë.Arritjet e pritshmeDhënie e përgjigjeve të shkurtra, të plotae të sakta për pyetjet që i drejtohen.Dhënia saktë e informacioneve eudhëzimeve të thjeshta, pa ngatërruarradhën e veprimeve.Dëgjimi dhe të pyeturit për gjëra që it dhe marrja e fjalësatëherë kur i jepet.Shfaqje e mendimit dhe e ndjenjavepersonale rreth çështjeve që diskutohen.Interpretim i mirë i rolit në grupe tëvogla dhe të mëdha.Vlerësimi i mendimit të shokut në çiftdhe në grup.Dëgjim i vëmendshëm dhe shprehje emendimeve rreth teksteve të lexuara.Shprehje e pëlqimit ose jo për pjesët edëgjuara apo të lexuara.Drejtim pyetjesh për detaje të ndryshmetë përmbajtjes, personazhet etj., tëpjesëve të dëgjuara apo të lexuara.10
4. Tëdëgjuarit dhetë folurit ellojeve dhegjinive letrare Tema tëlarmishme qëtrajtohen në lloje egjini të veçantaletrare, si: vjersha,përralla, tregimi dhegjëegjëza.Të njohë këto lloje dhe gjini letrare: vjershën, përrallën, tregimin dhegjëegjëzën.Të dallojë intonacionin e zërit në një vjershë, përrallë dhe tregim.Të gjejë hyrje dhe mbyllje të reja në një përrallë ose tregim.5. Njohurirreth gjuhësstandardeshqipe Tema tëndryshme qëpërmbajnë fjalë,shprehje dhe termanga fusha tëndryshme tematike Të shqiptojë saktë tingujt dhe fjalët.Të njohë kuptimin e parë të fjalëve më të përdorshme.Të pasurojnë fjalorin me fjalë e shprehjespecifike, në përshtatje me fushattematike.Njohje dhe dallim i llojeve dhe gjinivenga njëra-tjetra: i përrallës nga tregimi,vjersha e gjëegjëza.Dallim i llojit të pjesës që lexon apodëgjon, nisur nga intonacioni dhe fjalëtspecifike të përdorura në të.Gjetje hyrjesh dhe mbylljesh të reja nëpjesët që dëgjon dhe lexon.Njohje e kuptimit të fjalëve e shprehjevetë reja.Përdorim i termave specifike, si:përrallë, tregim, vjershë, titull, varg,rresht, hyrje e mbyllje.LINJA: TË LEXUARIT (120 ORË)Udhëzohet që të zgjidhen pjesë përfaqësuese nga letërsia shqipe dhe e huaj në përshtatje me moshën e fëmijëve të klasës së dytë, të cilat të plotësojnëkriteret didaktike të gjatësisë, të strukturës dhe qartësisë së gjuhës.Të përfaqësohen pjesë nga tradita, nga e kaluara, e sotmja dhe e ardhmja përmes raporteve të drejta, ku vendin kryesor ta zënë pjesë që pasqyrojnë tësotmen dhe pjesë që zhvillojnë imagjinatën për jetën në të ardhmen.Këto raporte të përfaqësohen sipas ndarjeve të mëposhtme. 30% pjesë me përmbajtje nga e kaluara. 40% pjesë me përmbajtje nga e sotmja dhe veprimtariai jetësore; aventurat dhe “bëmat” e fëmijëve sot, të drejtat e fëmijëve etj. 30% pjesë që zhvillojnë fantazinë dhe imagjinatën për të ardhmen në fusha të ndryshme të veprimtarisë jetësore të fëmijëve: kozmos, shkencë, informacion,mjedis etj.Përsa i përket përfaqësimit të teksteve letrare, me tekstet joletrare të respektohen raportet 80 me 20%.11
NënlinjaTematika1. Të lexuarit Tekste letrare dhe jo letrare qëpër të kuptuar japin informacione, udhëzime epjesën e për të orientime nga fusha të ndryshme.marrëinformacion Pjesë që u ngjallin nxënësveemocione, dëshirë për t’i lexuar derinë fund dhe u zhvillojnë ndjenjapozitive me tema nga: loja, fitorja,humbja, dashuria, bashkëpunimi,,besa, ndihma, ndershmëria etj. Pjesë ku nxënësit nxënësit gjejnëmiqtë e tyre të tregimeve dhepërrallave. Tekste që përmbajnë fabulinteresante, të cilat i