INFORMATIEBLAD VOOR DE RADIO- EN ZENDAMATEURS

vóór Smeerling waren er toch nog leukeopeningen. Vandaar dat we wel luisterden op de“magic band”. En niet tevergeefs, want we kondenin die week gebruik maken van drie leuke Esopeningen.In het weekeinde was ook de ILLW (hetlighthouse-weekeinde) met bijzonder veelactiviteit.natte dagen was er amper activiteit op de banden.Wel was ik elke avond QRV in het vakantienetje.Aangemoedigd door de zes meter-openingen inSmeerling, had ik een antenne voor die bandmeegenomen. Maar die had ik wel thuis kunnenlaten. Het Es-seizoen bleek echt voorbij te zijn.Ons vakantie-seizoen is ook voorbij. Volgend jaartrekken we er opnieuw op uit.Het zwervende vakantienetHet Hunsingo vakantienetje heeft deze zomer eennogal zwervend bestaan geleid. Daardoor is eenniet-regelmatige luisteraar het spoor misschienbijster geraakt. De ronde was er wel elke avondom 21:30 uur LT, maar niet steeds op dezelfdefrequentie. Eerst werd de ronde gehouden op7.103 kHz. Door veel last van splatter vannabuurfrequenties, werd besloten iets hogerop tegaan zitten. Maar op 7.113 kHz bleef het ookmoeilijk.Nadat de deelnemers waren teruggekeerd vanverderaf gelegen bestemmingen, werd beslotende ronde voortaan op 80 meter te houden. Eerstop 3.613 kHz, en tenslotte op 3.636 kHz ( QRM).Zodra er weer Hunsingoërs naar buiten het bereikgaan, wordt er geswitcht naar 40 meter. Kunt u deronde niet vinden, vraag dan even naar de actuelefrequentie.Het buitenverblijf van Scouting Sint Vitus in Smeerling.Het is een genot om in Smeerling op de HFbanden te werken. Het ruis- en QRM-niveau op debanden is zo laag dat de S-meter niet uit de hoekkomt. Hooguit een schrikdraad-tikje van depaardenwei naast het huisje. Dat zijn we thuishelaas heel anders gewend.QRV vanuit Zuid LimburgFree Abbing, PE1DUGDirect na de Sterraza-week in Smeerling hebbenmijn XYL en ik er nog een vakantieweekje in ZuidLimburg aan vast geknoopt. Weer op een aleerder bezochte camping bij Stokhem-Wijlre. Eenmaand eerder stond Gerard PA1AT op dezelfdecamping.De weersgesteldheid leek een beetje op dat inSmeerling. Deels mooi nazomerweer, maar ookkoele dagen met nattigheid.Noordelijke 80 meter trofee-jachtOp zondag 27 september 2015 organiseert deVeron afdeling Zuid-Oost-Drenthe de 34e Jachtom de Noordelijke 80m-trofee. Start en finish zijnbij café-restaurant Hegeman in Schoonloo.Inschrijven kan vanaf 12.00 uur en starten vanaf13.00 uur. Op het deelnameformulier staat eenkaart van de omgeving. ARDF-jagers moetenbinnen twee uur vijf vossen hebben gevonden.Recreatieve jagers zoeken vier zenders en éénwordt gepeild. Er wordt gebruik gemaakt vanSPORTident-tijdregistratie.Nederlandse amateurs waarschijnlijk al snelop 5 MHzBron: Website VERONHet ziet er goed uit voor de Nederlandsezendamateurs die op de 60 m band (5 MHz) willenexperimenteren. Agentschap Telecom laat hetvolgende aan het VERON hoofdbestuur weten:Om het gebruik door radiozendamateurs van de5 MHz band mogelijk te maken dient er op diverseplaatsen regelgeving te worden aangepast.De (nieuwe) vakantie-opstelling met de Yaesu FT-857D enlosse analoge meter, Difona SPS-1228 voeding, MFJ-904(HF-banden), MFJ-906 (50 MHz), plus wat randspullen .Ik ben niet zo actief met de radio geweest. Op dewarme dagen was de temperatuur in de tent veelte hoog om bij de apparatuur te zitten, en op de6

