SK HEKASI WHOLE
Sibika at Kultura/Heograpiya, Kasaysayan at SibikaTeaching Guide on Financial LiteracyCopyright Notice. Section 176.1 of Republic Act No. 82 93, or the IntellectualProperty Code of the Philippines, provides: “No copyright shall subsist in anywork of the Government of the Philippines. However, prior approval of thegovernment agency or office wherein the work is created shall be necessary forexploitation of such work for profit.”This teaching guide on financial literacy was prepared by the CurriculumDevelopment Division, Bureau of Elementary Education, Department of Educationunder the auspices of the Bangko Sentral ng Pilipinas.Published by Bangko Sentral ng PilipinasProduced and Distributed by:Corporate Affairs OfficePrinted in the PhilippinesISBN 978-971-94085-2-9Bangko Sentral ng PilipinasMabini cor. P. Ocampo Sts., Malate 1004Manila Philippineshttp://www.bsp.gov.ph
MESSAGEI extend my deepest appreciation to the Bangko Sentral ng Pilipinasand its partners for entrusting to the Department of Education the taskof integrating in the elementary curriculum lessons on financial literacy.Indeed, there is a need to instill among our school children the values ofpagkamasinop, pagkamatipid and pagkakaisa, and to help them developthe habit of pag-iimpok and proper money management as a means toensure their good future. Likewise, at an early age, our school childrenshould acquire the values of pagkamaabilidad or pagkamalikhain andskills in pag-eentreprenur so that they can be productive citizens of thecountry.To make certain that all these relevant values and lessons on financialliteracy are covered, the DepEd’s Curriculum Development Division ofthe Bureau of Elementary Education has integrated them in three learningareas: Edukasyong Pagpapakatao, Sibika at Kultura I – III and Heograpiya,Kasaysayan at Sibika IV – VI and Edukasyong Pantahanan atPangkabuhayan.No doubt the Teaching Guide on Financial Literacy in these threesubjects will help and guide our teachers in inculcating the values neededto develop the habit of saving among our school children thus,contributing to the development of our nation’s economy.Congratulations to everyone involved in this project and Mabuhay!JESLI A. LAPUSSecretaryDepartment of Education
MESSAGEOn behalf of the Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP) I thank theDepartment of Education under the leadership of Secretary Jesli A. Lapusand our other partner organizations for the development anddissemination of teaching guides on saving and money management.Now, we are on track to institutionalize the integration of these basicfinancial lessons in the elementary grades curriculum.BSP pursued the integration of these lessons as a positive response tothe result of a survey which indicated that only less than 5% of ouryouth regularly save money.We believe that saving as a habit can best be developed amongschoolchildren who also wield influence in their homes and communities.An important component of this program is the commitment of ourpublic school teachers to undertake the challenge to teach saving andmoney management to elementary pupils.With the teachers of Edukasyong Pagpapakatao (EP), Sibika at Kulturaand Heograpiya, Kasaysayan at Sibika (SK and HEKASI), and EdukasyongPantahanan at Pangkabuhayan (EPP) at the forefront of this effort, weare confident that our youth will develop the habit and the discipline tosave and invest regularly for their future.We therefore thank all our teachers, principals and supervisors on whoseshoulders depend the success of this undertaking.We also acknowledge the support of the Curriculum DevelopmentDivision of the Bureau of Elementary Education, as well as the lessonexemplar writers, tryout teachers, supervisors, and principals fromdifferent school divisions who were involved in the development, pilottesting, validation and finalization of the teaching guides.Together, let us continue to nurture a new generation of Filipinos whoknow about saving and money management.Mabuhay!AMANDO M. TETANGCO, JR.GovernorBangko Sentral ng Pilipinas
ACKNOWLEDGMENTThe development of the Teaching Guide for the integration ofFinancial Literacy lessons in Sibika at Kultura and Heograpiya,Kasaysayan at Sibika (Civics and Culture and Geography, Historyand Civics) was made possible through the cooperative effortsof the Bureau of Elementary Education (BEE) of the Departmentof Education (DepEd) and the Divisions of Cavite, San Jose delMonte, Makati, Batangas, Bataan, Eastern Samar, Valenzuela,Negros Oriental and Cotabato City; the Economic Policy Reform& Advocacy (EPRA), a cooperative project between the Ateneode Manila University and the United States Agency forInternational Development (USAID); and the Corporate AffairsOffice of the Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP).