nxisin nxënësittë tregojnë histori të ngjashmeinteresante, ëndrra etj.3. Të lexuarit Tekste letrare dhe jo letrare tëpërtë mbushura me të dhëna e detajereflektuar mbi kryesore, që i nxjerrin qartë idetëidetë e pjesës dhe mesazhin e pjesës.2. Të lexuaritpërdëshirëdhepërzhvillimin endjenjave ObjektivatTë lexojë në mënyrë të tillë që tëkuptojë pjesën.Të bëjë pyetje pasi të ketë lexuartekstinpërdetajetëinformacionit apo të udhëzimit,për të pasuruar më tejinformacionin rreth tyre etj.Të zgjerojë me detaje shtesëinformacionin e marrë ngaburime të ndryshme, si: libri,TV, Video, Interneti etj.Të japë udhëzime të thjeshta.Të lexojë me interes, emocion,dëshirë dhe me ndjenjë.Të tregojë se cilët janëpersonazhet e preferuar, duke �mepersonazhet e dashura për ëndrratë përbashkëta.Të krijojë lidhje ndërmjetfilmave, figurave dhe historive tëlexuara. Të kuptojë brendinë e pjesës që lexon.Të nxjerrë pikat e planit dhe mesazhin e pjesës që lexon.Arritjet e pritshmeLexim me shpejtësinë e duhurTë kuptuarit e përmbajtjes dhemarrja e informacionit që ajopërfshin.Drejtim pyetjesh për marrje të tëdhënave shtesë.Formulim udhëzimesh për temapër të cilat është lexuar më parë.Motivim për të lexuar.Lexim i pjesëve me dëshirë,emocion dhe kënaqësi.Gjetje e pikave të përbashkëtame personazhet e pjesëve qëlexojnë.Përshkrim, rrëfim apo tregim mendjenjë dhe emocion i pjesëve qëlexon.Zhvillim i të menduarit dhe indjenjave të nxënësve.Nxjerrje e ideve kryesore dhemesazhit të pjesës së lexuar.Drejtim pyetjesh për detaje dheide që i interesojnë gjatë dhe pas12
Tekste që përmbajnë përshkrime të mjediseve dhe njerëzve që marrinpjesë në to. Teskte që i nxisin nxënësit t’ireflektojnë idetë në mënyra tëndryshme: me anë të vizatimeve, diagrameve, shkrimeve, poezive etj.4. Të lexuarit Pjesë të llojëve dhe gjinive tëe llojeve dhe ndryshme letrare, si: përralla,gjinive letrare tregimi, vjersha dhe gjëegjëza. Pjesë në të cilat dallohen tipare tëllojeve e gjinive të ndryshme që ngamënyra e organizimit të faqes, tëpërzgjedhjes së figurave, gjuhës,titullit etj.5. Të lexuarit Pjesë që duke u lexuar me zë tëme zë të lartë lartë ngjallin emocion te dëgjuesit.dhe në heshtje Pjesë të transmetuara në radio etelevizion që duhen imituar nganxënësit (tempi, ritmi, theksi).Të ritregojë me fjalë të thjeshtapërmbajtjen e pjesës së lexuar.Të japë mendimin personal nësetema e pjesës që lexon ka lidhjeme botën dhe interesat e tij.Tëanalizojëpersonazhinkryesor.Të lexojë pjesë që u përkasinllojeve dhe gjinive të ndryshmeletrare.Të dallojë elemente të stilit dhetë gjuhës të tilla, si: paragrafi,rreshti, strofa, vargu.Të dallojë vjershën nga tregimi,përralla dhe gjëegjëza.Të shprehë pëlqimin osemospëlqimin për lloje e gjini tëveçanta.Të lexojë me zë të lartë meintonacionin e duhur.Të recitojë bukur, qartë e më zëtë lartë vjershat.Të imitojë zërin e një personazhitë tregimit dhe të përrallës sëlexuar.Të imitojë zërin e një personi qëflet në një transmetim (sigël,reklamë, batutë, film etj.).Të luajë në rol personazhin epreferuar. leximit të pjesës.Ritregim i përmbajtjes duke umbështeturnëmomentetkryesore të saj.Shprehje e mendimit nëse pjesëtlidhen me interesat dhe botën etyre ose jo.Gjetje e llojit dhe e gjinisë që upërkasin pjesëve të lexuara.Dallim i elementeve të stilit dhetë gjuhës të tilla, si: paragrafi,rreshti, strofa, vargu.Dallim i vjershës nga tregimi,përralla dhe gjëegjëza.Përcaktim i llojit dhe gjinisë sëpreferuar.Lexim pjesësh me zë të lartë aponë heshtje, në varësi të llojit tësaj.Recitim përmendësh i vjershavetë shkurtra.Imitim personazhesh të dashura,ose personash që interpretojnëgjëra të ndryshme.Interpretim i rolit të njëpersonazhi.13
