Duurzame Stedelijke Ontwikkeling Vraagt Om Een Integrale Aanpak En Een .
Duurzame stedelijke ontwikkeling vraagt om een integrale aanpaken een zwaardere rol voor een duurzaamheidsmanagerMet alle milieu- en klimaatvragen liggen de komende jaren de grootste uitdagingen in de stedelijke ontwikkelingin het fysieke domein. Om daar betere sturing op te krijgen is een duurzaamheidsmanager in het gehele proceseen ‘must’, het liefst in een leidende rol. Een minimaal gelijkwaardige rol voor een duurzaamheidsmanager dievan begin af aan betrokken is, ontbreekt nu nog te vaak. Dat is zonde, want hij (m/v) kan als beste zorgen voorbalans tussen het technische ontwerp en het fysieke, ruimtelijke en sociale domein.Steden staan nooit stil. Ze transformeren. Het wonenTen opzichte van vroeger is de vraagstellingin de stad blijft ontegenzeggelijk enorm populair enbinnen de stedelijke transformatie behoorlijkhet aantal voorzieningen neemt er nog altijd toe. Weveranderd. Neem de herinrichting van de openbarewillen tegelijkertijd de leefomgevingskwaliteit in deruimte in een woonwijk. Tegenwoordig blijftstad verhogen door meer groen aan te leggen, meerde vraag niet beperkt tot het aanleveren vanmogelijkheden om te bewegen te ontwikkelen enwat referentieprojecten. De opdrachtgever wilde CO2-uitstoot te verminderen. De hoge eisen invooral zien dat je kunt samenwerken, circulairde energietransitie, de gewenste klimaatadaptievekunt bouwen en dat alles op een duurzame eninrichting, de steeds complexere mobiliteitsopgaveklimaatadaptieve manier met aandacht voor lokaleen de schaarste op de woningmarkt zorgen voor eenbiodiversiteit en de energietransitie. Dergelijkeenorme druk op de beschikbare stedelijke ruimte,uitdagingen tonen aan dat stedelijke ontwikkelingzowel boven als onder de grond. Balanceren tussen altegenwoordig enorm veel werkvelden raakt. Dedie belangen en behoeften kun je niet meer sectoraal(technische) experts in zo’n werkveld gaan bij langevanuit je eigen koker benaderen. De ruimtelijkena niet over alles, maar moeten wel met de anderetransformatie vraagt daarom om een andere aanpak.werkvelden kunnen samenwerken. Tussen deVoor duurzame ruimtelijke ontwikkeling en inrichtingbredere transformatieopgave en de meer specifiekeis een integraal afwegings- en ontwerpprocesduurzaamheidsvraagstukken zitten gelukkig veelnodig. Dat komt het resultaat ten goede, voorkomtkansen voor synergie. Hoe maak je dat nou praktischambitieverlies en brengt waardevolle nieuweuitvoerbaar?impulsen. Een duurzaamheidsmanager met impactkan die verandering brengen.Maak kennis met de 5 5 aanpak van TAUW!Whitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling1
Het gaat om balans en verbindingenwaterbergende voorzieningen nodig zijn. Dit heeftIn de duurzame stedelijke ontwikkeling is de drie-ook weer consequenties voor de in te richten ruimteeenheid ‘People Planet Profit’ – ook wel de drie P’sbovengronds en de ruimte die ondergronds overblijft– een geaccepteerde richtlijn. People (het socialevoor toekomstvaste kabels- en leidingentracés. Zo zijndomein, oftewel de menselijke gedragingen indeze thema’s nauw met elkaar verweven en kun je dede ruimte), Planet (het milieukundige domein) enbeste oplossing alleen integraal vormgeven.Profit (het economische domein met oog vooropbrengst en winst) dienen op een harmonieuzeDuurzame stedelijke ontwikkeling vraagt echter nietwijze geïntegreerd te worden. Wanneer dit niet hetalleen om verbindingen binnen een domein. Hetgeval is, lijden een of meerdere domeinen hieronder.integrale karakter vraagt