Doc.dr Igor Peško

Doc.dr Igor PeškoUniverzitet u Novom SaduFakultet tehničkih naukaDepartman za građevinartsvo i geodezijuEmail: igor.pesko@gmail.com igorbp@uns.ac.rsmob: 063.102.89.111

Šta je projekat?BS 6079-1:2000„A unique set of coordinated activities, with definite starting and finishing points,undertaken by an individual or organization to meet specific objectives within definedschedule, cost and performance parameters.“PRINCE2TM„A temporary organization that is created for the purpose of delivering one or morebusiness products according to an agreed Business Case.“IPMA„A project is a time and cost constrained operation to realize a set of defined deliverables(the scope to fulfill the project's objectives) up to quality standards and requirements."3

Šta je projekat?PMBOK 6th„A project is a temporary endeavor undertaken to create a unique product, service, orresult.“temporary endeavor privremeni poduhvatPrivremenost projekta nagoveštava da projekat ima definitivan početak i kraj.unique product jedinstven proizvod4

Građevinski projekat? uslovi lokacije, okruženje, postojeća infratsruktura, geografski uticaj. širok spektar zahteva zainteresovanih strana jedinstven prozvod „one-of-a-kind product“ ne postoji mogućnost izrade prototipa realizuju se u stalno promenljivom i kompleksnom okruženju integracija različitih inženjerskih disciplina velike kazne ili štete mnogo različitih učesnika5

Ugovaranje realizacije design – bid – build design – build EPC (engineering, procurement, and construction) IPD (integrated project delivery).6

FIDIC organizacija osnovana 1913. godine u Gentu u Belgiji osnivači su nacionalne asocijacije inženjera konsultanata Švajcarske, Belgije i Francuske današnje sedište u Ženevi u Švajcarskoj članstvo preko 100 nacionalnih asocijacija inženjera konsultanata2 miliona profesionalaca u više od 100 zemalja8

FIDIC – učesnici u realizaciji projektaEmployer (Naručilac).označava lice koje je imenovano kao naručilac u Prilogu uz ponudu injegove pravne sledbenike.Contractor (Izvođač).označava lice(a) koje je imenovano izvođač u pismu ponude koje jeprihvatio naručilac i njegove pravne sledbenike.Engineer (Rukovodilac izgradnje - Inženjer).predstavlja lice koje je imenovao naručilac za poslove rukovodioca izgradnjeza potrebe ugovora, koje je kao takvo imenovao u prilogu uz ponudu.9

FIDIC – izdanja 1999.10

Conditions of Contract for Constructionfor Building and Engineering Works Naručilac obezbeđuje ceo ili skoro ceo projeka Izvođač – moguće projektovanje vrednost ugovora preko 600.000 plaćanja na osnovu izmerenih količina i jediničnih cena Inženjer upravlja ugovorom (administrira), Inženjer nadgleda radove i overava sva plaćanja11

Conditions of Contract forPlant and Design-Build za elektro, mašinske i građevinske radoveprojekt je obaveza Izvođačadeo projektovanja od strane Naručioca (sastavni deo zahteva)plaćanja prema ukupnoj ceni (lump sum) na osnovu planaplaćanja (moguća su i merenja) Inženjer upravlja ugovorom (administrira) Inženjer nadgleda proizvodnju, izradu i radove i overavaplaćanja12

Conditions of Contract for EPC /Turnkey Projects ugovor ključ u ruke učešće u realizaciji dve strane (bez Inženjera) Izvođač – odgovornost za projektovanje, nabavke i građenjeEngineering, Procurement, Construction (EPC) Izvođač snosi sve rizike osim više sile – nebalansirani rizikplaćanje – fiksna cena ključ u ruke (promene samo uposebnim slučajema) Naručilac – definisanje performansi Naručilac plaća više u odnosu na Crvenu i Žutu Knjigu polazna osnova za BOT projekte13

Design-Build-Operate Contract Design-Build-Operate (DBO) podrazumevaprojektovanje, izgradnju i upravljanjeobjektom ili postrojenjem i sve to sa jednimIzvođačem Izvođač je obično Joint Venture ili Konzorcijum pogodan za Public Private Partnerships (PPP) pogodan za green-field projekte pogodan za dugotrajne ugovore (eksploatacioni peirod od 20godina)14