6.Njohurirreth gjuhësstandardeshqipe Pjesë dhe tekste që ifamiljarizojnë nxënësit me terma tëtilla, si: autor, titull, faqe vjershë,strofë, varg, tregim, përrallë,paragraf, rresht, teatër, rol, figurë,gjëegjëzë, përgjigje, personazh,hyrje, mbyllje, ide, mesazh.Të njohë e të dallojë terma të tilla, si: autor, titull, faqevjershë, strofë, varg, tregim,përrallë,paragraf,rresht,teatër, rol, figurë, gjëegjëzë,përgjigje, personazh, hyrje,mbyllje, ide, mesazh në pjesët qëlexon.Të respektojë gjatë të lexuarit shenjat e pikësimit: pikën,pikëpyetjen dhe pikëçuditësen. Të kuptojë të gjitha fjalët eteksteve që lexon.Njohje dhe përdorin i termavespecifike, si: autor, titull, faqevjershë, strofë, varg, tregim,përrallë,paragraf,rresht,teatër, rol, figurë, gjëegjëzë,përgjigje, personazh, hyrje,mbyllje, ide, mesazh në pjesët qëlexon.Lexim me intonacion dhe dukerespektuar shenjat e pikësimit.Njohje e kuptimit të aprë tëfjalëve të reja që ndesh në njëtekst.LINJA: TË SHKRUARIT (30 ORË)NënlinjaTematika1. Të shkruarit Modeleshkrimeshmefunksionalkarakter funksional të tilla, si:njoftime, udhëzime orientime dheporosi të thjeshta. Fragmente shkrimesh ngarevistat dhe gazetat për fëmijë qëpërmbajnë shkrime të karakteritfunksional. Modele gjysmë të gatshme nëtë cilat nxënësit do të plotësojnëfjalët dhe shprehjet që mungojnë.2. Të shkruarit Modele letrash të shëm udhëzime, njoftime,orientime e porosi të thjeshta.Të shkruajë këshilla e porosi tëthjeshta për të tjerët.Të mbajë shënime të shkurtra përudhëzime, porosi e njoftime që iinteresojnë.Të plotësojë saktë modelet gjysmë tëgatshme duke u ndihmuar nga fjalëapo pyetje ndihmëse.Të kopjojë saktë modele urimesh Arritjet e pritshmeKopjim i saktë i udhëzimeve,njoftimeve, orientimeve dheporosive të thjeshta.Mbajtja e shënimeve tëthjeshta e të shkurtra për gjëraqë i interesojnë.Shkriminjënjoftimi,udhëzimi dhe porosie sipas tëgjitha rregullave të shkrimit.Shkrim i një urimi, kartoline e14
personal (për Modele urimesh e kartolinashnevojatë dërguara në raste të ndryshme.vetjake) Histori dhe përvoja personaletë fëmijëve të kësaj moshe. Modele ditaresh e planesh tëthjeshta të bashkëmoshatarëve.3. Të shkruaritmendjenjëdheimagjinatë Tekste me portrete njerëzishdhe pamje nga pejsazhi i natyrësdhe mjedise të ndryshme. Piktura dhe fotografi që nxisinimagjinatën e nxënësve. Tekstemepersonazhefantastike me fuqi mbinatyrore osetë zakonshëm që kryejnë veprimetë jashtëzakonshme, si: supermeni,ufo, kuçedra, shtriga, Pinoku,Batman, dinozaurët etj. Pjesë që lejojnë hapësira përtituj dhe mbyllje të tjera.kartolinash e letrash.Të shkruajë vetë një urim, kartolinëdhe një letër të thjeshtë.Të shkruajë në ditar gjërat që i bëjnëmë tepër përshtypje nga jeta epërditshme.Të përshkruajë histori e përvojapersonale i ndihmuar nga pyetjet:Kush? Cili? Çfarë? Si? Me kë? Kur?Ku? etj.Të hartojë një plan të