Van De ICT Arbeidsmarkt Naar De Arbeidsmarkt Voor ICT'ers

In welke sector zijn ICT’ers werkzaam?ICT’ers werken binnen financiële instellingen, deVan alle vacatures wordt 69% via intermediairsoverheid, advies en onderzoek, de industrie en degeplaatst, 6% door de ICT-sector zelf en 19%energiesector (CBS, 2015). In de energiesectordoor andere sectoren. Met andere woorden, vanwerken weinig mensen (het is een kleine sectorde vacatures waar een directe link is met eendie bovendien heel kapitaalintensief is) maarwerkgever uit een bepaalde sector is driekwarthet percentage ICT’ers ten opzichte van hetafkomstig van buiten de ICT-sector. Relatief veeltotaalaantal werknemers is wel relatief hoog.4% ICT'ers in sector% ICT'ers van totaal ICT 'ersInformatiedienstverlening55,3%28,9%ICT (incl. telecom en media)41,2%33,4%Financiële instellingen10,8%9,1%Overheid5,4%8,5%Advies en Tabel 1. Werkzame ICT’ers naar bedrijfstak, 2013Denken in vaardigheden in plaats vanberoepenEen ICT’er blijft ICT’er van beroep, ook als zij of hijIemand kwalificeert zich als ICT’er omdat zij of hijbuiten de ICT-sector werkt. Het denken in termenover specifieke ICT-vaardigheden beschikt.van beroepsprofielen en functies raakt echterOm de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt voorin rap tempo achterhaald. Dat komt omdat ookICT’ers goed te kunnen begrijpen zullen wehier het onderscheid tussen ICT’ers en overigemeer in detail moeten bekijken om welke ICT-beroepen steeds meer vervaagt. Van ICT’ersvaardigheden het hier gaat. We gebruiken hetworden tegenwoordig ook bredere vaardighedenEuropean eCompetence Framework (eCF) om deverwacht, zoals managementvaardigheden (projectvaardigheden (competenties) te beschrijven.5 Hetand portolio management, business changeframework beschrijft in feite de wereld van een ICT-management), commerciële vaardigheden (businessbedrijf, maar dan zonder ondersteunende functies ofplan development, contract management) envaardigheden zoals administratie of facilitaire zaken.onderzoek vaardigheden (needs identification,forecast development). Andersom worden erNu kunnen ICT-beroepsprofielen en anderevan niet ICT’ers steeds meer ICT-vaardighedenberoepsprofielen niet zomaar op één hoop wordengevraagd. De vlag van beroepen dekt steeds mindergegooid, en ook de ene ICT’er is de andere nietgoed de lading. Het gaat er immers om over welke(Gillebaard, Jager, te Velde, Steur, & Vankan, 2014).vaardigheden iemand beschikt, niet welk label er opWe hebben de 40 eCF-competenties (vaardigheden)een bepaalde set van vaardigheden wordt geplakt.daarom onderverdeeld in drie categorieën: 64 Bij 6% van de vacatures is de herkomst onbekend.5 http://www.ecompetences.eu6 Zie Annex I voor een volledig overzicht.8

