«Sexu Aniztasuna Eta Familia Berriak» Hezkuntza .
1. Zatia: Aniztasunaren aldeko txotxongiloakEsse koxu laal ora r ieen ntaau zirr oeanEskola orientazio sexualaren aurrean«Sexu aniztasuna eta familia berriak»Hezkuntza proiektuari buruzko txostenaAmparo Villar SáenzInmaculada Mujika Flores
Eskola orientazio sexualaren aurrean«Sexu aniztasuna eta familia berriak»Hezkuntza proiektuari buruzko txostenaEgileak: Amparo Villar SáenzInmaculada Mujika Flores:Aldartek argitaratua1. edizioa irailak 2009-09-21 Erregistroa: Txostena: BI-2996-09CDa:BI-2997-09
Eskola orientazio sexualaren aurreanAurkibideaSARRERA41. ZATIA: ANIZTASUNAREN ALDEKO TXOTXONGILOAK6Aniztasunaren aldeko txotxongiloak 2003-2004Proiektuaren garapenaHelburuak eta alderdi metodologikoak2003-2004 ikasturte akademikoaren kanpainaren emaitzakIrakasleek eginiko balioespenaren emaitzakEbaluazioari buruzko hausnarketakProiektu pilotuaren lorpenak, zailtasunak eta aldaketakEranskin I, II, III eta IVLHIetan eskainitako antzezpenen argazkiak7789111214182. ZATIA: SEXU ANIZTASUNA ETA FAMILIA BERRIAK19Proiektuaren definizioaHezkuntza-materialen deskribapenaHezkuntza-materialak nola erabiliProiektuaren garapena: 2005. 2006. eta 2007 urteakEranskin I, II eta IIIProiektua prentsanSariak202021222530363. ZATIA: ESKOLA SEXU ANIZTASUNAREN AURREAN 37SarreraEbaluazio kuantitatiboa: Zer gertatu da«Sexu-aniztasuna eta familia berriak» proiektuarekin?GaldesortaHezkuntza-materialak ez erabiltzeko arrazoiakMaterialak non eta nola erabili direnIrakasleek material horiek eskura edukitzea begi onez ez ikusteko arrazoiakIrakasleek material horiek eskura edukitzea begi onez ikusteko arrazoiak38404041434444Ebaluazio kualitatiboa: Eskola sexu-aniztasunaren aurreanSarrera: ikasgelan sexu-aniztasunaren alde egitearen esanahiaIkasgelan sexu-aniztasunarekin zerikusia duten edukiak aztertzearen garrantziaSexismoa, heterosexismoa, eta gay, lesbiana eta transexualenganako fobiaSexu-hezkuntza gure hezkuntza-sistemanIkasgelan sexu-aniztasunari heltzeko zailtasunakIkasgelan sexu-aniztasunari buruz hitz egitea errazten duten faktoreakIkasgelan sexu- eta familia-aniztasunari buruz eginiko praktika onen adibideaOndorioakEranskin I eta II47474848494951606571
Eskola orientazio sexualaren aurreanSarreraSARRERAIdeia bat proiektu bihurtzeko bideaALDARTE Bilbon sortu zen, 1994an, batetik, gay, lesbiana eta transexualen eskura etahorien ingurunearen eskura baliabideak jartzeko, eta, bestetik, gizartean eta hezkuntzanesku hartzeko, azken batean homosexualitatearen, lesbianismoaren eta transexualitatearennormalizazioa pixkana-pixkana lortzeko.Sortu zenez geroztik 2003 urtera arte, ALDARTEk hainbat hitzaldi, jardunaldi etatailer eskaini zituen ikastetxeetan, bigarren hezkuntzako ikastetxeetan bereziki, homo sexualitateari eta lesbianismoari heltzeko. Beste hainbat gizarte-eragile ere izan dituztejomugan jarduera horiek, Unibertsitatean eta heldu eta gazteen prestakuntzan. Urtehorietan, homosexualitateari eta lesbianismoari buruzko hezkuntzari heltzeko programaeta materialak urriak ziren, baina 12-14 urteetatik aurrera zerbait egiten ari zela ohartzenginen.Orientazio-aniztasunean oinarritutako hezkuntza eskaintzen eta homosexualitatearen,lesbianismoaren eta familia berrien edukiak bigarren hezkuntzako ikastetxeetara eramatenhainbat urte (baina sekula ez nahikoak) eman ondoren, uste argi eta sendo bat genuen:«berandu zen, eta ezin