ook om verbindingen tussenNeem de energietransitie. Wanneer dit niet voorde verschillende domeinen (de 3 P’s). In dat licht doetiedereen betaalbaar is en het niet gelijkwaardig wordteen milieukundige er zeer verstandig aan om nauwopgelost, dan heb je geen goede oplossing. Als je ditsamen te werken met bijvoorbeeld stedenbouwersniet met elkaar in balans brengt, wordt je oplossingen sociaal geografen die verstand hebben vanuiteindelijk niet gedragen en komt het daarmee nietmenselijke gedragingen en de wijze waarop je detot uitvoering. Ambitieverlies is het logische gevolg.ruimte inricht voor mensen. Hetzelfde geldt voor“De expertises die nodig zijnom nieuwe vragen op te lossenmoet je evenwichtig borgenin je hele ontwerpproces.Een duurzaamheidsmanagerverdient hierin een leidenderol.”planeconomen die bezig zijn met grondexploitatiesen nieuwe verdienmodellen met bijvoorbeeld lokaleenergiebedrijven.Een goede adviseur of projectleider heeft dan ookniet alleen kennis van zijn eigen thema, maar bezitook de vaardigheden om het gesprek aan te gaanmet de andere thema’s en domeinen. Dat alleen leidtechter nog niet tot goede en duurzame projecten.Daar is meer voor nodig.Vijf voorwaarden voor goede projectenDuurzame projecten moeten ons inziens naastDe kennis en inbreng van TAUW bij duurzamede synergie binnen de vijf thema’s en tussen destedelijke ontwikkeling richt zich binnen deze drie-verschillende domeinen ook bestaan uit vijf essentiëleeenheid met name op het milieukundige domeinelementen.(Planet). Binnen dat domein geven wij op vijf thema’sbetekenis aan opgaves die er maatschappelijk leven:1. Integrerend en adaptief werken en ontwerpen1. Ruimtelijke planvorming en milieuEen fundamentele voorwaarde bij het behalen2. Klimaatadaptatie, water en ondergrondvan duurzaamheidsprestaties in ruimtelijke3. Energietransitieontwikkelingsprocessen is het integrerend ordenen4. Circulaire economieen ontwerpen. Het kan het verschil maken tussen5. Natuurlijk kapitaal en biodiversiteitkostenbesparing en kostenverhoging. Het isbelangrijk om bij het ontwerp rekening te houden metDe vijf thema’s vertonen dan sterke synergieverschillende scenario’s over een langere periode.met elkaar. Zo is kennis van de ondergrond, hetDenk daarbij aan functieveranderingsbehoefte (nugrondwater en biodiversiteit van meerwaarde bij deeen bedrijventerrein, later een woonfunctie) of deinrichting van de openbare ruimte. Die kennis leidtmate waarin het project in de tijd geconfronteerder namelijk toe dat je weet welke beplanting het bestwordt met verschillende energie transitiepassend is op een specifieke bodemsamenstelling,scenario’s of klimaatadaptatie. De mate vanwat de draagkracht van die bodem is en ofadaptiviteit bepaalt ook mede het behalen van dehemelwater plaatselijk kan infiltreren of dat er extraduurzaamheidsprestaties.Whitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling2
Een goede projectleider bezit de vaardigheden omdoordat je met een drone betere inspecties kanin heldere processen de goede verbindingen aan teuitvoeren. En het participatieproces wordt aanzienlijkgaan en een duidelijke structuur aan te leggen. Hierbijversterkt doordat technisch ingewikkelde zakenis het van belang dat de juiste kennisvelden échtbegrijpelijk in beeld gebracht kunnen worden. Sta hiermet elkaar in gesprek gaan en bij het ordenings- ofdus bij stil als je de klant beter wilt helpen.ontwerpproces worden betrokken. Dan ontstaat deintegraliteit en het maximaal probleemoplossend5. Echt samenwerkenvermogen wat nodig is voor echt duurzameLast