I. Primaire ICT-vaardigheden. Vaardigheden metbetrekking tot het ontwerpen en ontwikkelen vanDe onderliggende vaardigheden van driegeselecteerde eCF-beroepsprofielenapplicaties en systemen, zoals application design,application development, testing, componentEen Chief Information Officer (CIO) isintegration.verantwoordelijk voor het inzetten van data enII. Secundaire ICT-vaardigheden. Vaardighedeninformatie in alle lagen van een bedrijf. Voorkomendemet betrekking tot het ondersteunen van (I),werkzaamheden: overkoepelend sturen op ICT,zoals user support, documentation production,strategisch inzetten van ICT en datastromen voorrisk management, information security strategymarketing, productontwikkeling, onderhoud endevelopment.services. Gebruiken van informatie voor businessIII. Generieke vaardigheden die niet specifiek metdevelopment en manage-mentstrategieën. VolgensICT te maken hebben, zoals project and portoliode indeling van eCF verwijzen deze werkzaamhedenmanagement, business plan development, needsnaar twee secundaire vaardigheden en drieidentification.generieke vaardigheden.7Volgens het eCF framework zouden ICT’ers over alleEen ICT security specialist beheertdrie de soorten competenties moeten beschikken.technische infrastructuren om de toegang totType I en II hebben betrekking op ICT-competenties.computerbestanden te reguleren. VoorkomendeType III heeft betrekking op generieke competentieswerkzaamheden: vernielingen en onthullingwaar ICT’ers ook over zouden moeten beschikken,van informatie voorkomen. Adviseren overzoals bedrijfskundige, marketing- of personelecomputersecurity en verlenen van ondersteuning bijvaardigheden. Deze onderscheiden ze echterinvoering van informatiebeveiliging. Ondersteunenniet van de overige beroepen. Deze generiekevan het support team en gebruikers. Volgens devaardigheden zijn daarom in de berekeningen in deindeling van eCF verwijzen deze werkzaamhedenrest van het onderzoek buiten beschouwing gelaten.naar één primaire vaardigheid, vijf secundairevaardigheden en één generieke vaardigheid.8Het eCF-raamwerk onderscheidt zelf 26 ICTberoepsprofielen. Logischerwijs zijn deze profielenEen Digital Media Specialist is medeverantwoordelijkallemaal aan één of meerdere van de eCF-voor het technisch realiseren van een digitale media-competenties gekoppeld. Het aantal competentiesuiting. Voorkomende werkzaamheden: (technisch)dat aan een beroepsprofiel is gekoppeld verschiltontwikkelen van media-producten (webomgevingen,sterk. Dat geldt ook voor de verdeling tussen types Ivideobewerkingen en mobiele apps), afstemmenen II. In Tabel 2 is een overzicht gegeven. De positievan verschillende media-producten op elkaar,van enkele beroepsprofielen wekt op het eerste oogsamenbrengen van verschillende media-productenwellicht enige verbazing. Bij nadere beschouwing istot één geheel. Volgens de indeling van eCFde positie echter goed verklaarbaar. We lichten eenverwijzen deze werkzaamheden naar vier primairedrietal beroepsprofielen uit.vaardigheden, één secundaire vaardigheid en7 De secundaire vaardigheden A1: IS and Business Strategy Alignment, E9: IS Governance) en de generieke vaardigheden A3:Business Plan Development, E2: Project and Portfolio Management, E7: Business Change Management.8 De primaire vaardigheid D2: Change Support, de secundaire vaardigheden C1: User Support, C3: Service Delivery, D1: InformationSecurity Strategy Development, D10: Information and Knowledge Management, E8: Information Security Management en degenerieke vaardigheid D9: Personnel Development.9

één generieke vaardigheid.9 Nota bene: juist dezehet ontwerpen, toepassen en testen van applicatiesgenerieke vaardigheden (Digital marketing) is de kernmaar niet op het gevorderde niveau van bijvoorbeeldvan het beroep. Andersom moet de Digital Mediaeen Software Developer.Specialist wel competenties hebben op het vlak vanberoepsprofielPrimairSecundairSystems analyst52Software developer (1)43Lead developer (1)42Systems architect (2)42Workflowbeheerder42Digital media specialist41Database administrator33Game developer (1)33Network specialist33Systems administrator33Test specialist ICT31Technical specialist24Enterprise architect23ICT security specialist15Helpdeskmedewerker ICT (Service desk agent)13Business information analyst06ICT security manager06Computer- en informatiewetenschapper (onderzoek) (2)05Consultant ICT05Quality assurance manager05Business information manager04ICT operations manager04Coördinator helpdesk automatisering (Service manager)03Chief information officer02Servicemanager ICT02Projectmanager ICT01Tabel 2. Aantal en type vaardigheden per beroepsprofiel 109 De primaire vaardigheden A6: Application Design, B1: Application Development, B3: Testing, B4: Solution Deployment, desecundaire vaardigheid B5: Documentation Production en de generieke vaardigheid D12: Digital marketing.10 Dit zijn de labels zoals ze worden gebruikt in de classificatie van Matchcare. Voor de meeste beroepsprofielen komen ze 1:1overeen met de labels van eCF. De generieke eCF-beroepsprofielen (1) Developer en (2) Systems Architect zijn door Matchcareopgeplitst in respectievelijk Software developer, Lead developer en Game developer en in Systems architect en Computer- eninformatiewetenschapper (onderzoek).10