thjeshtë tëregjimit ditor.Të përshkruajë shokë, miq, të afërm,objekte, sende e kafshë të njohura etë dashura për të.Të përshkruajë me fjalët e tij si ekupton një pikturë, një pamje, posterapo një fotografi.Të shkruajë histori imagjinuese rrethbëmave të personazheve fantastike,si: supermeni, ufo, kuçedra, shtriga,Hirushja,Pinoku,Batman,dinozauri, Tomi e Xherri, Shreku etj.Të shkruajë mbyllje të tjera të njëhistorie.Të shkruajë tregime të shkurtra,orientuar nga figura, modele dhefjalë kyçe.Të luajë në rol një personazh pozitivose negativ. letre të thjeshtë në mënyrë tëpavarur.Mbajtje ditari nga nxënësit einteresuar.Përshkrim i shkurtër, por medateje i historive personale.Hartimi i planit ditor nga tëgjithë nxënësit.Përshkrim i shkurtër dhe mendjenjë i njerëzve të njohur, isendeve dhe objekteve vetjake,i kafshëve të dashura.Përshkrim i hollësishëm i njëpikture, Krijimhistorishmepersonazhe, që ndikojnë përmirë ose për keq në jetën efëmijëve.Krijime të thjeshta sipasimagjinatës.Lojë në role të personazhit që ipëlqen më shumë.15
4.Njohuri Pjesë dhe tekste që irreth gjuhësfamiljarizojnë nxënësit me termatë tilla, si: udhëzim, njoftim, letër,porosi,kartolinë,personazhfantastik, histori, krijim, titull,mbyllje etj.Të përdorë fjalët dhe termat e duhur në një udhëzim, urim, kartolinë,letër, krijim etj.Përzgjedhje e saktë e fjalëvespecifike gjatë shkrimit të njëudhëzimi, urimi, kartoline,letre, krijimi etj.16
LINJA: NJOHURI RRETH GJUHËS (82 ORË)NënlinjaSINTAKSË(24 orë)MOREFOLOGJI(32 orë)Tematika Teksti dhe fjalia Fjalia Zhvendosja e fjalëvebrenda fjalisë Zgjerimidhezvogëlimi i fjalisë pa eprishur kuptimin e saj. Fjalia e vogël Llojetefjalisë:dëftore pyetëse, pohore,mohore. Fjalët kryesore Fjalët plotësuese Emri:- Njerëz, sende, kafshë- Gjinia femërore dhemashkullore- Numri njëjës dheshumësObjektivatTë njohë ç’është teksti.Të dallojë paragrafët dhe fjalitë në njëtekst.Të renditë fjalitë në një tekst tëshkurtër.Të njihet me strukturën e fjalisë.Të zhvendosë fjalët në një fjali, nëmënyrë të tillë që të mos prishetkuptimi i saj.Të shtojë dhe të heqë fjalë në një fjalitë thjeshtë pa prishur kuptimin e saj.Të gjejë saktë fjalinë më të vogël.Të njohë fjalinë dëftore dhe pyetëse.Të njohë fjalinë pohore dhe mohore.Të njohë e të dallojë fjalët kryesoredhe plotësuese në fjali.Të njohë fjalë që tregojnë emranjerëzish, sendesh dhe kafshësh.Të dallojë emrat e gjinisë femërorenga ata mashkullore nisur ngambaresat e tyre.Të dallojë emrin në numrin njëjës dhenë numrin shumës. Arritjet e pritshmeDallim i paragrafëve dhe i fjalive nënjë tekst.Ndërtim fjalie duke respektuarstrukturën e sajZhvendos fjalët në një fjali tëthjeshtë pa e prishur kuptimin e saj.Zgjerim dhe zvogëlim fjalish pandryshuar e prishur kuptimin e saj.Dallimi i fjalisë dëftore dhe pyetëse.Dallimi i fjalisë pohore dhe mohore.Dallimi i fjalëve kryesore në fjali mendihmën e pyetjeve Kush? Cili?Çfarë bën ?Dallimi i fjalëve plotësuese në fjalime ndihmën e pyetjeve Kë? Cilin?Kujt?Njohje e emrave specifikë qëtregojnë njerëz, sende dhe kafshë.Dallimi i emrave të gjinisë femëroredhe mashkullore.Dallimi i emrit në numrin njëjës dheshumës.17
