AUSCO Programu Ya Maelekezo Ya Kitamaduni Nchini Australia - KITABU CHA .

Mfanyikazi wa kesi au Mfadhili wako atakusaidia wewe kupata kutulia nchini Australia, lakini wewe unalo jukumu la jinsiunavyosimamia matumizi ya kipato yako ili kutekeleza mahitaji yako na maoni yako ya baadaye. Gharama ya maishanchini Australia inaweza kuwa juu na kuishi kulingana na mpangilio wako wa matumizi ya pesa zako itakusaidia wewekutimiza mahitaji na mipango yako ya baadaye.Unafikiria ungependelea kununua nini unapowasili nchini Australia?ShughuliMpangilio wa matumizi ya pesa zakoHii ni njia mojawapo ya kufikiria kuhusu mpangilio wa matumizi ya pesa zako. Orodhesha vitu kadhaa na uzitie kwenyesehemu tofauti. Baada ya miezi miwili inawezekana kuwa tofauti kwa hivyo jaribu mara nyingi tena unapotulia katikanyumba yako mpya.SASAKATIKA MIEZI MIWILIGharama zisizoweza kubadilika – Gharama hizilazima uzilipie wewe au shida zinaweza kutokea kwawewe au jamii yako Gharama zinaweza kubadilika – Gharama hizi weweunaweza kuzizuia ukitaka Unahitaji bidhaa au hudumalakini unao uwezo wa kuamua utalipia pesa ngapi kwakununua au kiasi gani utumie huduma hiyo Ziada – Gharama hizi wewe unaweza kuzizuia kamwekama ukitaka Si lazima kuzinunua lakini labda piaungelipendelea kuwa nazo 12AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli

Kitengo 6 ElimuUnapofanya mipango yako ya kuhamia makao yako mpya nchini Australia, unaweza kutafakari kuhusu ainaya maisha ambayo unatarajia kuishi, aina ya kazi ambayo unaweza kupata au jinsi jamii yako itatulia katika jamaampya. Jukumu lako mwenyewe ni kujifunza Kiingereza na kuchukua nafasi za kuelimika ili itakusaidia wewe kutulianchini Australia.ShughuliKijifurushi cha maelezo ya Elimu ya Shule itakupa wewe vidokezo vingine.Mpangilio wa elimu ya shule nchini AustraliaKiwangoUmri (karibia.)DarajaShule ya chekechea3-5haihusikiShule ya awali5-6haihusikiShule ya Msingi6-121-6School ya Upili /shule ya sekondari12-187-12Kumbuka: Katika majimbo mengine shule za msingi hufikia kikomo katikaMwaka wa 7 na Shule ya Upili huanza kutoka Mwaka wa 8 Uliza Mfanyikaziwa kesi au mshauri wako kuhusu maelezo zaidiKwa njia gani mfumo wa elimu nchini Australia ni sawa au tofauti na sehemu unapoishi sasa, au ulipoishi hapo awali?Serekali inatoa elimu ya bure kwa watotoShule ya chekechea ni kwa watoto wa umri wa miaka minneElimu ya lazima kwa watoto wenye umri kati ya miaka tano na 17Wasichana na wavulana wanahudhuria shule pamojaTunatarajia wazazi wahusike katika vipindi vya shule na elimu ya watoto waoAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli13

Nchini Australia, nafasi za elimu na ajira huwa zimekaribiana sana. Unapojitayarisha kuishi nchini Australia, ni mipangogani unayo wewe kwa mahitaji ya elimu yako?ShughuliKupangia mafunzo na ajira yako ya baadayeKijifurushi cha maelezo ya Elimu ya Watu Wazima kitakusaidia wewe katika shughuli hii.Huduma hizi ni muhimu vipi kwako wewe?HudumaMuhimu sanaMuhimu kidogoSi muhimu sanaKuhudhuria kosi ya AMEPKukamilisha cheti cha shule yasekondari katika chuo cha Ufundina Elimu ya Ziada (Technical andFurther Education - TAFE)Kumaliza kosi ya biashara au ustadikatika TAFEKujiandikisha katika kosi yachuo kikuuKujiandikisha katika kosi baada yaKuhitimu katika chuo kikuuKuhudhuhuria kozi ya elimu ya JamiiIngawaje mfanyikazi wa kesi au mshauri wako atakusaidia wewe kupata huduma za elimu ya watu wazima, unayomipango gani ili kukusaidia kuendelea? Utahitaji kuleta nawe nakala gani? Ni maswali gani uliyo nayo kuhusu elimu ambayo ungetaka kufuatilia wakati unapowasili nchini Australia? 14AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli

Kitengo 7 AjiraSoko la kazi nchini Australia lina ushindani, na kazi hutuzwa kulingana na ustadi, sifa za uzoefu unaofaa na sifaitokanayo ya sifa ya kuhitimu. Ustadi wa lugha ya Kiingereza huthaminiwa sana. Wanabiashara na wataalamu wengiwanaweza kuhitajika kutumika katika kazi zisizohitaji ustadi wowote hadi wanapojifunza Kiingereza na kupata sifazinazostahili zao kutambuliwa na kuongezeka kiasi fulani. Kumbuka: hii huchukua wakati fulani na kunazo hudumaza serikali ambazo husaidia watu kujifunza Kiingereza na kupata kazi au mafunzo.ShughuliKijifurushi chenye maelezo kuhusu Ujira itakusaidia wewe kufanya shughuli hii.Soma maelezo na utie alama ikiwa ni kweli au sio kweli.1 Jobactive yaweza kunisaidia kupata kaziKweliSio kweli2 Nitapokea usaidizi wa mapato wakati ninapowasili nchini AustraliaKweliSio kweli3 Mfanyikazi wa kesi yangu lazima anipatie kaziKweliSio kweli4 Ustadi wa Kiingereza ni muhimu kwa kupata kaziKweliSio kweli5 Watu wanaojitoa kwa hiari kwa kazi hulipwaKweliSio kweli6 Wewe hauhitajiki kulipa ushuru nchini AustraliaKweliSio kweli7 Wanaume na wanawake hutendewa sawa kaziniKweliSio kweli8 Mara tu unapopata kazi wewe lazima ufahamishe CentrelinkKweliSio kweli9 Kufika kazini kwa wakati sawa ni muhimuKweliSio kweli10 Watoto barubaru wanaweza kufanya kazi badala ya kuhudhuria shuleKweliSio kweliShughuliJifunze maneno kadhaa ya KiingerezaHaya ni baadhi ya maneno unayofaa kujifunza ili kuelewa mahitaji au matarajio mengine kuhusu ajira nchini Australia.Tafsiri maneno haya muhimu kwenye maneno ya lugha yako ili uwe na orodha inayofaa ya kumbukumbu wakatiunapowasili nchini Australia.Tax File NumberBank accountWork rAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli15

ShughuliKupangia kwa kupata kazi nchini AustraliaUngelipendelea kupata kazi ya aina gani nchini Australia?Fanya kupanga mpango wa jinsi wewe unaweza kupata kazi hiyo.Ninazo hizi?Ustadi wa lugha ya KiingerezaSifa itokanayo na mafunzo kwa kazi ya aina hiiUzoefu katika eneo la aina ya kazi hiiKumbukumbuMuhtasiriUstadi wa mahojianoAri ya kuitikia changamoto na vipingamiziMaelezo jinsi ya utakavyopata kazi hiiAndika maneno yoyote kuhusu mambo unayopendelea kufuatilia nchini Australia.16AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha ShughuliNdioLa

Kitengo 8 SheriaMila na desturi za watu huwasaidia kwa kuwapa njia ya kuona na kujichanganya duniani. Unapotulia nchini Australia,utapatana na njia tofauti za maisha na desturi. Hii inaweza kuwa mapambano, haswa kama mila na desturi zinapinganana mila na destiuri zako. Ni muhimu kukumbuka kuwa nchini Australia ina mfumo wa sheria za kidunia ambazo hutoajamaa yenye usalama na usawa; jamii ambayo inatarajia watu kuwajibika kwa matendo na tabia zao.ShughuliSheria nchini Australia inaweza kuwa tofauti na zile za nchi zingine ambazo umeishi hapo awali. Tia alama kwenyechati hapo chini ili kuonyesha kuwa sheria nchini Australia ni sawa au tofauti. Tia alama kwenye mila na desturi zilizo namapingamizi kwako. Kijifurushi cha maelezo ya Sheria za Australia itakusaidia kwa shughuli hii.SheriaSawaTofautiPingamizi kwa milana desturi zanguSheria kuhusu kuwapa pesa maafisa wa serikaliSheria kuhusu jukumu la polisiSheria za kidunia, zisizo sheria za kidiniSheria kuhusu vurugu za kinyumbani na kijamii na vurugukama njia mojawapo ya adhabuSheria kuhusu ubebaji visu na silaha zinginezo katika nafasiya ummaSheria za kufunga ndoaSheria kuhusu umri wa itikio la kisheriaSheria kuhusu unywaji wa pombe na uvutaji wa sigaraSheria kuhusu madawa ya kulevyaSheria kuhusu haki za usawa kwa wanawakeSheria kuhusu uendeshaji wa gariAndika maandishi yoyote kuhusu nini ungelipendelea kujua zaidi unapowasili nchini Australia.Kwa mfano: Kituo cha polisi cha karibu sana na nambari za simu za kupigia simu katika wakati wa dharura Maelezo zaidi kuhusu sheria na uendeshaji wa gari Maelezo zaidi kuhusu jinsi ya kuwapa nidhamu watoto kulingana na sheria za Australia.AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli17