but not least is echte samenwerking een cruciaaloplossingen.element van een succesvol project. Daar zijn ‘softskills’ voor nodig en dat vinden wij techneuten soms2. Participatieve omgevingbest ingewikkeld. Duurzame stedelijke ontwikkelingUiteindelijk is de gebruiker bepalend bijvraagt echter van iedereen vernieuwing. Zoals in dehet beoordelen van de gebruikerswaarde,vorige paragraaf beschreven, werk je bij duurzamebelevingswaarde en toekomstwaarde van eenstedelijke ontwikkeling binnen en tussen domeinenontwerp of een gekozen oplossing. Een goedemet veel mensen samen. Die integraliteit maakt hetinrichting van participatie en inbedding daarvancomplex. Als je niet apart aandacht hebt voor de wijzein je proces mag dus niet ontbreken. Dan gaat hetwaarop je met elkaar verbinding maakt en houdt,vanzelfsprekend om participatie met de toekomstigehaal je nooit het optimum uit het proces dat nodig isgebruikers. De oplossingen moeten immers bijom op het gebied van duurzaamheid écht verder tehun behoeften aansluiten. Maar participatie gaatkomen.verder. Je zult de belangrijkste stakeholders, zoalsnutsbedrijven, woningcorporaties en bestuurlijkeWeersta de ‘wet van het verlies van ambitie’stakeholders, ook moeten betrekken. Alleen danDe verbindingen tussen de vijf thema’s worden opverbetert de ruimtelijke kwaliteit écht.deze manier versterkt door de vijf bovenbeschrevenvoorwaarden voor goede projecten. Dat noemen we3. Bruikbare toegankelijke datade 5 5 aanpak van TAUW. Het is onze succesformuleOm de participatieve omgeving goed vorm te gevenvoor integrale samenwerking binnen duurzameen alle thema’s en domeinen aan elkaar te verbinden,stedelijke ontwikkeling. Door dit goed toe te passenis goed datamanagement cruciaal. Er moet bruikbareminimaliseer je de ambitie-uitholling waar veelen toegankelijke data georganiseerd worden voor jeruimtelijke inrichtingsprojecten met een ‘traditionele’stakeholders in je participatieproces. En al die dataaanpak aan lijden. Het is een antwoord op de ‘wetmoet ook geïntegreerd, gecombineerd en met elkaarvan het verlies van ambitie’ dat beschrijft hoe tijdensvergeleken kunnen worden. Met zogenaamde ‘dataeen planproces tot wel 80% van de hoge ambitiesengines’ (zoals gebiedsinformatiemodellen en GIS)op het gebied van duurzame ontwikkeling uit hetkan dit worden ingericht. Door dit open te zetten, isplan kunnen weglekken. Vooral bij de overgang vanhet mogelijk om aandachtpunten uit te lichten en opfasen gaan veel ambities verloren. Bijvoorbeeldelkaar te reageren waarbij altijd herleidbaar is wie watomdat de analyse niet goed was, onderwerpen niettoevoegt en wat ermee gedaan wordt, tijdens en nain het Programma van Eisen stonden of er geen ofoplevering van het project.een slechte overdracht plaatsvond waardoor er veelinformatie verloren gaat.4. Innovatieve en slimme oplossingenOntwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op. Bijelk project moet je daarom stilstaan of er innovatieveen slimme(re) oplossingen zijn. Denk bijvoorbeeld aande mogelijkheden van Virtual Reality (VR), AugmentedReality (AR) en machine learning. Door hierin mee tebewegen, krijgen oplossingen tijdens het project eenhogere belevingswaarde. Dit heeft diverse voordelen.Je komt tot slimmere oplossingen, bijvoorbeeld“De 5 5 aanpak van TAUWis onze succesformule voorintegrale samenwerkingbinnen duurzame stedelijkeontwikkeling.”Whitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling3