radiocommunicatie in nood voor agentengeorganiseerd; jouw radio past daar echt nietmeer bij. Enkele mede campinggasten hebben alargwanend naar je antennedraden zitten loerenen hebben kennelijk de gardia civiel ingeschakeldwant er is anders al jaren geen controle geweestop het campingregister en net nu heeft de xyl jemapje met plastickaarten mee naar desupermarkt. Natuurlijk zit je pasje met “radioamateur license morse included” er ook bij. Watkijken die mannen streng. Tja, er is net ook eenverdacht pakketje gevonden op de campingvlakbij. Je autoafstandsbediening doet ’s avondsook plotseling raar als je op zeventig, omdat HFdood is, een lokale repeater probeert te activeren.Tsjonge, wat geven die knipperende clignoteursveel licht, zeg, en dan ook nog die 80 db aanblieblieb bij al die stilte. Nog een wonder dat ergeen gescheld uit de naburige tenten komt. Doorde instraling op diverse vermaaks-elektronica –allenormalevakantiegangerszijnertegenwoordig volop van voorzien – is deverhouding met diverse buren er niet beter opgeworden. Je kwam er pas dagen later achter, enzij ook. Achtergebleven gebied, uitgezocht voorde rust en geen kinderen, blijken ze maar zekeringautomaatjes te hebben van twee ampère. Ja,natuurliefhebbers en groen kampeerders hebbennatuurlijk altijd een kleine ecologische voetafdruk,daar hoort radiostaling natuurlijk niet bij. Je enedipoolhelft is afgebroken en hangt nu over het dakvan buren drie verderop. De isolator met touw zitvervelend vast rond de kachelafvoer en er isalleen maar een wankel krukje. Laat het nou netook nog eens de vakantiehuisvesting zijn van eengroepje aantrekkelijke jongedames die zo hunideeën hebben over je acrobatisch toeren om deboel vlot te krijgen. Je Italiaans is net nietvoldoende en de donkere blikken van enkeleraggazi beloven ook al niet veel goeds. Foei, hetis zo heet op je prijsvechter hotelkamer dat deblower van je setje het ook niet meer aan kan.Warme lucht verplaatsen zorgt ervoor dat na eenkwartiertje de boel in beveiliging gaat. Kostte je aleen paar verbindingen met het thuisfront. Datwordt straks duur bellen om ze gerust te stellen.Je E-reader doet het ook niet meer, het is nietalleen de warmte maar ook de lader vergeten. Weleen USB snoertje maar net met de verkeerdeplugjes, natuurlijk. Factor veertig blijkt ook niet zogoed te zijn als ze beweren; het kan ook je eigenschuld zijn. Om wat af te koelen even in het water.Maar ja, nu verbrande rug. Kun je je beter brandenaan wat HF, want dat is meestal maar een kleinplekje. Thuis toch ook wat vaker de autoaircogebruiken want nu doet ie het niet. Je raampjewel, maar dat wil nu niet goed meer dicht. Tochlullig dat bij die ene stortbui de wind volop op dieIn de eerste plaats dient het bestemmingsplanvoor radiofrequenties, het Nationaal FrequentiePlan (NFP) te worden aangepast.Het wijzigingstraject voor het NFP is gestart. Jekunt dit o.a. zien doordat momenteel de publiekeconsultatie van de veranderingen in het NFPloopt. Te zien ophttp://www.internetconsultatie.nl/nfp wijzigingspakket 2015 1Vervolgens dient de tabel in de Regeling gebruikvan frequentieruimte met meldingsplicht 2015 teworden aangepast.Het Agentschap streeft er naar dit zo snel mogelijkna elkaar te laten vaststellen. Echter dit zijn deelsprocessen op het ministerie in Den Haag. Hetagentschap heeft hier beperkt invloed op. Deinschatting is dat het eind september rond is.De kans is dus groot dat de 60 m band, 5.350 tot5.450 kHz in de mode USB, eind september ofbegin oktober wordt vrijgegeven met eensecundaire status voor amateurs met een Fregistratie.Lotgenoten!Dick van den Berg, PA2DTAJe bent er even tussenuit in de vakantietijd. Komttot de conclusie dat je vergeten bent thuis deantennestekkerslostemaken.Zwareonweersbuien trekken over het thuisfront. Je zitlekker op je warme windstille buitenlandsestrandje en dankzij de moderne communicatiehoor je van een zeer zware zomerstorm. Oei, alsje antennemast het maar overleeft. Je zitcomfortabel in je campingstoeltje achter jemeegebrachte spullen, net uitgepakt, enverduiveld net dat ene cruciale verloopstukje ligtthuis op je werktafel. Lag klaar om zo in te pakken.Je bent met je 817 en de andere spullen in jerugzak na drie uur klimmen op het topjeaangekomen maar er is onder leiding van eenstrenge commandant van de gendarmerie of hoehet hier ook mag heten een instructiemiddag7