genuen hainbeste denbora itxaron sexu-aniztasunean oinarritutakohezkuntza abiarazteko; abiapuntua haurtzaroan behar zuen». Aniztasun afektibo-sexualarieta familiarrari buruzko edukiak lehen hezkuntzara eramateko ideia erakargarria zenguretzat. Ideia hori nola bideratu erabaki behar genuen, ordea, baita adin-tarte horretan zertresna erabil zitezkeen eta 6 eta 12 urte bitarteko haurrentzako hezkuntza-proiektua norekingauza zitekeen erabaki ere. Ideiaren lehen izena ere zirriborrotu genuen: «Aniztasunarenaldeko txotxongiloak».Lehen hezkuntzarako hezkuntza-proiektua bi fasetan garatu da. Lehen faseariAniztasunaren aldeko Txotxongiloak izena eman diogu, eta bi ekintzatan banatu dugu:«El reino de Cerca» / «Hurbileko erresuma» txotxongilo-antzezpena eta lan-koaderno batlantzea, antzezpena ikusi ondoren gaia lehen hezkuntzako lehen zikloan lantzeko. Fase hori2003-2004 ikasturte akademikoan garatu zen. Bigarren fasea 2005. eta 2006. urteetan garatuzen, eta hainbat material didaktiko landu genituen hezkuntza-pakete bat osatzeko. Jarraian,hainbat ikastetxeri eta gizarte-eragileri igorri diegu pakete hori, eta horren edukiak txostenhonetan bildu dira.Besteak beste, estrategiak bultzatu nahi genituen, desberdintasun-egoerei konponbideakemateko eta orientazio sexuala dela-eta ageri diren oztopoak ezabatzeko.Bakean bizitzea ahalbidetuko lukeen balioetan oinarritutako hezkuntza hedatzenlagundu nahi genuen tolerantzia eta elkarrekiko errespetua sustatuz, eta orientazio sexualadela-eta sortzen diren gatazkak elkarrizketa bidez konponduz.Sexu bereko gurasoen familiarekiko sentsibilizazioa eta normalizazioa sustatu nahigenuen irakasle, familia, hezitzaile eta bestelako gizarte-eragileen artean, sexu berekogurasoen errealitate hori zerbait positiboa dela azpimarratuz, eta gainera programaberritzaile bat jarri nahi genuen abian, hain zuzen ere indarkeriazko egoeren eta sexuenarteko desberdintasun-egoeren prebentzioan esku hartzeko baliagarri gertatuko zenprograma.Helburu horiek lortzeko asmoarekin, 2003. urtearen hasieran BERDINDU EuskoJaurlaritzaren lesbiana, gay eta transexualen arretarako Euskal Zerbitzuarekin harremanetanjarri ginen, eta laguntza eskatu genien. Behin «Aniztasunaren aldeko txotxongiloak»proiekturako genuen ideia eta ideia hori errealitate bihurtzeko landu nahi genituenhelburu eta tresnak azaldu ondoren, zerbitzuko arduradunak berehala egin zuten batproiektuarekin, eta hura aurrera eramateko konpromisoa hartu. Lehen oztopoa gaindituagenuen beraz; bidaideak genituen, sorkuntza-prozesuari heldu eta aurrez aurre genuenerronkari ekiteko.Geroago, haurrentzako antzerkian diharduen Teatro Trapero del Río antzerkikonpainiako bi kiderekin (Gotzon Mújica eta Ana Jodar) harremanetan jarri ginen, eta
Eskola orientazio sexualaren aurreanSarreralesbianismoa eta sexu bereko gurasoen errealitatea ikastetxeetara eramango lukeenantzezlana prestatzeko ilusioa genuela jakinarazi genien. Ideia nola gara zitekeenhausnartzen hasi ginen, eta, hala, txotxongilo-lanaren eta «Iris eta Lila» ipuinaren oinarriaizango zenaren gidoia sortzen hasi zen. El Tenderete antzerki-taldeko kide Manya Mallabiaketa José Ignacio Andinok bat egin zuten talde horrekin, eta, bi taldeen artean, txotxongilolana landu zuen, txotxongiloak sortu zituen eta pertsonaiak gorpuztu zituen antzerki-taldeasortu zen: «Urrun Erreinua». TTR eta Tenderete antzerki-taldeek lan hori antzeztu duteEAEko