FOREWORDThis Teaching Guide on the Integration of Financial Literacy in Sibika at Kultura andHeograpiya , Kasaysayan at Sibika provides school administrators, teachers and pupilswith basic concepts and principles which will help them develop economic valuesfocused on saving for economic growth and development. The guide consists of twoparts: Part I shows the matrix of financial literacy concepts and messages and the entrypoints of integration found in the learning competencies of Sibika at Kultura Grades I-IIIand Heograpiya, Kasaysayan at Sibika Grades IV- VI . The matrix of integration willserve as guide for the teachers on how the integration can be done. Part II consists ofseries of lessons (aralin) to be taught by the teachers per grade level. Every lessonconsists of the following parts:Title of the lessonCore Message/sCore / Related ValueMaterials and ReferencesA. Panimulang Gawain(Review and / Motivation)B. Panlinang na Gawain(Paglalahad, Paghahambing at Paghahalaw )C. Pangwakas na Gawain( Paglalahat, Paglalapat at Pagbibigay-halaga )The Teaching Guide was developed through series of workshops and validated andtried out in selected schools and divisions located in Luzon, Visayas and Mindanao.Refinement and finalization were based on the feedback, comments and suggestionsgathered from the field tryout as well as from the experts in financial literacy and Sibikaat Kultura and Heograpiya, Kasaysayan at Sibika. Finally, the Guide endeavors to translateknowledge into actions done by children which eventually will be embedded in their adultlives.FE M. DELA CRUZYOLANDA S. QUIJANODirectorCorporate Affairs OfficeBangko Sentral ng PilipinasDirector IVBureau of Elementary EducationDepartment of Education
TABLE OF CONTENTSPART I:Integration Chart1PART II: Lesson PlansSIBIKA AT KULTURA 1SK .5.6.7.–––––––Magtipid Para sa KinabukasanMamili kaMas Patok ang Mag-impokTulung-tulong, Sama-samaPagtitipid - MahalagaMatipid ka ba?Barya - Mahalaga nga ba?7192731374349PagtitipidPinagkukunang-yaman GamitinNang Wasto56SIBIKA AT KULTURA 2SK 2AralinAralin1. –2. –65SIBIKA AT KULTURA 3SK ��–––––Mag-impok Tayo sa BangkoPagtitipidBarya, Barya, Kailangan ka!Magtipid ka Pinoy!Responsableng Pangungutang IsaisipPag-iimpok Daan sa Kaunlaran7984899598109
HEOGRAPIYA, KASAYSAYAN AT SIBIKA 4MAKABAYAN 4HEKASI 4AralinAralin1. –2. –Aralin3. –Aralin4. –Aralin5. –Pag-eentreprenurKahalagahan ng Pagtitipid sa mgaYaman ng Bansa: Kahulugan ng Pag-unladPangunahing Likas na Yamang-tao ngBansa: Mga Paraan ng Pagtitipid saPaggamit ng Likas na YamanPangangalaga at Pagtitipid saPinagkukunang-yamanParaan ng Kalakalan ng mga SinaunangPilipino: Pagpapahalaga sa Perang Kinita113118122126131HEOGRAPIYA, KASAYSAYAN AT SIBIKA 5MAKABAYAN 5HEKASI ��–––––Aralin 7. –Aralin 8. –Aralin 9. –Ikatlong RepublikaEpekto ng Malayang KalakalanKabuhayan ng Sinaunang Pilipino 1Kabuhayan ng Sinaunang Pilipino 2Kabuhayan ng Sinaunang Pilipino 3Kalagayang Pangkabuhayan sa Panahon ngBatas MilitarKasaysayan ng PeraLipunan at Kabuhayan sa Panahon ngHaponesMga Natatanging Bangko sa Pilipinas143148152156163168172178181
HEOGRAPIYA, KASAYSAYAN AT SIBIKA 6MAKABAYAN 6HEKASI alin13. –14. –15. –Karapatan ng Mamamayang PilipinoPagpapahalaga sa mga BaryaMalulusog at Matatalinong MamamayanMatatalinong MamimiliPag-iimpok sa BangkoPagkakaroon ng Mabuting KalusuganPagpapahalaga ng mga PilipinoPagtangkilik sa Sariling ProduktoKahalagahan ng BangkoPalatandaan ng KaunlaranParaan ng Paggamit ng Likas na YamanPaggamit Muli ng mga Patapong Bagay(Recycling)Iba’t Ibang Uri ng BangkoWastong Pag-iingat ng SalapiMag-ingat! Huwad na Pera189194199205209216223228234241245250255263268