kant stond. Je minilogboekje is al helemaalvastgeplakt door die omgevallen wijn, nog eengelukje dat je microfoon het nog doet. Typisch datdie alcohollucht zo lang aan zo’n ding blijft kleven.Wat ook jammer nou dat je net niet even goedoplette met je nieuwe rubberkabel, een paaruitgevallen kooltjes van de BBQ hebben de boellelijk laten smelten. Nog net geen brand in hetdroge gras en net geen kortsluiting. Wat is batterijin het Fins, waarom is er niet gewoon eensupermarkt binnen twintig kilometer waar je eenpakje AA kunt kopen. Je hebt verdorie jemultimeter nodig voor het doormeten van jecaravanaansluiting. Als je remt branden derichtingaanwijzers en wat zijn er veel muggen.Wat was de deadline in die blauwe enveloppe ookalweer. Ook nog een artikel in de krantenbijlage:vakantie betekent stress. Heb je daarvoor diemoeite gedaan om bij het kioskje wat nieuws uithet vaderland te bemachtigen. Godsallemachtigwat durven ze hier wel niet te vragen voor zo’noude krant. Ze zijn hem zeker helemaal wezenbrengen. Verdorie thuis vergeten het oud papierweg te brengen, het staat nu de hele tijd buitennaast het schuurtje. En je weet wat voor zomer wethuis hebben. Daarom waren we nu juist weg.Lekker uitgerust? Nou in elk geval kunt u er weereen heel rustig seizoen tegenaan. Hunsingo biedtvolop kansen om de hele herfst en winter bij tekomen. Kunt u in het voorjaar alvast nieuwevakantieplannen maken. Verloopplugje extrakopen dan maar.Tot binnenkort dus. De agenda voor der komendemaanden staat elders.Uw voorzitter, Dick van den Berg, PA2DTAgevoeligheid te hebben over een grootgolflengtegebied.Ze zijn dus heel geschikt voor hetafzoeken(scannen) van signalen met onbekendefrequenties.(kustbewaking)Omdat Portugal niet tot de meest welvarendelanden behoren, dacht ik dat het een soort lowbudget doppler antenne was.Iets waar amateurs altijd nieuwsgierig naar zijnom daar iets van te leren en/of toe te passen.Niets is minder waar, in de hele wereld wordt dezeantennevorm toegepast, zie foto.(foto Melbourne Australie)Ook in welvarende landen als bijvoorbeeldDuitsland staan er zelfs 7 bij elkaar en zijn(natuurlijk) de grootste ter wereld.Ook bij de Engelsen is hij populair alsumbrella(paraplu) antenne.Al met al een interessante belevenis om zo nantenne in "levende lijve" te zien en oor dank!!Wat is dit voor antenne?(slot)Hans Reijn PA3GTMp.s. Misschien iets voor een rubriek in deHunsotron?Amateurs,die ergens iets gezien en daar uronderwerpen)Hans 73 de PA3GTMNa het verschijnen van mijn oproep in deHunsotron nr.16, kreeg ik al snel een reactie vanPA3BCB.(Bedankt Gerard!!)Gerard wist te vertellen,dat de bewuste antennetot de groep van de bi-conical dipole antennesbehoren.Van hem kreeg ik ook de tip om op een website(1)te kijken.De bi-conical antenne is ook in veel kleinereuitvoering met staven bij amateurs bekend alsscanner antenne.Deze grote antenne heeft met de scannerantennes gemeen, hoewel niet bijzonder gevoelig,breedbandig te zijn en een tamelijk 20028