hainbat ikastetxetan, kultura-zentrotan eta antzokitan, soinuaz eta beste zenbaitzereginez arduratu diren zenbait laguntzailerekin batera.Urte hauetan asko izan dira Aniztasunaren aldeko Txotxongiloak proiektuan parte hartuduten pertsonak, askotariko zereginetan. Ana Mujikak antzerki-gidoiaren egokitzapenaoparitu zigun, eta «Iris eta Lila» ipuina idatzi zuen. Jesús Mentxaka koadernoak lantzekoariketez eta gida didaktikoez arduratu zen, eta Tamara Mentxakak txotxongilo-lanarekinbatera aurkezteko egin zen lehen lan-koadernoko binetak marraztu zituen.«Sexu Aniztasuna eta Familia Berriak» gizarte-hezkuntzazko proiektuaren hezkuntzapaketea osatu duten material didaktiko guztiak egiteko gurekin elkarlanean jardun duengiza taldea eskuzabala izan da , nola kopuruan hala pertsona guztiek proiektu hau aurreraeramateko egin dituzten ahaleginetan.Amaia Arriaga, Ana Ureta, Txema Uriarte eta Bego Montoriok proiektua ikuskatu duteeta euskarara itzuli dute; Marta García Rodrigok «Iris eta Lila» ipuina irudiztatu du; ÁlvaroPérezek «7 familia mota» karta-jokoa diseinatu du; eta Inmaculada Mujikak «Familientzakogida, haur-sexualitateari, orientazio sexualen aniztasunari eta sexu bereko gurasoenerrealitateari buruzkoa» gida egin du, eta koadernoen eta gida didaktikoen edukietanlagundu du, Ana Uretarekin eta Amparo Villarekin batera.Gainera, Tamara Díazek eta Mª Ángeles Alconchelek (EHUko Gizarte Hezkuntzakoikasleak, praktiketan) mailingean lagundu digute, eta horri esker materialak ikastetxeetarairitsi ziren; gainera, beste hainbat lagun gurekin etorri ziren, 2005. urtean Emakundek etaBizkaiko Foru Aldundiak eman zizkigun sariak jasotzera. Azpimarratu nahi dugu, halaber,ahalegin handiak egin behar izan ditugula proiektu hau aurrera eramateko baliabideekonomikoak eta instituzio-laguntza lortzeko, eta horren haritik adierazi nahi duguhainbat erakundek laguntza eskaini digutela. Liburuan barrena, materialak sustatu etababestu dituzten erakundeen izenak aurki daitezke.Liburu hau hiru zatitan egituratu da. Gainera, zenbait eranskin eta argazki ere biltzenditu, baita hemeroteka ere.1. zatian, ANIZTASUNAREN ALDEKO TXOTXONGILOAK proiektu pilotuak eginikourratsak eta lorturiko emaitzak bildu dira.Liburuko 2. zatia «Aniztasunaren aldeko Txotxongiloak» proiektu pilotuarenjarraipena da, SEXU ANIZTASUNA ETA FAMILIA BERRIAK gizarte-hezkuntzazkoproiektu bihurtua. Atal horretan, proiektuaren garapena deskribatzen da, baita agerkarihorretan bilduriko material didaktikoak sortzeko prozesua ere.Liburuko 3. zatian, ikuspegi teorikoa, metodologia eta 2008. urtean eginikoebaluazioaren emaitzak deskribatzen dira, eta sexu-aniztasuna hezkuntzan zertan denaztertzen da, irakasleekiko eta proiektuko arduradunekiko elkarrizketetatik abiatuta.Amparo Villar- Inmaculada MujikaBilbao, 2009 ekaina
ko1.ZAn atiaitxo ztatxo sunng areilo n aaklde
Eskola orientazio sexualaren aurrean1. Zatia: Aniztasunaren aldeko txotxongiloakANIZTASUNAREN ALDEKO TXOTXONGILOAK 2003-2004Proiektuaren garapena«Aniztasunaren aldeko Txotxongiloak» kanpaina Bilbon aurkeztu zen jendaurrean,2003ko urriaren 24an, prentsaurreko baten bitartez. Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza etaGizarte Gaietako sailburua eta BERDINDUko eta ALDARTEko ordezkariak egon zirenbertan, kanpaina bultzatzen duten erakundeak diren aldetik.Kanpaina jendaurrean aurkeztu ondoren, «El reino de Cerca»/»Hurbileko erresuma»txotxongilo-lanaren lehen bi antzezpenak egin ziren, La Bolsa Kultura Zentroan. Lehenemanaldia irakaskuntzaren eremuko hainbat erakunderen aurrean egin zen; biharamunean,berriz, GLTB taldeen eta hainbat gizarte-eragileren aurrean.