Ook zie je vaak dat met name in de conceptueleKortom, het gaat om schakelen door de keten heen,fase de technische kennis onvoldoende wordtwaarbij de technische kennis eerder naar vorenbenut. Hierdoor begin je met ‘luchtkastelen’wordt gehaald en de conceptuele kennis langer naaren wordt een project in de loop van het procesachteren wordt benut. Deze nieuwe rolinvulling zorgttechnisch onhaalbaar of te duur. Door de rolbinnen alle domeinen voor veel minder frustratievan duurzaamheidsmanager volwaardig toe tegedurende het proces. Met een zwaardere rol voorvoegen aan de traditionele rolverdeling binneneen duurzaamheidsmanager en de 5 5 aanpak vanintegraal projectmanagement (projectmanager,TAUW krijgt de ‘wet van het verlies van ambitie’ geenomgevingsmanager, technisch manager envat op jouw project. Zo eindigen hoge ambities incontractmanager) en hem (m/v) in de gehelehet begin niet in een lage kwaliteit aan het eind. Hetketen betrokken te houden en maken, kun jezorgt voor projecten waar iedereen door geïnspireerdhet oorspronkelijke ambitieniveau wél overeindraakt.houden. Dat geldt vice versa overigens ook voor delandschapsarchitecten en stedenbouwers die vanuitde conceptuele fase weer te vaak worden ‘vergeten’ inde civieltechnische uitwerking.Relatie met de integrale ontwerpmethode voor de openbare ruimteRecent is de integrale ontwerpmethode voor de openbare ruimte van de gemeente Amsterdam gelanceerd. HetMinisterie van Economische zaken en Klimaat heeft dit omarmd en beschouwt dit als de nieuwe standaard vanwaaruit gewerkt moet worden in de duurzame stedelijke vernieuwing. De methode wordt momenteel uitgeroldmet een kennistraject.De noodzaak van de integrale ontwerpmethode voor de openbare ruimte is helder. Amsterdam staat op dedrempel van een grote transitie, die aangedreven wordt door vier omvangrijke opgaven: klimaatverandering,energietransitie, circulaire economie en de groei van de stad.De kracht van de nieuwe methode schuilt in de combinatie van het beschikbaar hebben van veel data, strategischprogrammeren met de netwerkbeheerders en een meerjarige afstemming van investeringen. Het resulteert inintegrale en innovatieve oplossingen, met proceskostenreductie van 10%.Het zijn onderdelen die ook een plek hebben in de 5 5 aanpak. Met de visie dat je de expertises die nodig zijnom nieuwe vragen op te lossen evenwichtig borgt in je hele ontwerpproces, is onze aanpak aanvullend aan deontwerpmethode van de gemeente Amsterdam.Het belang van een goede procesmanagermanier vragen durven stellen, samen op zoek gaanIs deze manier van integraal werken nieuw? Nee, wenaar de behoeften van de gebruikers, deze er op eenweten al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuwgoede manier bij betrekken en helder aangeven watdat de multidisciplinaire, integrale aanpak de ‘wayhet budget is. Dan kom je met een integrale aanpakto go’ is. Het gebeurt in de praktijk alleen nog veel teecht tot de beste oplossing.weinig. Daarmee zeggen we niet dat het gemakkelijkis. Het vraagt om een ander ontwerpproces metAl die verschillende mensen, disciplines en informatienieuwe rollen, waarbij domeinoverstijgend gedachtvragen om een procesmanager die de traditionelemoet worden zonder afgebakende deelthema’s enmachtsstrijden kan beslechten.volgordelijkheid. Dan gaat het om elkaar op een openWhitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling4