SIBIKA AT KULTURAHEOGRAPIYA, /KASAYSAYAN at SIBIKAINTEGRATION CHARTFinancial Literacy MessagesGrade LevelCompetencies1.Maagang simulan ang pagtitipid upangmay magasta sa kinabukasan1 Naipakikita ang pagiging matipid at masinop sa tahanan, paaralan at pamayananNasasabi na ang maagang pagtitipid ay mahalaga upang may magasta sa kinabukasan2.Ang pagkilala (awareness) sa kaibahanng gusto at kailangan ay makatutulongsa wastong pagtitipid1 Naipakikita ang pagiging matipid at masinopNakikilala ang kaibahan ng gusto at kailangan3.Maagang simulan ang pagtitipid at pagiimpok upang may magasta sakinabukasan1 Naipakikita ang pagtitipid sa pamamagitan ng pag-iimpokNapahahalagahan ang maagang pagsimula ng pagtitipid upang may magastasa kinabukasan4.Ang wastong pangangasiwa ng salapiay may kaugnayan sa pag-uunlad ngmag-anak at bansa1 Naipaliliwanag ang bahaging dapat gampanan sa matalinong paggamit ngpangunahing pangangailanganNasasabi na ang wastong pangangasiwa ng salapi ay may kaugnayan sa pagunlad ng mag-anak at bansaMaraming paraan upang makatipid15. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagiging matipid sa paggamit ngpangunahing pangangailanganNapahahalagahan ang bawat perang kinita ng mag-anak 6.Maraming paraan upang makapagtipid1 Naisasagawa nang maluwag sa kalooban ang mga tungkulin bilang isang batang PilipinoNaipakikita ang mga paraan upang makapagtipid7.Ang barya ay mahalaga lalo na kungpagsasama-samahin1 Naipakikita ang pagiging matipid at masinop sa pamayananNasasabi na ang barya ay mahalaga lalo na kung pagsasama-samahinNasasabi ang kabutihan ng pagbabangko8.Ang paglago ng kabuhayan aymakatutulong sa kaunlaran ng bansa2 Nasasabi kung paanong ang pagiging matipid at masinop ay nakakatulong sapagtugon sa pangangailangan ng malaking populasyonNauunawaan nang lubos na ang paglago ng kabuhayan ay nakatutulong sakaunlaran ng bansa
Financial Literacy Messages9.Grade LevelMaraming paraan upang makapagtipidCompetencies2 Natatalakay ang paraan ng pangangalaga sa yamang-lupaNatatalakay ang paraan ng pangangalaga sa yamang-tubigNakapagpapahayag na ang pag-aalaga ng likas na yaman ng pamayanan ayisang paraan ng pagtitipid at nakatutulong din sa pamumuhay ng pamilya at ngpamayananay3 Naipaliliwanag ang kapakinabangan ng pag-iimpok sa bangko sa sarili, kapwaat bansa11. Matipid at masinop ang mga sinaunangPilipino3 Nailalarawan ang likas at katangi-tanging ugali ng sinaunang PilipinoNaisasagawa ang iba’t ibang paraan upang makapagtipid12. Kahalagahan ng barya3 Natutukoy ang mga katangi-tanging kaugalian na natutunan sa mga dayuhanNasasabi ang kahalagahan ng barya13. Pagtitipid tungo sa magandang bukas3 Naipagpapatuloy ang magagandang kaugaliang Pilipino tulad ng pagtitipidNaisasagawa ang pagtitipid upang umunlad sa hinaharap14. Paggamit sa kapaki-pakinabang nalayunin3 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng perang inutang sa kapakipakinabang na layunin15. Maraming paraan upang makamit angmithiin3 Nasasabi na ang maunlad na pamumuhay ay mithiin ng mga PilipinoNaisasagawa ang iba’t ibang paraan ng pag-iimpok16. Ang pag-eentreprenur ay nakatutulongsa paghanap at paglinang ng