«Aniztasunaren aldeko Txotxongiloak» 6 eta 12 urte bitarteko haurrentzako kanpainada, eta sentsibilizazioaren eta aniztasunean oinarritutako hezkuntzaren alde egin nahidu, sexu-aukera guztiak errespetatzearen alde eta sexismoaren aurka. Kanpaina egitendugun erakundeok bat egiten dugu helburu horiekin. Proiektu berritzailea da, hezkuntzaingurunean ez genuelako eskura lan-tresna egokirik afektibitatea-sexualitatea bizitzekobestelako moduekiko eta bestelako familia-estiloekiko aurreiritziari heltzeko.Gure ustez, argi dago hezkuntza dela garrantzi handiko zenbait balio (tolerantzia,errespetua, berdintasuna eta aniztasuna) lantzeko eskura dugun tresnarik indartsuena,eta uste oso horrek animatu egin gintuen proiektu hau bultzatzera. Haurtzaroa etaaurrenerabezaroa bizitzaren etapa goiztiarrak dira, eta haietan behar-beharrezkoa da baliohoriekin harremanetan sartzea, etorkizuneko elkarbizitza beste pertsonekiko estimaziokoeta errespetuko jarreren gainean eraikitzeko, pertsona horien orientazio sexuala edozeinizanik ere.Bestetik, aniztasuna bizitzaren lehen urteetatik bizi, ulertu eta eraiki behar dela ustedugu. Gizon eta emakumeek hainbat errealitate eta aukera dauzkagu sexualitatea bizitzeko,eta haurrek horien guztien berri izan behar dute. Kanpaina honek tresna lagungarria izannahi du haurrak homosexualitatea naturaltasunez bizitzeko has daitezen. Horren haritik,hobe da sei urtekoekin hastea, areago kontuan hartuta hainbat haur sexu bereko gurasoenfamilietan bizi direla.Helburuak eta Alderdi metodologikoakProiektu honekin honako helburu espezifiko hauek bete nahi genituen, besteak beste: Haurrei jarrera kritikoak garatzen laguntzea, poliki-poliki maskulinotasun- etafeminitate-estereotipoei aurre egin diezaieten, orientazio sexuala bizitzeko bestelakomoduekiko balio positiboak sustatuz. Izan ere, estereotipo horiek oinarritzendiren kultura-tradizioak sexuen arteko desberdintasunari eusten dio, eta gizon etaemakumeen homosexualitatea gaitzesten du. Aisialdiaren eremuan orientazio sexualen aniztasuna eta familien aniztasunanormalizatzea, eta, proiektu honen bitartez, praktika honen edukiak bultzatzea,ondorenean beste hainbat ekintza bultza eta hobe ditzaten. 6 eta 12 urte bitarteko haurrei hainbat familia-estilo daudela jakinaraztea, etafamilia horietan guztietan haurrak era berean maitatzen dituztelako ideia hedatzea.Objektibotasunez, haur askoren benetako egoera erakustea, eta sexu bereko gurasoenfamilietan hezten diren haurrek beren ikaskideekin horretaz hitz egin dezaten erraztea,haien estimazioa handitzeko eta isiltasunetik irteteko mesedegarri gertatuko denheinean. Haurrentzat korapilatsuak (maila pertsonalean zein jendaurrean horren inguruanhitz egiterakoan, ikasgelan lagunekin edo beste eremu batzuetan) gerta daitezkeenegoerak onartzen laguntzea.Antzezlanerako hautatu ziren txotxongiloek ezaugarri bisualak eta itxuraz bizidunakzituzten, baina gutxi batzuek baino ez zuten itxura «errealik». Haur-artetik eta irudimenetik