Short Form of Contract vreme realizacije radova manje od 6 mesecicena realizacije radova ispod 600.000 bez Inženjera, Naručilac imenuje predstavnikajednostavni i ponavljajući radovi (radovi na iskopu su dobarprimer)pogodan za građevinske, mašinske, elektro i ostaleinženjerske radoveradove projektuje Izvođač u obimu koji je naveden u Prilogutenderanema avansa15mesečne situacije na osnovu izvedenih Radova

MDB Harmonized Edition of the Red Book MDB (Multilateral Development Banks) standardni dokument Svetske banke posebno obrađena tema antikorupcije Asian Development Bank Black Sea Trade and Development BankMDB Harmonised EditionPublished May 2005Adjustment March 2006 Caribbean Development Bank European Bank for Reconstruction and Development Inter-American Development Bank International Bank for Reconstruction and Development (The World Bank) Islamic Bank for Development Bank Nordic Development Fund16

Client / ConsultantModel Services Agreement za usluge upravljanja projektimaobjavljena je 2006.model sporazuma (agreement) između Klijenta i Konsultatntapreporučuje se za izradu studija opravdanosti i slične studije17

FIDIC – koju knjigu koristiti?Ko radi projekat?Koja je vrsta radova?Kolika je cena radova?Ko snosi rizik za promene u količinama?Construction ContractDesign ContractConsultancy Contract18

FIDIC – koju knjigu koristiti?projekti do 600.000 i do 6 meseci gradnjedaneprojekatNaručiocadane19

FIDIC – koju knjigu koristiti?http://fidic.org20

FIDICOpšti uslovi ugovoraPosebni uslovi ugovora, tj. smernice za pripremu posebnih uslovaPonuda – pismo ponude, Prilog uz ponuduUgovorni sporazum (Contract Agreement)Sporazum o rešavanju sporovaSporazum o odboru za odlučivanje u sporovima (DAB).21

FIDIC – opšti uslovi ugovora1. Opšte odredbe2. Naručilac3. Inženjer, Predstavnik Naručioca4. Izvođač5. Nominovani podizvođači, Projektovanje6. Osoblje i radna snaga7. Postrojenja, materijali i kvalitet izrade11. Odgovornost za nedostatke8. Početak radova, kašnjenja i obustave12. Merenja i procena, Ispitivanja nakon završetka9. Ispitivanja po završetku radova13. Izmene i korekcije10. Prijem od strane Naručioca14. Ugovorna cena i plaćanje15. Raskid ugovora od strane Naručioca16. Obustava i raskid od strane izvođača17. Rizik i odgovornost18. Osiguranje19. Viša sila20. Odštetni zahtevi, Sporovi i Arbitraža22

FIDIC – opšti uslovi ugovora1. Opšte odredbe2. Naručilac3. Predstavnik Naručioca4. Izvođač5. Projektovanje od strane Izvođača6. Odgovornosti Naručioca7. Rok za završetak8. Primopredaja9. Otklanjanje nedostataka10. Izmene i zahtevi11. Ugovorna cena i plaćanje12. Neizvršenje obaveza13. Rizik i odgovornost14. Osiguranje15. Rešavanje sporova23

FIDIC – posebni uslovi ugovora Ne dirati Opšte uslove!!! Izmene u ugovoru se rade isključivo dodavanjem posebnihuslova, nikako direktnom preradom opštih uslova. Upotreba direktno izmenjenih opštih uslova predstavljanarušavanje FIDIC autorskih prava. Definisanje posebnih uslova treba vršiti pažljivo i to odstrane profesionalca. Vodič za pripremu Posebnih uslova.24

FIDIC – prilog uz tender Sve informacije prikazane u Prilogu uz Tender definišeNaručilac i sastavni su deo Tenderske dokumentacije. najvažniji podaci su: Naziv Inženjera Rok za završetak radova Period za obaveštavanje o nedostacima Merodavno pravo i zakoni Zvaničan jezik Jezik za komunikacije Rok za pristup gradilištu Procenat zadržanih iznosa Minimalni iznos privremenih situacija Valuta plaćanja.25

FIDIC – izdanja 2017.26

FIDIC EFCA ACESwww.fidic.orgwww.efcanet.orgwww.aces.rs 27

www.aces.rs28

FIDIC – posebni uslovi ugovora Ne dirati Opšte uslove!!! Izmene u ugovoru se rade isključivo dodavanjem posebnih uslova, nikako direktnom preradom opštih uslova. Upotreba direktno izmenjenih opštih uslova predstavlja narušavanje FIDIC autorskih prava. Definisanje posebnih u