Mga Karapatan At Responsibilidad Tubig Natin!

Mga Karapatan at ResponsibilidadTubig Natin!FOCUSO N T H EGLOBALSOUTH

Mga Karapatan at ResponsibilidadTubig Natin!FOCUSO N T H EGLOBALSOUTH

ISBN 978-971-94884 -7-7Tagapaglathala at may karapatang-ari:Focus on the Global South - Philippines# 19 Maginhawa, UP Village, Diliman, Q.C.Sa pagsuporta ng:11.11.11 at Development and PeaceManunulat: Genevieve AsenjoPatnugutan: Mary Ann Manahan at Clarissa V. MilitanteMga Ilustrasyon at disenyo ng pabalat: Big Middle MediaDisenyo at layout: Amy TejadaMaaaring gamitin ang nilalaman ng publikasyong ito lalo na para sa ikabubuti ng interes pampubliko;hinihikayat lamang na bigyan ng atribusyon ang tagapaglathala.

Saan bagaling ang tubig?Bakit isangyaman ito nanauubos?1

THEWATER CYCLEWater storagein the atmosphereCondensationPrecipitationEvaporationRain flowsinto streamsSurface run offWater storagein oceansInfiltration2Ground-water storage

Wala na sa ideyal o maayos na kondisyon angmga yamang-tubig ng Pilipinas; resulta ito nangdi mahusay at mapanirang paggamit ng tao, atdahil sa pagsasamantala ng mga malalakingkorporasyon na sumisira sa mga kagubatan atgumagamit ng yamang-tubig sa pagmimina;nariyan din ang di maayos na pamamahala nasanhi ng mga sirang tubo at iba pang pasilidad.noysulpoeksploytasyonmapaniranggamit

Ilang katotohanan saPilipinas tungkol sa kalagayanng yamang-tubig:5 na lamang sariwao di-tubig alat na yamang-tubigang maituturing na pwedeng inumin ng tao1/3 ng ating ‘river systems’ang mapagkukunan ng tubig-inumun58Umaabot saporsyento ng tinatawagna ‘groundwater’ ang kontaminado ng coliform4

Wala dapat magmay-ari ng tubigdahil ito ay yamang-kalikasan onatural resource ngunit kailanganng kolektibong pangangalagaat pamamahala. Ito ang ibigsabihin ng “commons:” ang tubigbilang pinagkukunang-buhay atikabubuhay/kabuhayan ng lahatng mamamayan at pamayanan.5

Sa kasalukuyang kaayusanmay hirarkiya ng mga tagapamahalaat tagapangalaga6Mga Ahensya ng Gobyerno bilang Tagapamahala/Tagapagpatupad: National Water Regulatory Board (NWRB),Metropolitan Waterworks and Sewerage System (MWSS)Central Office and Regional Office Mga Pribadong NegosyoBilang Tagapagmay-ari at taga-suplay sa konsumer:Manila Water at Maynilad Mga lokal na komunidad,kasama na ang mga pamayanang katutubo

Ang isang dagdag na problema ay ang kawalan ngmahigpit na ugnayan at pag-intindi ng mga ahensya.Maraming ahensiya ang namamahala sa tubig atwalang malinaw na koordinasyon; sari-sariling galaw.Policy JDOHNHRCExec. Dir. NWRBWater Quality &SanitationWatershedManagementIntegrated AreaDevelopmentDataCollectionFloodManagementEMB DOHBRL EHSLGUs MWSSLWUA-WDsFMB BSWMNIA NPCPAWBLLDA RDC’sBOI PEZARBCONWRB BRSNAMRIA LWUAMGB PAGASAMWSS NIADPWH-PMOOCD-NDCCPAGASAMMDAIrrigationHydro PowerWater SupplyResearchCloud SeedingNIA DABSWMDOE PSALMNPC PEMCNAPC-WASCODOF CDADBP DARDPWH MWSSLWUA-WDsPTA HUDCCDILG-PMOPEZA LGUsDOSTPCAFNRRBERDBPAF BSWMFisheriesBFARSource: Penaranda I.D. (2009). OIC Policy and Program Division, National Water Resources Board WaterResources Management in the Philippines (Powerpoint Presentation)7

Bukod sa krisis sa kalikasan at mga problema sa pamamahala,may mga kaso kung saan di gumagana ang mga lokal opangdistritong sistema ng tubig. Marami rin sa kanayunan at mgalungsod na komunidad ang walang sapat na tubig at ‘access’.8

Ang isang pangunahing problema ngayon aypagsakop ng mga negosyo sa pinagkukunan ng tubig.Isang instrumentong ginagamit, sa pamamagitan ng polisiyang gobyerno, ay ang Financial and Technical AssistanceAgreement (FTAA) na binibigay sa malalaking minahan.Financialand vaEcijaLUZON9