Eskola orientazio sexualaren aurrean1. Zatia: Aniztasunaren aldeko txotxongiloakgertuago zeuden, beraz. Txotxongiloak adierazpide zoragarria dira, eta edozein hezkuntzaeremutan balia daitezke. Gainera, kontzentrazioa sustatzeko bitarteko bikainak dira,baita balio handiko pizgarriak ere, mota guztietako gaiak —errazak, zailak eta beldurpertsonal- ekin zerikusia dutenak— aurkezteko aukera ematen dutenak. Txotxongiloekikaskidea, arreba, ahizpa edo anaia ordezkatzen dituzte erraz askoan, eta haurrak haiekinidentifikatu egiten dira; horren ondorioz, benetako konplizitatea sortzen da. Materialdidaktikoari dagokionez, esan beharra dago metodologia aktibo eta zeharkako batetiksortu dela, sexualitatea dimentsio anitzeko errealitatetzat jotzen delako, hainbat alderdibiologiko, psikologiko eta sozial biltzen dituen heinean. Metodologiak modu aktiboankonprometituko du neska edo mutila, eta jakintza besterik gabe transmititzea alde baterauzten da, manipulazioaren eta esperimentazioaren bitartez ikasleak barneratzeko etahausnarketa pertsonaleko prozesua aurrera eraman dezan ahalbidetuz. Edukiak neskamutilengana hurbiltzeko funtsezko metodologia gisa erabiliko da jokoa, eta hizkuntzaargia, zehatza eta ez-sexista baliatuko da. Materiala EAEko bi hizkuntzetan sortu da,euskaraz eta gaztelaniaz.Premisa horietatik abiatuta eta prestatze-prozesua burututa, urrian gutuna etapublizitatea igorri genien EAEko ikastetxeei, kanpaina eskaintzeko, eta oso harrera onalortu genuen. Urtarrilaren 19rako guztira 68 ikastetxek ageri zuten kanpainaren aldekointeresa; azaroan eta abenduan 18 antzezpen egin ziren; urtarriletik ekainera bitarte, beste42 ikastetxek izan zuten antzezlana ikusteko aukera. Argi dago, beraz, neska-mutil ugariekizan zutela kanpainan parte hartzeko aukera. (Ikus I., II. eta III. eranskinak)Ikastetxeei ez ezik, kanpaina hau beste hainbat erakunderi ere eskaini zaie, hala nolagay eta lesbianen elkarteei, kultura- eta aisialdi-taldeei eta abar, eta zenbait ekitalditanere aurkeztu da, Aniztasunean Hezteari buruzko I. Jardunaldian (Badajoz 2004), NaroBerdintasunerako Foroan (Gasteiz 2005) eta Sexu bereko Gurasoen Adopzioari buruzko I.Biltzarrean (Cáceres 2005), esaterako.2003. urtean «Aniztasunaren aldeko Txotxongiloak» proiektua abiatu zenez geroztik,erakunde publikoekin harremanetan jartzen ahalegindu gara, eta bereziki hezkuntzarekineta berdintasunaren aldeko borrokarekin zerikusia zuzenagoa dutenekin, unean-uneanlan-prozesua eta kanpainaren garapena zertan ziren jakinarazteko.Hain zuzen ere, Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailaren Hezkuntza BerriztatzekoZuzendaritzarekin, Bizkaiko, Arabako eta Gipuzkoako Aldundiekin eta Bilboko Udalarekinbildu gara. Berritzeguneei, Ama eta Aiten Federazioari, Aisialdiko Eskolei eta gazte-eremukoElkarteei ere informazioa helarazi diegu, aldian-aldian.Hala, «Aniztasunaren aldeko Txotxongiloak» kanpaina pilotua abian jarri da, honakobi ekintza hauetan banatua: «Hurbileko erresuma» txotxongilo-antzezpena. Iris eta Lila dira bi protagonistak;elkarrekin maitemindu diren bi neska horiek hamaika abentura biziko dituzte,ipuinetako pertsonaiek bezalaxe. Istorioan balio ez-sexistak islatzen dira, orientazioenaniztasunarekiko toleranteak eta bestelako kulturak errespetatzearen aldekoak.Lesbianismoa agerian uzteko helburuarekin, guretzat bereziki garrantzitsua zenprotagonistak bi neska izatea, hain zuzen ere elkarrekin gustatu eta elkarrekinmaitemintzen diren bi neska. (ikus IV. eranskina) «HURBILEKO ERRESUMA» antzezlanean oinarrituriko lan-koadernoa egitea.Material honen bitartez tresna