Wanneer we de koppeling van eCF-competentiesnog vaker van deze beroepsprofielen gevraagd dantoepassen op alle overige beroepsprofielen blijktvan de groep van eCF ICT-beroepsprofielen.dat de primaire en secundaire ICT-vaardighedenóók worden gevraagd van een groot aantal andereDit laat nogmaals zien in hoeverre ICT al isberoepen. Met andere woorden, als we de ICT-verweven met de rest van de economie. Het laatcompetenties uit het eCF-raamwerk gebruiken omook opnieuw zien dat de bestaande systematiek vanberoepen te identificeren blijkt dat meer dan de helftberoepsprofielen niet meer goed geschikt is om eenvan deze beroepen normaliter niet als ICT-beroep teonderscheid te maken tussen ICT’ers en niet-ICT’ers.worden beschouwd.Nu zou men kunnen verwachten dat het gros vandeze beroepen gekoppeld is aan secundaire ICTvaardigheden. Dat blijkt echter niet het geval te zijn.Type I vaardigheden met betrekking tot het ontwerpenen ontwikkelen van applicaties en systemen worden11

puterhardware engineer50Engineer technische automatisering50Technicus elektronica50Technicus ektronicamonteur telefooncentrales32Installateur/monteur telecommunicatieverbindingen32Monteur computers32Monteur kassa's32Monteur telefoon- en internetaansluiting32Monteur telefooncentrales32Onderhoudsmonteur ser elektriciteitsmeters31CNC-operator30Design engineer (elektrotechniek)30Elektronicus30Technicus elektromechanische apparatuur30Bedrijfskundig technicus24Ingenieur elektrotechniek223D specialist21Game oeker14Grafisch ontwerper12Technisch tekenaar11Tekenaar r05Industrieel ingenieur03Manager engineering02Manager R&D02Tabel 3. Competenties per beroepsprofiel, buiten eCF.11 Dat is het tweede kwartaal van 2015.12 Dit is de compound annual growth rate over de periode 2010Q3 tot en met 2015Q2.13 De secundaire ICT-vaardigheid ‘Document Production’ lijkt op het eerste oog een vreemde eend in de bijt van meest gevraagdevaardigheden. De hoge positie kan voor een belangrijk deel worden verklaard door de zeer ruime definitie in eCF:12

In de onderstaande tabel is een overzicht gegevencompetentie in een vacature werd vermeld tijdens devan de vraag naar (I) primaire en (II secundaire ICT-meest recente periode waar wij data over hebben.11vaardigheden. De vetgedrukte getallen in de kolomHoe hoger dat getal (dus hoe vaker een competentie‘aantal links’ geven aan hoe vaak een bepaaldegevraagd wordt), hoe groener de cel. De laatstecompetentie is gekoppeld aan de beroepsprofielenkolom laat de gemiddelde groei zien over de periodeuit tabel 2 (eCF) en tabel 3 (niet-eCF). Het getal in2010-2015.12de groene kolom geeft het aantal keer aan dat deaantal roeiIB1712Application Development34.3112,6%IB444Solution Deployment32.4892,5%IIB5130Documentation Production (zie voetnoot)29.2542,5%IID251ICT Quality Strategy Development4.0362,3%IB2311Component Problem Management38.3842,2%IIA71010Technology Trend Monitoring11.8252,1%IA527Architecture Design9.3201,9%IC268Change Support8.1751,9%IIC11310User support48.1861,8%IA6910Application Design10.9901,8%IIE851Information Security Management7.3271,8%IIE620ICT Quality Management1.2201,8%IIE537Process improvement19.0731,7%IB679Systems engineering14.9471,7%IID165Information Security Strategy Development12.1201,7%IIE341Risk Management6.5231,7%IIA134IS and Business Strategy Alignment14.2411,6%IIA8916Sustainable Development5.6021,3%IIC365Service Delivery11.6911,2%IIE920IS Governance3211,2%IID1032Information and Knowledge Management5.0140,8%Tabel 4. Trends in de vraag naar eCF-competenties (primair en secundair), gesorteerd op groei 131. Produces documents describing products, services, components or applications to establish compliance with relevant documentationrequirements.2. Selects appropriate style and media for presentation materials. Creates templates for document manag ment systems.3. Ensures that functions and features are documented in an appropriate way. Ensures that existing documents are valid and up to date.”De groeiende vraag naar document production duidt verder op een toenemende mate van professionalisering binnen de ICT.13