May mga katutubo tayong Bugkalot,Ifugao, Kalanguya, at Ibaloi sa Brgy.Didipio, Kasibu, Nueva Vizcaya sa Luzon.Noong 1994, naging host sila ngkauna-unahang Financial and TechnicalAssistance Agreement (FTAA) sa pagminang tanso at ginto na iginawad saAustralyanong kumpanya na ClimaxArimco Mining Corporation.Nalipat ang FTAA kalaunan sa AustralasianPhilippines Mining Inc. at pagkatapos,sa Oceana Gold Philippines, Inc. (OGPI).Noong 2007, nag-file ng apat na aplikasyonpara sa permit sa tubig ang affiliate ng OGPIna North Luzon Sustainable DevelopmentCorporation (NLSDC) sa National WaterResources Board (NWRB) para mailipat ang3.8 milyon cubic meter ng tubig mula saSapang Tubo at Ilog Dinauyan kada taon.10

Ibig sabihin, kapag maaprubahan, maaapektuhan ang lokal naagrikultura. Nakakapagbigay ng 1,538 metric tonelada ng palay angganitong volyum ng tubig at kaya nitong makatulong sa pagsagupasa tagtuyot dala ng El Niño. Magdudulot naman ang operasyon ngOGPI ng dumi na makakasira sa gubat at Ilog Addalam.Maaapektuhan ang Addalam River Irigation ng mga katutubo.11

BRWNgnannahabrupaaNang aplikasyon sa tubig C daidkomuneritomyamyaACgnnotiluosang redaidnumo/kCRLgnnoystiang oaplikasy12

Republic Act No. 79March 03, 1995Isa lang ito sa malinaw na kaso ng banta ngpagmimina. Ngunit hindi nakasaad sa Mining Act ng1995 ang karapatan sa pagmamay-ari ng mga lokal nakomunidad sa kanilang daluyan ng tubig at proteksyonlaban sa panghihimasok ng mga pribadong kumpanyaSUBJECT: An Act InstitutinNew System of Mineral ResExploration, Development, Uand ConservationDapat palitan ang MiningBe it enactedSenateAct. byIsangtheisinusulongngcivil society advocatesay Phof Representativesoftheang Alternative MineralsCongress assembled:Management Bill.CHAPTER IINTRODUCTORY PROVISISec.1Title.This Act shall bethe Philippine Mining Act of13

May mga napatunayan nangalternatibong modelo sapangangalaga sa yamang-tubig.

Isa rito ang karanasan ng Sibalom Natural Park sa Antique sa Visayas. Natutulan ngmga tao ang aplikasyon sa pagmimina dahil nagtulungan ang lokal na komunidad,ang mga NGO, ang munisipyo, at mga akademikong institusyon. Nag-imbita silang mga researcher sa pagsagawa ng pag-aaral tungkol sa benipisyong makukuhasa pagprotekta ng mga watershed para mapagtibay ang pagkontra sa pagpasokng pagmimina. Dahil din dito, napalalim nila ang kaalaman at kahalagahan sapamamahala sa mga daluyan ng tubig at sa buong kapaligiran.Nagtagumpay din sa pagtutulungan ang mga sektor sa Salcedo saEastern Samar. Napalakas nila ang pampublikong serbisyo sa tubigat naiwasan ang pagsa-pribado sa pamamagitan ng pagpasa nglehislasyon sa pagprotekta ng watershed. Dahil dito, nabigyan ngkapangyarihan ang komunidad at lokal na gobyerno ng legalna mandato para lumikha at magpatupadng mga programa sa pagseguro ngsuplay ng tubig.15

katutubo16NGOlokal naayakademgobyerno

May mga komunidad din na nagsi-seguro ngpananatili ng kanilang pamamahala at kontrol saserbisyo sa tubig. Nagawa ito ng Tinagong Paraisosa Bacolod sa Negros Occidental. Nagpatayo ng mgapasilidad para sa tubig-inumin sa mga pampublikonlugar ang lokal na NGO at ng Bacolod City Water District(BACIWA). Ang Asosasyon ang namamahala.Ganito rin ang ginawa ng Bagong Silang CommunityWater Service Cooperative sa Caloocan City sa MetroManila. Nakakuha sila ng sapat na suplay ng tubig mulasa Maynilad Water Services, Inc. (MWSI), isang pribadongkumpanya. Sa pamamagitan ng kooperatiba, maydemokratikong kontrol ng pangangasiwa atdistribusyon ng tubig sa komunidad.