Hadithi za kutuliaAustralia imekuwa ikiwatuliza wakimbizi tangu Vita Vya Dunia 2, katikati ya karne iliyopita. Wamefanya mchangomuhimu kwa maisha ya kijamii, kimatumaduni na kifedha ya watu wote wa Australia. Kila mmojawapo wa watuwaliofanya makazi wanazo hadithi za kueleza kuhusu safari yao.ShughuliSoma hadithi zilizotolewa kwako na mwalimu wa AUSCO na ujadiliane kuhusu safari yao na wenzako kwenyedarasa lako.Ni mapingamizi gani wamepitia?Walifanya nini ili kujisaidia kupitia mapingamizi hayo?Je, nini kinachofanana kwako na mtu katika hadithi ya makazi?Je, hadithi yako ya makazi inasikika vipi?18AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli

Rekodi ya ustadiUnajihisia kujiamini kwa kiasi gani kuhusu kila ya mambo yanayofuata? Ikiwa unajihisi na matumaini sana tia kwenye sanduku alama ya Ikiwa unajihisi unaelewa kiasi lakini unahitaji maelezo zaidi tia kwenye sanduku alama Ikiwa unafahamu kidogo sana au hufahamu lolote acha sanduku hilo bila kutia alama yoyote.Hutarajiwi kuweka alama kwenye masanduku yote. AUSCO ni programu ya mwanzo kwa hivyo matokeo mengiya kujifunza yatapatikana baada yako kupata uzoefu wa kuishi nchini Australia na kuhudhuria mifumo mengineoya uanzilishi.Maelezo ya jumla ya AustraliaJe:Je, unaweza:Je, unaweza kufanya hivi:unafahamu kuwa Kiingereza nilugha ya taifa nchini Australiakuuliza maswali kuhusu maarifakuhusu maisha nchini Australiakukamilisha mtihani wa uraiaunafahamu kuwa Australia nibara kubwa sana lenye halitofauti ya maeneo ya angakutambua kuwa majimbo nawilaya ya Australia ikiwemo nipamoja na jiji kuukupata maelezo kuhusu vyamavya siasa na jukwaa zaounaelewa kuwa Australia nijamaa yenye mchanganyikowa mila iliyo na idadi kubwaya watu wahamiajikutambua kuwa historia za makazikatika nchini Australiaunafahamu kuwa thamanaya demokrasia katika bungela Australiaunaelewa kuwa watu wa asiliya Aboriginal pamoja na watuwa visiwa cha Torres Straitwamekuwa wakiishi nchiniAustralia kwa karibia miakaelfu 50,0000kujiandikiisha kupiga kurakutaja baadhi ya tabia tofautiambazo unaweza kuonanchini Australiakuelezea haki zako zakidemokrasia na jukumu, najinsi uchaguzi unavyofanywakutaja majina ya vyama muhimuvya kisiasa nchini Australiataja sikukuu muhimu nchiniAustralia na ueleze kwa ninizinasherekewaAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli19

Huduma za kutuliaJe:Je, unaweza:unaelewa kuwa mpangilio wamakazi ni kwa muda mrefuunafahamu kuwa kunayomapingano wakati wa kianzilishicha kupata makaziunafahamu umuhimu wa kuombausaidizi wakati unapohitajikaunafahamu kuwa kunazomashirika ya huduma ya serikalina ya jamaa yanayopatikana ilikusaidia watu kupata makaziunaelewa kuwa utapatiwamfanyikazi wa kesiunaelewa kuwa kunazo kazimuhimu kadhaa ambazo wewelazima utekeleze unapowasilinchini Australia20Je, unaweza kufanya hivi:kutambua kazi muhimu ambazowewe lazima utekeleze ndaniya wiki chache za kwanzaunapowasili nchini Australiakupata huduma za utafsirina ukalimanikueleza jukumu la wasaidizi wakesi au washaurikutumia usafiri wa ummakutambua kuwa mashirika yahuduma ya serikali na ya jamiihupatikana ili kukusaidia kwakupata makazikutambua kuwa huduma zingineza kawaida zinaweza kupatikanakatika jamii yako ya mtaa wako,kwa mfano, kilabu cha michezo,vikundi vya kijamiikujaza maelezo ya kawaidakwenye fomu za rasmikufungua akaunti ya benkikujiandikisha na Centrelinkkujiandikisha na Medicarekujiandikisha katika programuya KiingerezaAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli

NyumbaJe:Je, unaweza:unaelewa kuwa kunazo ainatofauti za makazi zinazopatikananchini Australiakutumia maneno muhimuyanayohusu mpangilio wakukodisha nyumbaunaelewa kuwa lazima ulipekodi ya nyumba ili kuishikatika makazi na gharamaya kukodisha nyumba nitofauti katika maeneo tofautiya Australiakutaja vifaa vya nyumba ambazowewe lazima una jukumu la kulipiaunaelewa kiwango cha makaziambayo utaweza kulipia wakatiunapotulia nchini Australiakutaja mahali ambapo mali yakukodisha imetangazwaJe, unaweza kufanya hivi:kufanya utafiti na utambuemakazi yanayokufaa wewekujaza maelezo muhimu katikafomu za kukodishakujiandikishe kwa vifaavya nyumbanikutaja haki na jukumu zako ukiwakama mpangajikutaja haki na jukumu zampangishajiunaelewa kuwa ni jukumu lakowewe kufanya usafi na kupangavyema nyumba yakounaelewa kuwa makazi yakonchini Australia ni ya muda mfupitu na yataweza kupangiliwa namfanyikazi wa kesi yakounaelewa kuwa watu ambaobado hawajafunga ndoalabda watahitaji kuishi na watuwengine nchini AustraliaAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli21

AfyaJe:Je, unaweza:Je, unaweza kufanya hivi:unaelewa kuwa kunazo vipimovya afya ambazo wewe lazimaupate kabla na baada ya kuwasilinchini Australiakueleza ni wapi unapowezakwenda kwa mahitaji ya makadirioya afya wakati wa kutulia nchiniAustraliakukamilisha mahitaji yamakadirio ya afya yakounapowasili nchini Australiaunaelewa kuwainapendekezwa sana kuwawatoto wapate chanjokueleza nini Medicare hulipa nanini hailipikuchukua jukumu lako kwa afyana ustawi wako na jamii yakokueleza tofauti zilizopo kati yahuduma za afya za umma naza kibinafsi ikiwemo ni pamojana wajibu wa bima ya kibinafsiya afyakupigia simu huduma za dharuraikiwa utahitajika kufanya hivyounafahamu kuwa shule zinginehuhitaji kumbukumbu ya orodhaya chanjo ya mtoto wakatikuonyeshwa wanapoanzashule ya utunzaji ya siku aushule ya kawaidaunaelewa kuwa kunayoutunzaji wa kawaida wa bureau ruzuku kupitia mfumounaoitwa Medicareunaelewa kuwa sio huduma zoteza afya huwa bure kwa mfanoudaktari wa meno na udaktariwa machokuonyesha mpangilio wa hudumatofauti za afya ikiwemo ni pamojana wakati na jinsi ya kuzipatakujiandikishe na Medicarekupata huduma za afyazinazofaa kwa mahitaji yakokuwasiliana mahitaji yako ya afyakwako mwenyewe au kupitiahuduma ya ukalimanikueleza thamana ya kuzuiamagonjwa kwa kutumia chanjokutambua huduma za afya yaakili na za ushauri zinazopatikanakatika eneo la makazi yakounaelewa kuwa afya huwani pamoja na afya ya akili nakunazo huduma za bure zaushauri ili kukusaidia weweunafahamu kuleta nakala zamatibabu yako nawe nchiniAustralia22AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli

ElimuJe:Je, unaweza:unaelewa wajibu wa AMEPunafahamu umuhimu wakujifunza Kiingereza ili kupataelimu ya juu na ajiraunaelewa kuwa mfumo wa elimuhuwa ni pamoja na sekta yaumma na sekta ya kibinafsikutumia maneno muhimuyanayohusu elimukuhudhuria mahojiano ya wazazina walimu ukisaidiwa na TISkulinganisha na utofautishe mfumowa elimu nchini Australia namazoea yako mwenyewekufanya utafiti, chagua naujiandikishe kwenye kosi yajuu inayokufaakufanya uamuzi kuhusu shuleya watotokuandikisha watoto katika shuleya mtaa na ukamilishe nakalazozote zile zinazohitajikaunaelewa utofauti uliopo katiya shule ya umma na shuleza kibinafsikueleza njia ambazo unawezakutumia ili kupata elimu ya juuna elimu zaidiunaelewa kuwa elimu ya serikalini burekutambua huduma za usaidiziunaopatikana kwa watuwanaotaka kusomaunaelewa kuhusu majukumuya wazazi katika elimu yawatoto waounaelewa kuwa kunazo njia zaelimu ya juu na elimu zaidiJe, unaweza kufanya hivi:kuelewa kuwa wazazi lazimawawape ruhusa kwa njia yabarua kwa shule ikiwa watotohawatahudhuria shulekuelewa kuwa wakati wa likizoya shule, pamoja na uwezekupanga shughuli ya watotowako wenye umri wa kwendashule wakati wa likizounafahamu kuwa wewe unawezakupata cheti cha ustadi wakokutafsiriwa kwenye lugha yaKiingereza bure bila malipoyoyoteAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli23