“We moeten gedurende hetontwerpproces meer door deketen heen schakelen, waarbijde technische kennis eerdernaar voren wordt gehaald ende conceptuele kennis langernaar achteren wordt benut.”van je eigen deel, want dan wordt de kennis vanalle disciplines niet optimaal benut. Door integraalte werken bereik je dat wel. Het leidt tot nieuweinzichten bij de experts over hun stukje in de puzzel.Ze ontdekken hoe dat stukje aangepast kan wordenom het (nog) beter te laten passen in het geheel endaarmee meer te bereiken.De meerwaarde van TAUWDe adviseurs en projectleiders van TAUW verstaandeze aanpak en kunnen zorgen voor synergietussen de verschillende thema’s. Bij duurzamestedelijke ontwikkeling verbinden wij het conceptueleDe verbindende rol van de traditioneel leidendeen technische ontwerpproces met elkaar. In departijen als de stedenbouwer of architect zal vanafhele keten. We beschikken over uitstekendenu de duurzaamheidsmanager op zich moetensamenwerkingscoaches en procesbegeleiders dienemen zodat er meer gezamenlijk naar oplossingenraakvlakken zoeken met andere disciplines omwordt gekeken. De hiërarchie kan daarmee bestbetekenis te hebben. We bezitten de vaardighedenwisselen in de verschillende fasen, maar de nieuweom het gesprek aan te gaan met de anderevragen in de maatschappij zorgen ervoor datthema’s en domeinen. Zo ondersteunen we onzede voorfase (visie- en planstudiefase tot en metopdrachtgevers bij het maken van afgewogen keuzeshet voorontwerpinrichtingsplan) echt verzwaarden maken wij stedelijke transformatie praktischmoet worden met een prominentere rol voor deuitvoerbaar.duurzaamheidsexpert die in alle fasen meedenkt.Het grotere startbudget dat daarvoor nodig is,Wil je meer informatie over de rol van eenverdien je in het vervolg zeker terug doordat er veelduurzaamheidsmanager in duurzame stedelijkeminder procesverlies plaatsvindt. Los van wie deontwikkeling en/of over de 5 5 aanpak van TAUW?leiding heeft in welke fase, dient het teambelangNeem dan contact op met Hein Veldmaat, strategischaltijd voorop te staan, waarbij op gelijkwaardigheidadviseur duurzame stedelijke ontwikkeling.door iedereen kan worden meegepraat. Integraalwerken betekent immers dat de experts continu metelkaar in overleg zijn om versnelling en meer synergiete bereiken en daarmee tot betere oplossingen teHein VeldmaatM 31 64 63 54 92 6hein.veldmaat@tauw.comkomen. Die betrokkenheid gaat – in tegenstelling totmultidisciplinair werken – verder dan het aanleverenWhitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling5
Herinrichting Schildersbuurt heeft ‘duurzaamheidsgeweten’ verankerd in het projectEen mooi voorbeeld van de geschetste rolvernieuwing (en het werken volgens de 5 5 aanpak) is de herinrichtingvan de Schildersbuurt in Bunschoten. De aanleiding voor de herinrichting was de riolering die aan vervanging toewas, maar de opgave wordt nu volledig integraal benaderd. “Een wijk wordt immers pas echt toekomstbestendigals alle relevante duurzaamheidsthema’s integraal worden meegenomen in het ontwerpproces” vertelt YannickAngkotta, stedenbouwer bij TAUW.“Om te ontwerpen vanuit het bodem- en waterecosysteem, zijn we begonnen met een uitvoerige gebiedsanalyse.Vanaf de start met het hele team, want alleen dan werk je echt aan een integrale visie op de wijk. Alleen zokunnen we bijvoorbeeld een hemelwatersysteem ontwerpen dat aansluit op het type ondergrond en integraalonderdeel uitmaakt van de openbare ruimte bovengronds. Door het ontwerpproces vanaf het begin teverweven met het conceptuele, zorgen wij voor realistische ambities. De technisch ontwerpleider betrekt nietvoor niets vanaf het begin de nutsbedrijven, zodat na oplevering de straat de komende jaren niet meer openhoeft. Andersom ben ik als stedenbouwer betrokken bij de civieltechnische uitwerking. Zo vorm ik met detechnisch ontwerpleider