bagongprodukto o ng bagong paraan sapaggawa ng mga bagay. Ito aymahalaga sa pag-unlad ng kabuhayan4 Naipaliliwanag kung paano nakatutulong sa pag-unlad ng bansa ang pagpapabuting produkto ng mga rehiyonNasasabi ang kahalagahan ng pag-eentreprenur sa pag-unlad ng kabuhayan17. Ang pag-unlad ay hindi lamangnangangahulugan ng paglago kundipati yaong nagbibigay pakinabang sanakararami410. Ang pag-iimpok sa bangkomakatutulong sa sarili at bansa Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagtitipid sa mga yaman ng bansaNaipaliliwanag kung bakit ang pag-unlad ay hindi lamang nangangahulugan ngpaglago kundi pati yaong nagbibigay pakinabang sa nakararami
Financial Literacy MessagesGrade LevelCompetencies18. Maraming paraan ng pagtitipid angmagagawa natin para tumagal angkapakinabangan ng mga likas na yaman4 Naiisa-isa ang mga pangunahing likas na yaman at yamang tao ng bansaNatatalakay ang mga paraan ng pagtitipid sa paggamit ng mga likas na yamanng bansa19. Ang pangangalaga o pagtitipid sapinagkukunang-yaman ay nakatutulongsa paglago ng kabuhayan tungo sakaunlaran ng bansa4 Natatalakay kung paano nakatutulong sa pag-unlad ng bansa ang pangangalagaat pagtitipid sa pinagkukunang-yamanNasasabi na ang pangangalaga sa pinagkukunang-yaman ay nakatutulong sapaglago ng kabuhayan tungo sa kaunlaran ng bansa20. Pahalagahan ang perang kinita sapamamagitan ng matalinong paggasta, pagiimpok at wastong pag-iingat sa mga ito4 Nailalarawan ang paraan ng kalakalan ng mga sinaunang PilipinoNabibigyang-pagpapahalaga ang bawat perang kinita21. Ang wastong pangangasiwa ng salapiay may kaugnayan sa pag-unlad ngmag-anak at bansa5 Nasusuri ang suliraning pangkabuhayan sa Panahon ng Ikatlong Republika sapangangasiwa ng Pangulong Diosdado P. MacapagalNatutukoy na ang wastong pangangasiwa ng salapi ay may kaugnayan sa pagunlad ng mag-anak at bansa22. Maraming mamamayan ang makikinabangkung mag-iimpok sa bangko5 Nasusuri ang mga epekto ng malayang kalakalan (free trade) na pinairal ng mga AmerikanoNatutukoy ang mga bangkong natatag sa Panahon ng mga Amerikano23. Magagamit na puhunan ang anumangnaimpok o natipid5 Naipaliliwanag ang kalakalang barterNasasabi na anumang naimpok o natipid ay magagamit na puhunan24. Magagamit na puhunan ang anumangnaimpok o natipid5 Naiisa-isa ang mga uri ng mga bagay na ginamit sa kalakalang barterNatutukoy na magagamit na puhunan ang anumang natipid o naimpok25. Ang barya ay mahalaga lalo na kungpagsasama-samahin5 Naisasalaysay kung paano nagsimula ang pera mula Pre-hispanic era hanggang Spanish eraNasasabi na ang barya ay mahalaga lalo na kung pagsasama-samahin26. May mga gastos na maituturing na pagiimpok5 Nasusuri ang suliraning pangkabuhayan sa Panahon ng Batas MilitarNaiisa-isa ang mga gastos na maituturing na pag-iimpok27. Ang barya ay mahalaga lalo na kungpagsasama-samahin5 Natatalakay ang kasaysayan ng pera sa Panahon ng Rebolusyon, Panahon ngAmerikano, Panahon ng mga Hapones at Panahon ng Republika
