EKONOMIKS DEPED COPY

PYEKONOMIKSCOAraling PanlipunanDEPE Modyul para sa Mag-aaral XQLW ,,DAng aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mgaedukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at/ounibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa laranganng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi saKagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.Kagawaran ng EdukasyonRepublika ng PilipinasiAll rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

EKONOMIKS 10Araling Panlipunan – Modyul para sa Mag-aaralUnang Edisyon 2015COPYIsinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaringmagkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaanna naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ngnasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produktoo brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamitsa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isangkasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society(FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulotsa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matuntonupang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mgatagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS atyaong nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Modyulpara sa Mag-aaral. Ang hindi nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanaismakakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga mayakda.Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-emailsa filcols@gmail.com ang mga may-akda at tagapaglathala.DInilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Br. Armin A. Luistro FSCPangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.Mga Bumuo ng Modyul para sa Mag-aaralDr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello,Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger ValientesMga Manunulat:Bernard R. Balitao, Martiniano D. Buising, Edward D.J. Garcia,Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao Jr.,Alex P. Mateo, at Irene J. MondejarEPEMga Konsultant:Mga Kontributor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, atJeannith SabelaEric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera,Marc Neil Vincent Marasigan, at Erich D. GarciaMga Naglayout:Jerby S. Mariano at Donna Pamella G. RomeroDMga Tagaguhit:Mga Tagapangasiwa: Dir. Jocelyn DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo Jr,Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, atMr. Edward D. J. GarciaInilimbag sa Pilipinas ng Vibal Group, Inc.Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)Office Address: 5th Floor, Mabini Building, DepEd ComplexMeralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600Telefax:(02) 634-1054 o 634-1072E-mail Address: imcsetd@yahoo.comiiAll rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Paunang SalitaPangunahing tunguhin ng K - 12 Kurikulum ng Araling Panlipunanang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan,produktibo, makakalikasan, makatarungan at makataong mamamayan ngbansa at daigdig.COPYAng modyul na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Angsuliranin ng kakapusan ay binigyan-diin at ang kaugnayan nito sa matalinongpagdedesisyon upang matugunan ang maraming pangangailangan atkagustuhan ng tao. Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa modyulna ito ay makatutulong upang higit na maunawaan ang mga pangunahingkaisipan at napapanahong isyu sa Ekonomiks at pambansang pag-unlad. Batiddin na malilinang ang iyong kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos,pagbuo at pagsusuri ng mga graph, pagkokompyut, pagsasaliksik, mapanuringpag-iisip, mabisang komunikasyon at pag-unawa sa mga nangyayari sakapaligirang iyong ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga estratehiya sapagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang kasanayan parasa magtatapos ng araling ito.EPEDUpang higit na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, angmga nagsulat ng modyul na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahongdatos mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan,ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga konseptoat aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin sa Filipino upang hindimabago ang kahulugan at lubos itong maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikapring ipaliwanag ang mga konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mgamag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasanng mga mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik angpagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks.DBinubuo ng apat na unit ang modyul na ito. Ang bawat yunit ay nahahatinaman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng PangunahingKonsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay nakatuon sa Maykroekonomiks. AngYunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay angMga Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’ymaging instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.iiiAll rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