een soort ontwerpend duo en borgen we dat de beoogde ruimtelijke kwaliteitsimpulsook daadwerkelijk wordt behaald. Ik werk op een volledig gelijkwaardige manier samen met de civieltechnischeontwerpers. Duurzaamheidsspecialismes als klimaatadaptatie en biodiversiteit maken eveneens op eengelijkwaardige manier deel uit van het projectteam. Onze projectleider fungeert als een duurzaamheidsmanagerdie gedurende het hele proces de ambities bewaakt. Hij zorgt voor een soort ‘duurzaamheidsgeweten’ in hetproject.”Angkotta vervolgt: “In een intensief participatietraject zijn de bewoners bovendien leidend in dit proces.Zij bepalen het tempo en we gaan pas een stap verder als het plan gedragen is. Ook dit vergt een nieuwemanier van werken. Zo worden dilemma’s als ‘meer ruimte voor groen’ of ‘meer ruimte voor parkeren’ aande bewoners voorgelegd, nog voordat we gaan ontwerpen. Hierbij werken we samen met BUURbook, dat hetparticipatietraject faciliteert. Het zorgt voor een mooi interactief proces met grote (digitale) betrokkenheid. Opdeze manier borgen we dat bewoners de ontwerpkeuzes die we maken begrijpen en de innovatieve oplossingendie wij bedenken optimaal aansluiten op hun behoeften.”Yannick AngkottaStedenbouwkundigeM 31 62 73 11 83 3yannick.angkotta@tauw.comSchildersbuurt BunschotenWhitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling6
Betere prestaties voor Business Park Amsterdam Osdorp door vernieuwd ontwerpprocesTAUW kreeg samen met stedenbouwkundig bureau MUST de opdracht om een state of the art circulairbedrijventerrein te ontwerpen voor Business Park Amsterdam Osdorp. Deze uitdagende opgavevroeg om rolvernieuwing in het ontwerpteam. “Wil je een duurzaam presterend ontwerp, dan zul je deduurzaamheidskennis immers volwaardig moeten positioneren in je team en ontwerpproces”, is Hein Veldmaatvan mening.De strategisch adviseur duurzame stedelijke ontwikkeling van TAUW nam en kreeg in dit project alsduurzaamheidsadviseur de rol van procesmanager en ontwerpleider. “Om de ambities op het gebied vanduurzaamheid te realiseren, was het ontwerpen vanuit het bodem-water-ecosysteem een vereiste en verdereintegratie van technische, specialistische en stedenbouwkundige kennis noodzakelijk.” Hiervoor werd hetVoorontwerp Inrichtingsplan (VO-IP) behoorlijk aangepast. “Je wilt een duurzame leefomgeving, maar die wordtniet gefaciliteerd door het bestaande ontwerp- en toetsingsproces met haar standaard producten. Een VO-IP alstoets of de openbare ruimte overgenomen kan worden door de gemeente en om inzicht te krijgen in de kostenvan het ontwerp is niet meer voldoende. Wil je de algemeen bekende val van ambitie voorkomen, moet het VO-IPmeer borgen. Daarom hebben wij voor dit project een VO-IP gerealiseerd. De plus betekent dat dit plan voorzietin toetsbare prestaties op de gewenste thema’s voor alle ambities.”Vanaf de start werd er naar het gebied gekeken vanuit de verschillende expertises en ‘brillen’. “Samen hebbenwe de kracht van het ontwerpen vanuit het bestaande bodem-water-ecosysteem ontdekt. Vervolgens hebbenwe integrale en integrerende afwegingen gemaakt, waarbij materiaalgebruik, circulariteit, energie, biodiversiteiten klimaatadaptatie volwaardig meewerkten in het stedenbouwkundige en civieltechnische ontwerpproces. Nietdoor deze onderwerpen langs te gaan en ‘af te tikken’ zoals we vaak zien gebeuren, maar door specialisten doorhet hele proces heen samen naar de opgave te laten kijken en de onderwerpen in relatie tot elkaar te zien.”De kennis van techneuten en specialisten schoven in het