De vraag naar primaire ICT-vaardigheden is overTaalAantalGroeiJava67.11050%C60.45356%kunnen ontwerpen en ontwikkelen. Meer in hetHTML38.59161%bijzonder hebben de competenties die het snelstC#36.87824%groeien betrekking op het ontwikkelen van applicaties.NET36.36519%De beroepsprofielen die het meest intensiefJavaScript33.86068%verbonden zijn met de vaardigheden waarnaar dePHP28.69244%vraag het sterkste is gestegen zijn software developer,ASP21.74412%lead developer en CNC-programmeur.R16.684-5%C 14.32235%Wat betreft de vaardigheden met betrekking totJ2EE6.426-22%het ontwikkelen van applicaties zijn de al b1.50448%Assembly77680%COBOL6968%het algemeen sneller gegroeid dan die naar typesecundaire ICT-vaardigheden. Er is dus de meestebehoefte aan mensen die applicaties en systemenprogrammeertalen waar in de vacatures het meestnaar wordt verwezen Java en C, op enige afstandgevolgd door HTML, C#, .NET en JavaScript. Snellegroeiers zijn Python en Powershell.Tabel 5. Vraag naar programmeertalen, 2011-2015 1414 Het aantal is het totaalaantal keer dat een programmeertaal in vacatures is genoemd in de periode 2011-juni 2015. De groei is degroei over de periode 2011-2014.14

Vraag naar ICT-beroepenHet totaalaantal ICT-vacatures groeit sinds het eind van 2012 weer sneller dan het landelijke gemiddelde(zie Figuur 4Q3012Totaal l ICT-vacaturesFiguur 2. Ontwikkeling van de trends in het aantal (ICT) vacatures dat online wordt geplaatst, 2011-2015 (geïndexeerd: 2011Q1 100)Deze groei komt vooral voort uit hbo-functies (zie Figuur 3). De vraag naar ICT-functies op mbo-niveau blijft aljarenlang min of meer stabiel. Het overgrote deel van de vacatures in absolute termen wordt uitgezet op Hboniveau (67%), gevolgd door Mbo (23%) en Wo (10%).15De patronen in de vraag naar90,000competenties suggereren dat80,000er ook een stijgende vraag70,000is naar software developers,60,000lead developers en CNC-50,000programmeurs. Dat blijkt40,000inderdaad deels te kloppen30,000– de adder onder het gras20,000is dat opleidingsniveau10,000bepalend 44Q12015Q12025Q120WOFiguur 3. Ontwikkeling van de aantal (ICT) vacatures dat online wordt geplaatst, naar opleidingsniveau15 De categorie Wo is zo bescheiden omdat het hier gaat om vacatures waarin exclusief wordt gevraagd om wo-ers. Wanneer er in devacature om wo-er en/of Hbo-ers wordt gevraagd, is de vacature onderge-bracht bij hbo-ers.15

GroeiBeroepsprofielAantallaatste 3 jaarlaatste kwartaalDigital media specialist35531,5%-4,6%Lead developer40830,1%62,8%Servicemanager ICT23422,8%31,8%Mediavormgever*19520,0%7,9%Game developer5518,3%9,3%Business information manager13817,0%63,2%Engineer technische automatisering*1.89614,9%11,7%ICT security %ICT security specialist57510,5%14,2%Coördinator helpdesk st*2839,8%6,9%Industrieel ingenieur*2.6679,5%2,6%Software developer22.5119,3%12,2%Tabel 6. Beroepsprofielen waar de vraag het sterkste naar is gestegen is, 2013-2015De vraag naar lead developers is inderdaad22.500 vermeldingen op kwartaalbasis, goed is voorexponentieel gegroeid gedurende de afgelopenruim 38% van alle vacatures en zelfs voor 50% alsdrie jaar. Er is in deze periode ook veel vraag naarwe alleen de eCF-beroepsprofielen selecteren. Opdigital media specialists maar deze groei is recentdergelijke grote aantallen is dit een fenomenaleafgezwakt. De vraag naar software developers lijktgroei. Die groei is bovendien relatief sterk in hetrelatief weinig te zijn toegenomen maar bedachtlaatste jaar.moet worden dat dit beroep in zijn eentje, met ruim16