Voor en tijdens het begin van de oorlogbeschikten de Britten over een early warnig radar(Chain Home) die ondanks de matige technischespecificaties er toch voor zorgde dat de slag omEngeland werd gewonnen. Met geweldigeantennesystemen werd met grootvermogenzenders rond de 30 MHz rond Engeland als hetware een floodlight van hoogfrequent gelegd.Aanvliegende toestellen konden door degereflecteerde signalen vroegtijdig wordenontdekt. Het is duidelijk dat een dergelijk systeemweinig efficiënt werkt; het ware beter met een zeersmalle bundel de hemel meer gericht af te tasten.Tijdens het ontwerpen van het Britse systeem wistmen dat al wel, het was alleen technisch (nog) nietuitvoerbaar. Een smalle bundel vereist eenantenne met grote versterking en inherentdaarmee is een hoge frequentie noodzakelijk. burgradar,diemetconventionele schakelingen en speciale buizenrond 500 Mhz konden werken. Daarnaontwikkelden de Engelsen op hun beurt hetmagnetron waarmee centimetrische radar methoge resolutie kon worden gemaakt. Allemaalspannende staaltjes techniek waarover je veel teweten kunt komen. Ook de Duitsers haddenradars voor vroegtijdige waarschuwing opbetrekkelijk lage frequenties. Er zijn verschillendeuitvoeringen van. Op de Noordzee eilanden wasen hele radarketen gepland (en deelsoperationeel). Een restant daarvan is te vinden opSchiermonnikoog. Het bunkercomplex draagt nogsteeds de naam Wassermann van het radartype.Je moet je voorstellen dat het een snelronddraaiende radarantenne van ongeveer 15 x50 meter betrof. Geen kleinigheid om zoiets temaken en langere tijd in de zeelucht te latenwerken. In feite was het een soort hoogtemeter opafstand waarmee de plek van ann op Schier is gesaboteerd; bijoplevering (!) paste de mechanische draaiinrichting niet in de betonfundering.)Eenprobleem dat altijd optreedt is dat de bundel vaneen dergelijke antenne een aantal lobben heeft endus ook een aantal dode plekken. DeWassermann en aanverwante antennes wareningewikkelde samenstellen van gekoppeldedipolen tegen een reflectiegaas. Dergelijkeconstructies worden door amateurs ook nu noggebruikt. Het ontwikkelen en berekenen vaningewikkelde conformaties van antennes die zichin elkaars veld bevinden was/is een redelijkewanhoop zonder computers. De Duitse ingenieurshadden dat echter goed onder de knie. HetBerlijnse bedrijf GEMA had in die tijd ongeveer2000 ingenieurs in dienst die het slimme (enMega-antenneDick van den Berg, PA2DTAOnlangs werd ik door Arthur Bauer, PAoAOB, minof meer betrokken bij een onderzoekje waarmeehij nogal druk is. Arthur is dé deskundige op hetgebied van Duitse radio en aanverwantetechnologieën. Hij heeft ook een imposantecollectie apparatuur en documentatie dieteruggaat tot aan de periode waarin radio enelektrotechniek uit de kinderschoenen groeide engroot werd. Heel veel amateurs hebben na deoorlog kunnen kennismaken met en profiteren vande grote massa radiomateriaal die toentertijd alsdump in de handel kwam. Al dat materiaal wasgrotendeels afkomstig van de geallieerden, somswas er nog een restantje Duitse oorlogsbuit. Doorde bank genomen was men er om maar al teduidelijke redenen niet zo door gecharmeerd; paslater werd door minder bevooroordeelden dekwaliteit ervan ontdekt. In de loop der jaren kwamer ook meer kennis beschikbaar die aantoondedat de Duitsers toch wel zeer bijzondere staaltjestechniek hadden ontwikkeld. In feite zijn degeallieerden op bepaalde terreinen nog enigszinsschatplichtig aan deze know how bij voorbeeldwat betreft de ontwikkeling van raketten tendienste van de ruimtevaart. Zowel de geallieerdenals de Sovjets waren er bij het einde van de oorlogals de kippen bij om de Duitse “hotshots” uitwetenschap en industrie in dienst te nemen. Eenvan de meest raadselachtige zaken voor mij (enanderen) is dat de Duitse militairen tot het eindetoe zijn blijven doorgaan met het ontwikkelen enuitvoeren van zowel offensieve als defensievetechniek, terwijl het –in elk geval bij deuitvoerende legertop – zonneklaar was dat deoorlog al verloren was. De bizarre organisatie vande nazistaat bleef er echter voor zorgen dat detrein (ook letterlijk) eenmaal op gangdoordenderde. In de laatste maanden van deoorlog werd nog een radarsysteem opgetuigd dataan de slagkracht van de gedecimeerde luftwaffeChain-Homenauwelijks nog iets kon bijdragen.9