proces zodoende naar voren en de stedenbouwerswerden langer betrokken. Veldmaat hield als duurzaamheidsadviseur de overkoepelende visie in het vizier,waarbij techneuten en specialisten alert bleven op haalbaarheid en uitvoerbaarheid. Zo bleven ambitiesstaande en werden geen luchtkastelen ontworpen. “Het ging niet vanzelf. Deze nieuwe aanpak vroeg omgedragsverandering, een andere organisatievorm en een sterke ondersteuning van data. Maar met onze5 5 aanpak is dat gelukt.” In Businesspark Amsterdam Osdorp zijn klimaatadaptieve oplossingen ontworpendie bijdragen aan de beleving van mensen. Enorme hoeveelheden materialen bleken toch niet nodig te zijn,evenals de vooraf bedachte zandophoging. Dat leidde tot tonnen CO2-beparing. “Dit heeft samen met eenprocesversnelling van ruim een half jaar miljoenen euro’s aan kostenbesparing opgeleverd. Zonder de nieuwe,gezamenlijke en integrale procesaanpak was dit nooit mogelijk geweest!”Ontwerpen van het Business Park Amsterdam OsdorpHein VeldmaatStrategisch adviseur duurzamestedelijke ontwikkelingM 31 64 63 54 92 6hein.veldmaat@tauw.comWhitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling7
Met Tygron naar innovatieve, slimme en betere oplossingenTygron is een innovatief hulpmiddel dat TAUW inzet om tot betere projectresultaten te komen (zie de 5 5aanpak). Binnen deze digitale tool worden grote hoeveelheden ruimtelijke data verwerkt, geanalyseerden gevisualiseerd om snelle en weloverwogen beslissingen te nemen voor vraagstukken in de stedelijkeontwikkeling. “Tygron is een krachtig platform dat veel verschillende databronnen combineert en daarmeeeen realistisch 3D-model van een projectomgeving opbouwt”, zegt adviseur Martijn Gerritsen enthousiast.“Ruimtelijke opgaven als klimaatadaptatie, woningbouw of waterbeheer kun je zo integraal bekijken, aanpassenen beoordelen. Voor allerlei thema's kan getoetst worden wat de huidige situatie inhoudt voor bijvoorbeeldhittestress en wateroverlast. Door hier verschillende maatregelen aan toe te voegen, is het mogelijk omsamen met stakeholders en de verschillende disciplines ter plekke verschillende scenario’s door te rekenenen te visualiseren. Deze integrerende en adaptieve manier van werken stimuleert het samenwerken envergemakkelijkt het participatieve proces.”De multifunctionele software van Tygron past TAUW al in meerdere projecten toe. “Zo hebben we voor deOmgevingsvisie van de Provincie Utrecht ambities via Tygron vertaald naar diverse praktijksituaties. Dit gaf directinzicht in de impact op het woon- en leefmilieu. Het heeft de provincie geholpen bij het scherpstellen van deambities en de vertaling naar voorwaarden in de Omgevingsverordening.”Ook bij stedenbouwkundige plannen zet TAUW dit middel in om gezamenlijk maatregelen te verkennen, door terekenen en op basis daarvan het ontwerp bij te stellen. Dit hebben wij bijvoorbeeld gedaan voor hitte stress enwateroverlast voor een grote stedenbouwkundige ontwikkeling in de gemeente Amsterdam.Visualisatie stedenbouwkundig plan gemeente Amsterdam in Tygron door TAUWMartijn GerritsenSenior adviseur milieu-ruimteM 31 6 53 35 35 78martijn.gerritsen@tauw.comWhitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling8
www.tauw.nl
Whitepaper - Succesvolle duurzame stedelijke ontwikkeling 2 Het gaat om balans en verbindingen In de duurzame stedelijke ontwikkeling is de drie-eenheid 'People Planet Profit' - ook wel de drie P's - een geaccepteerde richtlijn. People (het sociale domein, oftewel de menselijke gedragingen in de ruimte), Planet (het milieukundige .