baliagarri bat jarri nahi da irakasleen eskura,txotxongilo-antzezpenaren edukiak ikasleekin lantzeko aukera izan dezaten.Koadernoa fitxa independenteez diseinatu da, eta zeharkako ikusmolde bati jarraiki,zenbait irakasgaitan —matematika, hizkuntza, ingurunearen ezaguera, logika etaplastika, esaterako— landu ahal izateko.2003-2004 ikasturte akademikoaren Kanpainaren emaitzak2003-2004 ikasturtean kanpaina EAEko 60 ikastetxetan burutu zen; bertan,«Hurbileko Erresuma« lana antzeztu zen, eta ikastetxe guztiek antzezlanean oinarritutako
Eskola orientazio sexualaren aurrean1. Zatia: Aniztasunaren aldeko txotxongiloaklan-koadernoa jaso zuten. Egiten ari ginen proiektua balioetsi ahal izateko, eta antzezpenaikusi ondoren, irakasleek ebaluazio-fitxa bat betetzen zuten, zenbait gairi buruz —edukiak,alderdi teknikoak eta metodologikoak— zuten iritzia emateko. Informazio horiek eskura,jarraian erakusten den emaitza-taula landu zen: Antzezpena ikusi zuten ikastetxeen kopurua: 60Antzezpena ikusi zuten neska-mutilen kopurua: 6.055Antzezpena ikusi zuten irakasleen kopurua: 382Antzezpenaren ebaluazioak egin zituzten ikastetxeen kopurua: 40Ebaluazioa egin zuten irakasleen kopurua: 181 (% 78)Euskaraz egin ziren antzezpenen kopurua: 58 (% 97)Gaztelaniaz egin ziren antzezpenen kopurua: 2 (% 3)Antzezleak: TTR (Teatro Trapero del Río) eta EL TENDERETE antzerki taldeak Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza eta Gizarte Gaietako SailaEMAKUNDEBizkaiko Foru AldundiaGipuzkoako Foru Aldundiko Giza Eskubide, Enplegu etaGizarteratze DepartamentuaBilboko Udala-Emakumearen ZerbitzuaErakunde laguntzaileak: Irakasleek eginiko balioespenaren emaitzak1. galdera: Eszenatokiaren muntaketari, eszenaratzeari, soinuari, musikari, iraupenari,erritmoari edo kadentziari eta txotxongiloen lanketari buruzkoa. Zer iruditu zaizkizueantzezlanaren alderdi teknikoak?% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi2. galdera: Zer iruditu zaizkizue antzezlanaren edukiak? Edukia oro har, homosexualitatearentratamendua, sexu bereko gurasoen errealitatearen tratamendua, gizarte-aniztasunarentratamendua eta haurren erreakzioa.% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi3. galdera: Haurrentzat, erakargarria al da antzezlana? Haurren interesa pizten al du?:% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi
Eskola orientazio sexualaren aurrean1. Zatia: Aniztasunaren aldeko txotxongiloak4. galdera: Pedagogikoki, bat egiten al du antzezlanak ikastetxean erabiltzen dituzuenbalio edo irizpideekin?% 60% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi5. galdera: Egokitzen al da antzezlana kanpainaren helburu nagusietara?% 60% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi6. galdera: Orientazio sexualen aniztasuna ikasgelan lantzeko tresna gisa, antzezlanarenbaliagarritasun maila honako hau da:% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi7. galdera: Familia estiloen aniztasuna ikasgelan lantzeko tresna gisa, antzezlanarenbaliagarritasun maila honako hau da:% 50% 40% 30% 20% 10%0gaizkihala moduznormalongioso ongi8. galdera: Homosexua
Ideia hori nola bideratu erabaki behar genuen, ordea, baita adin-tarte horretan zer . , eta hainbat material didaktiko landu genituen hezkuntza-pakete bat osatzeko. Jarraian, . oparitu zigun, eta «Iris eta Lila» ipuina idatzi zuen. Jesús Mentxaka koadernoak lantzeko ariketez eta gida didaktikoez arduratu zen .