Talaan ng NilalamanPYYunit II: MaykroekonomiksPanimula.103Mga Aralin at Saklaw ng Yunit.103Mga Inaasahang Kakayahan.103Panimulang Pagtataya.105Aralin 1: Aralin 2: Elastisidad ng Demand (Price Elasticity of Demand)Alamin. 129Paunlarin.131Pagnilayan.137Aralin 3: SupplyAlamin. 138Paunlarin.141Pagnilayan.156Aralin 4: Interaksyon ng Demand at SupplyAlamin. 159Paunlarin.161Pagnilayan.172Aralin 5: Ang Pamilihan at ang mga Istruktura NitoAlamin.175Paunlarin.178Pagnilayan.192Aralin 6: Ugnayan ng Pamilihan at PamahalaanAlamin. 196Paunlarin.199Pagnilayan.205Ilipat at Isabuhay. 209Pangwakas na Pagtataya. 212ivAll rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONGAng pag-aaral ng Ekonomiks ay nahahati sa dalawang pangunahing sangay:ang microeconomics (microeconomics) at makroekonomiks (macroeconomics).Layunin ng mga ito na maunawaan ang ekonomiks sa pamamagitan ng maliit (micro)at malawak (macro) na dimensiyon ng ekonomiya. Kung kaya’t ang pag-aaral nitoay lubhang mahalaga para sa atin sapagkat ang anumang pagbabago sa galaw ngekonomiya, maging sa usaping lokal o internasyonal man, ay may malaking epekto saatin bilang mga tao na may pangangailangang dapat matugunan.COPYKaugnay ng pagtugon sa ating pangangailangan, naitanong mo na ba sa iyongsarili kung paano mo ito maisasakatuparan? Saan ka makakakuha ng mga ito? Sapuntong ito, malaking usapin ang apat na pangunahing katanungang pang-ekonomiko:1) Ano-ano ang produktong ipoprodyus? 2) Gaano karami ang ipoprodyus? 3) Paanoito ipoprodyus? at 4) Para kanino ito ipoprodyus?. Ang mga katanungang pangekonomikong ito ang siyang pinagmumulan kung bakit ang konsepto ng demand atsupply sa ekonomiks ay nagaganap at ang mabisang mekanismo para maunawaanang takbo nito ay ang interaksiyon ng mga ito sa pamamagitan ng pamilihan.DAng pangunahing pokus ng modyul na ito ay ang ugnayan at interaksiyon ngdemand at supply, elastisidad, at pamilihan at iba’t ibang estruktura nito, at ang ugnayan ng pamilihan at pamahalaan. Dahil dito, ikaw bilang bahagi ng pambansangekonomiya ay mahalagang masuri at matuklasan mo kung paano naaapektuhan angpangangailangan at kagustuhan ng sambahayan at bahay-kalakal tungo sa pagtamong pambansang kaunlaran.EPEPAMANTAYAN SA PAGKATUTOPamantayan sa PagganapNaipamamalas ng mag-aaralang pag-unawa sa mga pangunahingkaalaman sa ugnayan ng puwersang demand, supply, at sistema ngpamilihan bilang batayan sa matalinongpagdedesisyon ng konsyumer atbahay-kalakal tungo sa pagtamo ngpambansang kaunlaran.Ang mga mag-aaral ay kritikalna nakapagsusuri sa mga pangunahingkaalaman sa ugnayan ng puwersang demand, supply, at sistema ngpamilihan bilang batayan sa matalinongpagdedesisyon ng konsyumer at bahaykalakal tungo sa pagtamo ng pambansangkaunlaran.DPamantayang PangnilalamanSa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod:»ARALIN 1:DEMAND»»Nailalapat ang kahulugan ng demand sa pang-arawaraw na pamumuhay ng bawat pamilyaNasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa demandMatalinong nakapagpapasya sa pagtugon sa mgapagbabago ng salik na nakaaapekto sa demand103All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.

»»»»»»»»»»»Naipaliliwanag ang interaksiyon ng demand at supplysa kalagayan ng presyo at ng pamilihanNasusuri ang mga epekto ng shortage at surplus sapresyo at dami ng kalakal at paglilingkod sa pamilihanNaimumungkahi ang paraan ng pagtugon/kalutasan samga suliraning dulot ng kakulangan at kalabisanNaipaliliwanag ang kahulugan ng pamilihanNapahahalagahan ang bahaging ginagampananng pamilihan sa pagtugon sa pang-araw-araw napangangailangan ng mga taoNauunawaan ang konsepto ng estruktura ng pamilihanNasusuri ang iba’t ibang estruktura/sistema ngpamilihan na tumutugon sa maraming pangangailanganng mga taoEPEARALIN 5:ANG PAMILIHAN ATMGA ESTRUKTURANITONasusuri ang mga salik na nakaaapekto sa supplyMatalinong nakapagpapasya sa pagtugon sa mgapagbabago ng salik na nakaaapekto sa supplyNaiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabagobagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sakonsepto ng price elasticity of supplyNaiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidadng supplyPYARALIN 4:INTERAKSIYONNG DEMAND ATSUPPLY»Naiuugnay ang tugon ng mga mamimili sa pabagobagong presyo ng mga produkto at serbisyo batay sakonsepto ng price elasticity of demandNaiisa-iisa at nasusuri ang iba’t ibang uri ng elastisidadng demandCOARALIN 3:SUPPLY ATELASTIDIDAD NGSUPPLY(PRICE ELASTICITYOF SUPPLY)»DARALIN 2:ELASTISIDAD NGDEMAND (PRICEELASTICITY OFDEMAND)DARALIN 6:UGNAYAN NGPAMILIHAN ATPAMAHALAAN»Napapangatwiranan ang kinakailangang pakikialamat regulasyon ng pamahalaan sa mga gawaingpangkabuhayan sa iba’t ibang estruktura ng pamilihanupang matugunan ang pangangailangan ng mgamamamayan104All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.