5.10 Stedelijke kavelruil en kostenverhaal 70 5.11 Perspectief van een ontwikkelaar 72 5.12 Stedelijke kavelruil als procesversneller 73 5.13 Manage de bundel! Stedelijke kavelruil en de bundel van rechten 75 5.14 Stedelijke kavelruil: nuttig instrument voor gebiedstransformatie80 5.15 Succes zit in het toevoegen van waarde 81
Stedelijke bevoorrading Pagina 8 van 46 Beschrijving van de rol van de Rijksoverheid aan de hand van een historisch overzicht (hoofdstuk 3). Beschrijving van de trends die van invloed zijn op de stedelijke bevoorrading (hoofdstuk 4) en beschrijving van de innovaties binnen het terrein van de stedelijke bevoorrading (hoofdstuk 5).
Stedelijke ontwikkelingen 2000-2006 11 Trends 1996-2006: een vergelijking met de periode 1996-2002 14 Verdieping 17 1 Typering van stedelijke milieus 19 2 Ontwikkelingen in de stedelijke m1ilieus 23 2.1 Ruimtebeslag, dichtheid en functiemenging in het stedelijk gebied 23 2.2 Het ruimtebeslag van de stedelijke milieus, en transformaties 24
stedelijke culturele regio's en formuleert de uitgangspunten voor samenwerking met gemeenten en provincies. Daaruit wordt in grote lijnen duidelijk hoe OCW aankijkt tegen stedelijke regio's en de plannen die het ministerie van die regio's verwacht. Het kabinet nodigt de andere overheden uit om stedelijke en regionale profielen op te stellen.
De stedelijke Visie op Leefbaarheid 7 1 . 1 . I n l e i d i n g 7 1 . 2 . De Amsterdamse leefbaarheidsaanpak gewogen 8 1 . 3 . De stedelijke visie op leefbaarheid in Amsterdam, inhoud en afbakening 9 1 . 4 . Visie op stedelijke rol in de aanpak van leefbaarheid in Amsterdam 1 3 Hoofdstuk 2 Een Amsterdams Peil voor leefbaarheid:
1.4. Ecosysteemdiensten in een stedelijke omgeving 15 1.5. Handleiding en webtool voor een stedelijke omgeving 15 1.6. Beoogde eindgebruikers 16 1.7. bronnen 17 HOOFDSTUK 2. Methode_ 18 2.1. Hoe ecosysteemdiensten waarderen? 18 2.2. Vertaling naar indicatoren 19 2.3. Beperkingen 19 2.3.1.
Stedelijke Vernieuwing; een paradox tussen vast en vloeibaar Puur semantisch gezien is stedelijke vernieuwing de aanduiding van een proces van verandering. Steden vernieuwen zich continu op fysiek, cultureel, sociaal, politiek en economisch vlak. Dit proces wordt voortgedreven door een complex samenstel van effecten en besluiten op meerdere
A02 x 2 One mark for the purpose, which is not simply a tautology, and one for development. e.g. The Profit and Loss Account shows the profit or loss of FSC over a given period of time e.g. 3 months, 1 year, etc. (1) It describes how the profit or loss arose – e.g. categorising costs between cost of sales and operating costs/it shows both revenues and costs (1) (1 1) (2) 3(b) AO2 x 2 The .