LIBURU BERRIAK – NOVEDADES BIBLIOGRAFICAS 2020ko Otsaila - Febrero de 2020 1 1207 E EMAKUMEEN eta gizonen berdintasunerako otsailaren 18 4/2005 legea aldatzeko legearen aurreproiektua . Eusko Jaurlaritzaren sailek eta beste administrazio publiko batzuek egindako ekarpenak. 2019ko abendua.
Zer da eskola hezkidetzailea? Zer lortu nahi dugu ikasleekin hezkidetzaren bitartez? Genero desberdintasunak etengabe desagertzea. Berdintasunean oinarritutako sozializazioa. Identitate aniztasuna errespetatzea, nesken eta mutilen garapen pertsonala ahalbidetzen. Errealitatearen azterketa. Gaitasunak, trebetasunak eta bizitza proiektuak .
La Gioconda edo Mona Lisa, 1503. Leonardo da Vinci. Venusen jaiotza, 1483. Sandro Botticelli EDERTASUN KANONAK XV. MENDEAN Edertasun-kanon femeninoa: emakumeak azal zuria eta masailak gorriztak izatea zen onena; hilea horia eta luzea, eta begi handi eta argiak. Gorputz perfektutzat jotzen ziren sorbalda estuak, aldakak pixka bat markatuak eta
MEKATRONIKA INDUSTRIALA 6 informazioaren eta komunikazioaren teknologiak ere, eguneratzeizpirituari eusteko - eta laneko egoera berrietara eta egoera pertsonal berrietara egokitzeko. 17. Sormena eta berrikuntzako izpiritua garatzea, lanaren eta norberaren bizitzaren prozesuetan e
LIBURU BERRIAK – NOVEDADES BIBLIOGRAFICAS 2019KO MAIATZA - MAYO DE 2019 1 13877 FERNÁNDEZ VICARIO, Nahia Bizkaiko erresidentziak borrokan! Langile borrokatik ahalduntze feministara De la lucha obrera al empoderamiento feminista / Nahia Fernández Vicario -- [Bilbao] : Manu Robles-Arangiz . Institutua, 2018 -- 30, 30 or. ; 24 cm --
Familia-a-Familia es un plan de un año para la iglesia provisto por el Departamento del Ministerio de la Familia de la Asociación General de los Adventistas del Séptimo Día para hacer de la familia el centro de todo el trabajo evangelístico. Guía a todas las familias de la iglesia
La familia educadora 55 Carmen Caro Samada 3.1. El proceso de socialización 55 3.2. La familia y la educación en la primera infancia 63 3.3. La familia y la educación en la segunda infancia 67 Capítulo 4. Educación, familia y comunidad 73 Sergio Fernández 4.1. Comunidad y familia que educa 73 4.2. La educación en valores 83
making formal decisions at the final “appeal” stage of our process (see page 75 for more details ) All figures relate to the financial year 2012/2013. 4 annual review 2012/2013 . Financial Ombudsman Service Financial Ombudsman Service . annual review 2012/2013 5. chairman’s foreword. Sir Nicholas Montagu . kcb. we have resolved . more cases. than in any previous year – and each of .