Public-non-profitpartnerships (PuNPPs)ang tawag sa alternatibong mekanismona ito sa paghatid ng serbisyo sa tubig.Nagtatrabaho ang isa o maramingahensya ng publikong sektor kasamaang isa o marami pang civil society ocommunity-based organization (CBO)sa paghatid ng serbisyong pantubig.18

KOODAMGinagawa rin ito sa Timog Asya. Isa rito ang kaso ngTamil Nadu Rural Water Sector Programme (TNRWSP) saimplementasyon ng Tamil Nadu Water Supply and DrainageBoard (TWAD) sa India. Sama-sama ang lokal na mgakomunidad sa pamamahala sa serbisyo ng tubig.Ginawa nila ang Convergence Experiment. Tumulongang iba’t ibang sangay sa paghatid ng irigasyon para sapagsasaka sa higit 1 milyong pamilya. Kumatig sila satradisyonal na gawain ng Koodam, salitang Tamil para sapagtitipon kung saan namamayani ang pagkakasundo atpagkakapantay-pantay. Dahil dito, naging sensitibo silasa proseso at partisipasyon ng lahat ng kasapi. Naging“managers of the commons” ang mga inhinyero.19

Pangalawa sa popular na alternatibong modeloang Single public sector agency (Sip). Makikita angmekanismong ito sa kaso ng Water Supplies Departmentng Hong Kong Special Administrative Region Government(HKSARG). Sa loob ng higit 150 taon na paghahatidng serbisyo, nakapag-invest sila sa gamit at bagongteknolohiya at nakilala bilanggrupo ng mapagkatiwalaangpropesyonal. Dahil samaganda nilang track recordsa pamamahala at pagpanatilisa kalidad ng tubig atserbisyo, nakuha nilaang suporta ngmga negosyanteat mamamayan.20

Sa banta ng komersyalisasyon at pagsa-pribado,nanatili silang matatag. Pinapatupad nila ang sistemana ‘social tariff’ kung saan nakakakuha sila ng kitasa mga may matataas na gamit para i-subsidize angmga mababa ang gamit na kadalasan ay mahihirapna pamilya; sa age group naman, ang mababaang antas ng gamitay matatanda.21

Nariyan din ang public-public partnerships (PuPs).Nakipag-usap ang mga komunidad ng Guadalupe atPatag sa Baybay, Leyte sa mga opisyal ng Visayas StateUniversity para makagamit sila ng sobrang tubig ngunibersidad na tumatagas sa mga tubo nito, at magingmula sa maging sa swimming pool. Ginamit nila angtubig na ito sa pagserbisyo sa sa mgamahihirap sa komunidad.22

Nakipag-usap din sila sa Baybay Water District paramakakuha sila ng tubig mula sa talon, na ang maykarapatang mamahala ay ang BWD. Ang kapalit, aalagaanng mga komunidad ang daluyan ng tubig maging ang mgatubo at pasilidad sa produksyon at distribusyon ng tubig.23

Ano ang mgamatutunan natin samga tagumpay ngmga alternatibongmodelo na ito,at ang kanilangpatuloy na mgahamon.24

nsparencySustainabilityEspasyo para sa trabahoPagtutulunganKolektibong SentimentoKakayahang mailipat ang kultural na paniniwalaat gawain, halimbawa ng koodam, sa isangkongkreto at praktikal na solusyon.Desentralisasyon.Ang papel ng mga opisyal at burukrasyasa pagseguro ng pananagutan.Mahalaga ang papel ng komunidad at ng“not-for-profit partnerships” sa pagbubuo ng isangdemokratikong pampublikong serbisyo sa tubig.

Kailangandin ng:Patuloy na pananaliksiksa mga alternatiboAdbokasiya para maipatupadang mga alternatiboPagsa-popular ng paggawang mga alternatibong modelo26

Isabuhay atPagtibayin angKarapatan sa Tubig at SanitasyonAyon sa Resolusyon 64/292 ng UN General Assembly isangpanlipunan at kultural na materyal ang tubig. Sinisiguro rin ngresolusyon ang pagkakaroon ng malinis, sapat, abot-kayangtubig pang-inom, at sanitasyon para sa lahat. Kung idedeklarang Pilipinas ang tubig bilang isang karapatang pantao, bilangpolisiya na estado, magkakaroon ang gobyerno ng legal naobligasyon sa pagtitiyak ng abot-kaya at sapat na tubig parasa personal at domestikong gamit. Ibig sabihin, matitiyakang karapatan sa tubig para sa pangangalaga sa kalikasan,produksyon ng pagkain, hanapbuhay, komersyo, kuryente,at proteksyon ng mga tradisyonal na pinagagalinganng tubig lalo na sa mga komunidad ng mga katutubo.Mapo-protektahan din ang publiko sa panghihimasok ngmga korporasyon sa mga batayang sektor tulad ng tubig.27

28

Isa-popularang mgapolisiya, batasat papel ngmga ahensya.sinPalaka inat suportahanang mgaprogresibongmodelo.ngPaunlarin alapamamahaat gamit ngasemga databionat informatsystem.Angtubig aykomon29

Sa isang bagong lipunanat daang matuwid,karapatang-pantao angtubig, isang komon nayaman at responsibilidadtungo sa marangal napamumuhay.

ISBN 978-971-94884 -7-7May suporta mula sa:

mga tao ang aplikasyon sa pagmimina dahil nagtulungan ang lokal na komunidad, ang mga NGO, ang munisipyo, at mga akademikong institusyon. Nag-imbita sila ng mga researcher sa pagsagawa ng pag-aaral tungkol sa benipisyong makukuha sa pagprotekta ng mga watershed para mapagtibay ang pagkontra sa pagpasok ng pagmimina.