450Lead developer40035030025020015010050025.000Software uur 4. Ontwikkeling van het aantal vacatures voor lead developers en developers, 2010-2015In deze lijst staan vier beroepen die geen eCF-een grote vraag is naar beleidsmedewerkers dieberoepsprofielen zijn (hier gemarkeerd met een *).goed met ICT om kunnen gaan.16 Dat verklaartMediavormgever lijkt een opmerkelijke kandidaatdat ze aan vijf secundaire ICT-vaardighedenop de lijst maar is aan vier ICT-vaardighedenzijn gelinkt (maar aan geen enkele primaire ICT-gelinkt, waarvan drie primaire. Engineersvaardigheid). Bedrijfsonderzoeksanalist is eentechnische automatissering scoren zelfs vijf uitenigszins ouderwets label voor een beroepsprofielvijf op primaire vaardigheden. Op basis van dedat tegenwoordig op basis van het profiel als datavereiste vaardigheden is dit dus de facto eenscientist zou worden beschouwd.17kern ICT-beroep. Uit de lijst blijkt verder dat er16 Volgens de definitie van Matchcare: “[een beleidsmedewerker] ondersteunt de proces- en organisatieontwik-keling. Voorkomendewerkzaamheden: maken van een interne (financiële) operationele analyse en rapportage over de productiviteit en effectiviteit van debedrijfsactiviteiten. Leveren van relevante informatie en adviezen over de kwaliteit van de prestaties in de organisatie.”17 Volgens de definitie van Matchcare: “[een bedrijfsonderzoeksanalist] ondersteunt het management door de toepassing vanwiskundige modellen. Voorkomende werkzaamheden: analyseren en opstellen van wiskundige modellen. Structureren van gegevensen processen. Bieden van ondersteuning bij beslissingen, rapporteren en presenteren van resultaten.”172Q1520

Wanneer we de vraag naar specifiek hbo-beroepsprofiel CNC-programmeur (waar opberoepsprofiel afzetten tegen die naar hetbasis van de vraag naar ICT-vaardigheden veelvergelijkbare beroepsprofiel op mbo-niveau zienbehoefte aan zou moeten zijn, zie tekst boven Tabelwe een geheel verschillende ontwikkeling door de5). In het onderstaande figuur hebben we dezetijd. Terwijl het hbo-beroepsprofiel exponentieelwaterscheiding tussen mbo en hbo weergegevenstijgt blijft het mbo-niveau constant. We treffenaan de hand van de gemiddelde trend voor eendit patroon aan voor meerdere koppels van mbodrietal mbo-beroepsprofielen met vergelijkbare hbo-en hbo-beroepsprofielen, inclusief het psprofielenFiguur 5. Ontwikkeling in trends van de vraag naar het aantal vacatures voor een drietal paren van mbo- en hbo-beroepsprofielen,2010-2015 (geïndexeerd: 2010Q3 100)Op de lijst van beroepsprofielen waar de vraag hetaantal typische mbo-beroepen aan. Opvallend is verdersterkste naar is gedaald treffen dan ook we een flinkhet grote aantal beroepsprofielen uit de elektronica.GroeiBeroepsprofielAantallaatste 3 jaarlaatste kwartaalIngenieur ,1%-3%Technicus 5%Technisch tekenaar*1.597-1,9%-1%Tekenaar elektrotechniek*176-2,4%-3%Design engineer (elektrotechniek)*389-2,7%3%Technicus ktronicamonteur telefooncentrales*57-4,5%-10%Installateur of monteur telecommunicatieverbindingen*65-11,7%-8%Tabel 7. Beroepsprofielen waar de vraag het minst sterk naar is gegroeid, 2013-201518

Op deze lijst staat geen enkel eCF-beroepsprofiel

Figuur 1. De veranderende rol van ICT op de arbeidsmarkt door de jaren heen Van alle ICT'ers - professionals die opereren binnen het vakgebied informatie- en communicatie-technologie - werkt inmiddels meer dan 70% buiten de ICT-sector zelf (CBS, 2015).2 Dit percentage is de laatste jaren continu gestegen. Dit betekent dat er steeds meer .