Folja:- Koncepti i kohës:dje – sot - nesër- Zgjedhimiifoljeveqëmbarojnë me -j- Foljet kam, jam Mbiemri:- Gjinia femërore emashkullore- Numri njëjës eshumës Përemri vetor Numërori 1-20Të njihet me fjalët që tregojnë veprim.Të dallojë kohën e kryerjes së njëveprimi, nisur nga koncepti: dje-sotnesër.Të zgjedhojë foljet e rregullta qëmbarojnë me –j në kohën e tashme etë ardhme.Të zgjedhojë foljet kam, jam në kohëne tashme dhe të ardhme.Ta dallojë mbiemrin si fjalë që tregoncilësi të emrit.Të dallojë mbiemrin e nyjshëm tëgjinisë femërore dhe mashkullore,nisur nga nyja e përparme.Të dallojë kur mbiemri është nënumrin njëjës dhe shumës, nisur ngandryshimi i nyjes së përparme.Të njohë përemrat vetorë: unë, ti, ai(ajo), ne, ju, ata (ato).Të shkruajë me fjalë numërorët 1-20. Dallimi i fjalëve që tregojnë vepri
shqipe; fillojnë të kuptojnë se gjuha shqipe, si gjuha e tyre amtare, është cilësia më e lartë natyrore socializuese, sepse nëpërmjet saj, lehtësisht dhe në mënyrë të suksesshme shprehen, përfitojnë mar
Texts of Wow Rosh Hashana II 5780 - Congregation Shearith Israel, Atlanta Georgia Wow ׳ג ׳א:׳א תישארב (א) ׃ץרֶָֽאָּהָּ תאֵֵ֥וְּ םִימִַׁ֖שַָּה תאֵֵ֥ םיקִִ֑לֹאֱ ארָָּ֣ Îָּ תישִִׁ֖ארֵ Îְּ(ב) חַורְָּ֣ו ם
PROGRAMI I STUDIMIT Administrim Publik ID MATURE Piket e grumbulluara 201519800030 9.39 201418500072 9.08 201418300019 8.97 201418300020 8.78 201418500152 8.69 201461700004 8.67 201418200012 8.60 201418200004 8.54 201418200002 8.51 201418300004 8.43 201418200005 8.43 201418500092 8.40 201418500015 8.37 201418500131 8.32 203343900033 8.30 201418500021 8.21 201519400032 8.06 201417600080 8.04 .
Arş. Gör. Zeynel AMAÇ MREF Mültec Öğrenclerle Söyleş Programı: Türkye’de Yükseköğretm: Uyum, Zorluklar ve Fırsatlar 3 ETKİNLİKLER PROGRAMI KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ MUALLİM RIFAT EĞİTİM FAKÜLTESİ *Tüm etkinliklerimiz Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Konferans Salonunda Yapılacaktır. Saat: 14.00
Programi i ajrit përbëhet nga 51 stacione monitorimit të prioritetit të lartë të vendosura në 14 qytete, duke përfshirë Tiranë, Elbasan, Durrës, Shkodër, Vlorë, Fier dhe Korçë. Objektivat e këtij program janë: Monitorimi i ajrit me stacionet automatike në përputhje me kriteret e BE-së në qytetet kryesore ku janë
2.5. Programi i studimit Fizikë a. Nota mesatare e shkollës së mesme për të gjitha vitet, përfshirë dhe provimet e maturës shtetërore (mesatare e thjeshtë), përbën 50% të vlerësimitb. Nota mesatare e Fizikës (kurrikul bërthamë viti I II) 10%c. Nota me
implementuar nga Checchi and Company Consulting Inc. Programi për përmbarim dhe legjislacion komercial Adresa: Rr. Sejdi Kryeziu. nr. H9, 10,000 Prishtinë, Republika e Kosovës www.checchiconsulting.com Pikëpamjet e paraqitura në këtë raport nuk pasqyrojnë me
Programi i Punºs sº Kuvendit pºr vitin 2015 do tº plotºsohet edhe me: ð Shqyrtimin e mocioneve pºrmbajtjesore, ð Interpelanca, ð Pyetje parlamentare, ð Shqyrtimin e propozimeve pºr zgjedhjen e anºtarºve nº organet e pavarura, ð Shqyrtimin e strategjive zhvillimore, ð Ratifikimin e marrºveshjeve ndºrkombºtare.
Independent Personal Pronouns Personal Pronouns in Hebrew Person, Gender, Number Singular Person, Gender, Number Plural 3ms (he, it) א ִוה 3mp (they) Sֵה ,הַָּ֫ ֵה 3fs (she, it) א O ה 3fp (they) Uֵה , הַָּ֫ ֵה 2ms (you) הָּ תַא2mp (you all) Sֶּ תַא 2fs (you) ְ תַא 2fp (you