SheriaJe:Je unaweza:unaelewa kuwa watu wotewako sawa kulingana na sheriaza Australiakutarajia kuwa vitendo ambazozinaweza kuwa kinyume chasheria katika Australiaunaelewa uhuru gani unaolindwana sheria za Australiakutambua mashirika unayowezakuwasiliana kama unahitajimsaada wa kisheriaunaelewa kuwa polisiwaheshimiwe na siyokuogopewaunaelewa kuwa aina yote yamateso ya kinyumbani kwajamaa na mateso ya kingono nikinyume ya sheria na sheria hizizinatekelezwa bila msamahakuelezea aina ya unyanyasajiwa majumbani na nini inawezakufanyika ili kukabiliana naunyanyasaji wa majumbaniJe, unaweza kufanya hivi:kuwasiliana na polisi ikiwaupo matatanikuwasiliana na majenti ikiwaunahitaji usaidizi wa kisheriakuwasiliana na majentiikiwa unahitaji usaidizi wakusimamia maswala yakinyumbani au kijamiiunaelewa kwamba maafisaya serikali ya Australia ikiwa nipamoja na maafisa wa polisihawawezi kukubali zawadiau hongounatambua kuna sheria kuhusukumiliki na kuendesha gari lakibinafsi, kujamiiana, pombe,tumbaku, pamoja na vuruguunaelewa kwamba sheria zakidini haiwezi kutekelezeka kamainahitilafiana/kinyume na sheriaza Australia24AUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli

AjiraJe:Je, unaweza:Je, unaweza kufanya hivi:unaelewa kuwa soko la kazilinalo mashindanokutumia maneno muhimuyanayohusu ujirakukamilisha maelezo yakokwenye ombi la kaziunaelewa kuwa sifa zinazostahilikutoka ng’ambo zawezakuitikishwa nchini Australiakufahamu nafasi kadhaa zaujira nchini Australiakuandika muhtasari na barua yakuomba kazikueleza kuhusu njia zakutafuta ujirakufanya utafiti kuhusu ujirakwenye tovutikuendeleza mazungumzo namawasiliano yasiyo ya manenowakati wa mahojiano ya ujirakutafuta utambuzi wa sifazinazostahili za nchi za ng’ambounaelewa umuhimu wa kujifunzaKiingereza ili kupata ujiraunafahamu kuwa kazi hutuzwakulingana na sifa njema zawatu walio na uzoefu na sifazinazostahili kazi hizounaelewa haki na wajibu wawafanyakazi katika Australiaunaelewa taratibu ya maombi yakazi na mahojianounafahamu kuwa wewe unawezakupata cheti cha ustadi wakokutafsiriwa kwenye lugha yaKiingereza bure bila malipoyoyoteAUSCO Programu ya maelekezo ya Kitamaduni wa Australia — Kitabu cha Shughuli25

PesaJe:Je, unaweza:unaelewa kuwa kuweka pesakwenye benki kwa kutumiatovuti ni mazoea yakawaida nchini Australiakutambua sarafu ya pesa zaAustralia na kuelewa thamanayake ukilinganisha na sarafu yakoya sasa hiviunafahamu gharama ya juuya maisha nchini in Australiakufahamu nafasi zinazokuwezeshakupunguza matumizi nyumbaniunaelewa wajibu wa mkopokatika jamii nchini Australiana u

maswali yako mengi iwezekavyo kuhusu Australia Tuanze kwa kujua nini haswa WEWE unachotaka kujua Tumia nafasi ya mstari iliyopo hapo chini ili kuandika maswali yako Wakati unaposikia majibu ya moja wapo ya maswali yako wakati upo kwenye AUSCO, andika majibu hayo AUSCO hukupatia wewe maelezo mengi na inaweza kuwa vigumu kukumbuka maelezo yote!