tijdverslindende) werk deden. Eind 1944 kwamenze met werkelijk een gigantisch radarsysteem datdaarom ook de naam Mammut kreeg. Met datsysteem bleek Arthur, en even later ook ik, bezig.Simpel zou je zeggen, maar dat ligt even anders,immers van de paar gebouwde systemen is zovereisten een grootheid moet voldoen bij hetvariëren van verschillende ingangsparameters,waar bij en een eerder genoemde afhankelijkheidis tussen antenneversterking en frequentie. Menkwam uit op een haalbaar pulsvermogen van 12kW (bij ongeveer 130 MHz) vanwege debeschikbare radiobuizen. Met de verwachteradarreflectiecoëfficiënten bleek dat een afstandvan 400 km eigenlijk onmogelijk zou zijn; 300 kmwerd zo’n beetje het maximum. Je hebt dan eenalsnog een antenneversterking van bijna 30 dBnodig en een openingshoek van 0,5 graad. Jekrijgt dan een bakbeest van meer dan 300 m2waarvoor een partij gekoppelde dipolen verticaalmoeten worden opgesteld om ook nog eens eenniet te grote verticale openingshoek te krijgen (datkomt ook door een aanvullende eis betreffendegrond reflecties). De boel moet bovendien als hetware gedubbeld worden voor zenden enontvangen. Dat de antenne uiteindelijkconstructief nogal massief uitviel is geen wonder:drie of vier stalen pylonen met een geweldigehoeveelheid beton (tevens bunker) funderingmoest het hele hekwerk bestand maken tegenstorm en regen en de nodige mechanischestabiliteit (beter dan een fractie van 0,5 graadimmers) geven. Ook moesten de diversecollineaire dipoolconstructies geïsoleerd enrobuust voor het gaas worden opgesteld. Om debundel te sturen, want hij “keek” over eenbelangrijkdeel in azimut heen en weer moestenalle antennes via coaxkabels met de juiste faseworden gevoed. Die kabels moesten daardoornauwkeurig op lengte zijn (en niet wordenverwisseld) en ook nog eens via een mechanischapparaat worden gevoed waarmee de fases enkoppeling op precies de juiste manier geschiedde.Dat ding was veilig in de catacomben opgesteld(het was ongeveer 2x4 m groot), bestond uitallemaal stukken mechanische open coaxlijnen(slotted lines), met afstemmers, fasecompenatorsen koppelaars en dat geheel werd mechanischbediend (met een ketting overbrenging) van uit decontrolekamer waar ook de indicatoren stonden(plus de zenders en ontvangers). Dat zag erallemaal nogal lomp uit maar het werkte wel.Zonder in detail te gaan begrijp je wel dat het eenmajeure bundeling van kennis en kunde was.Diverse details zijn nog steeds niet opgehelderd.Aan een paar resterende brokken moet noggemeten gaan worden. Maar nu al zijn er tochcurieuze bijzonderheden boven tafel gekomen.De gebruikte coaxkabels bij voorbeeld (en heellange stukken moesten gebruikt worden) warenheel apart. Het was een soort flexwell kabel metsemi luchtisolatie. In de kern was er een extraversterkingskabel van kunstrubber en -Mammutgoed als niets meer over. Er zijn nog wat schaarsetekeningen en brokken hardware plus watgeallieerde onderzoekverslagen (ook al aan dehand van restanten en speculaties). Om er meerover te ontdekken moet je aan de hand van al hetschaarse materiaal een soort reversedengeneering plegen. Een heel interessante klusdie zo goed als nergens goed voor is, alleen voorhet bevredigen van je technische interesses. Ikkreeg min of meer op mijn bordje om eens uit tezoeken hoe de aansturing van de grote antenne –op zijn Engels een billboard genoemd vanwege deafm

De Yaesu FT-7B met een paar eindgevoede draden voor de HF-banden, de Yaesu FT-690R2 voor zes meter en de QRP-set Yaesu FT-817ND voor wat proefjes in het veld. Op de Aiguille du Midi bij de Mont Blanc (3.400 m. ASL). Hunsingoërs. Op HF en zes meter ben ik als F/PE1DUG vanaf