Financial Literacy MessagesGrade LevelCompetencies28. Ang wastong pangangasiwa ng salapiay may kaugnayan sa pag-unlad5 Nasusuri ang kabuhayan ng mga Pilipino sa panahon ng mga HaponesNasasabi na ang wastong pangangasiwa ng salapi ay may kaugnayan sapag-unlad ng mag-anak at bansa29. Maraming mamamayan angmakikinabang kung mag-iimpok sabangko5 Naiisa-isa ang mga pakinabang na dulot ng pag-iimpok sa bangkoNatutukoy ang mga natatanging bangko ng pamahalaanNaipaliliwanag kung bakit tinawag na bangko ng mga bangko ang BangkoSentral ng Pilipinas (BSP)6 Naipaliliwanag kung bakit mahalaga ang pagtatamasa ng kalayaan at mgakarapatan ng mamamayanNabibigyang-katwiran ang kasabihang “The customer is always right”30. May mga batas at patakarang pinaiiralang pamahalaan at Bangko Sentral ngPilipinas na nakatutulong sakabuhayan at pamumuhunan31. May katotohanan ang kasabihang“The Customer is Always Right” 32. Ingatan ang salapi na larawan ngating yamang-lahi6 Natatalakay kung paano nakakahadlang sa pag-unlad ng bansa ang ilang isyuat suliranin tulad ng pagwawalang-bahala sa mga barya33. Mahalaga ang disiplina sapagsasakatuparan ng inihandangbadyet (pansarili, pangmag-anak atpansamahan)6 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng malulusog at matatalinong mamamayansa pag-unlad ng bansaNatutukoy ang kahalagahan ng disiplina sa pagsasakatuparan ng inihandangbadyet34. Ang bawat mamimili ay may karapatan(kaalaman sa tamang halaga,timbang, at iba pa)6 Nasasabi ang mga katangian ng isang matalinong mamimiliNaiisa-isa ang karapatan ng mga mamimili35. May iba’t ibang paraan ng pag-iimpokang mag-anak6 Natatalakay ang kahalagahan ng pag-iimpok sa bangko sa pag-unlad atpagsulong ng bansaNakapagtatala ng iba’t ibang paraan ng pag-iimpok ng mga kasapi ng maganak
Financial Literacy MessagesGrade Level36. May iba’t ibang uri ng pag-iimpok sabawat mag-anak6Competencies Naipaliliwanag ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mabuting kalusugan upangmakatulong sa pagpapaunlad ng bansaNasusuri ang kahalagahan ng pagkakaroon ng mabuting kalusugan upangmakatipid ang bawat mag-anak at makatulong sa pagpapaunlad ng bansa37. Magtipid para sa kinabukasan6 Nakikilala ang mga pagpapahalaga at paniniwalang nagbubuklod sa mga PilipinoNakikilala na ang pagtitipid para sa kinabukasan ay isa sa mga pagpapahalagaat paniniwalang nagbubuklod sa mga Pilipino38. Mahalaga ang pag-eentreprenur sapag-unlad ng kabuhayan6 Naiuugnay ang kahalagahan ng pagtangkilik sa sariling produkto sa pag-unlad atpagsulong ng bansaNakakagawa ng plano sa pag-eentreprenur gamit ang mahalagang elementonito 39. Maramingmamamayanangmakikinabang kung mag-iimpok sabangko. Ang pagiging entreprenur aynangangailangan ng pagkamalikhain.6 Naipaliliwanag ang kahalagahan ng bangko sa kaunlaran ng bansa40. Ang pag-unlad (development) ay hindilamang nangangahulugan ng paglago(growth) subalit yaong nagbibigaypakinabang sa nakararami6 Naiisa-isa ang mga palatandaan ng kaunlaran sa kabuhayan41. Magtipid para sa kinabukasan6 Nasusuri ang matalino at di-matalinong paraan ng paggamit at pangangasiwa ng mgalikas na yamanNakapagsasagawa ng mga matalinong paraan ng paggamit at pangangasiwang mga likas na yaman para makapagtipid sa kinabukasan 42. Maraming paraan upang makatipid6 Natatalakay ang kahalagahan ng muling paggamit ng mga bagay (recycling)Nasasabi na ang muling paggamit ng mga bagay na patapon ay isang paraanng pagtitipid
Financial Literacy MessagesGrade LevelCompetencies43. May mga batas at patakarang pinaiiralang pamahalaan at Bangko Sentral ngPilipinas (BSP) na nakatutulong sakabuhayan at pamumuhunan6 Nasasabi ang iba’t ibang uri ng bangkoNasasabi na ang Bangko Sentral ng Pilipinas ay nagpapairal ng mga batas nanakatutulong sa kabuhayan at pamumuhunan44. Ang wastong pangangasiwa ng salapiay may kaugnayan sa pag-unlad ngmag-anak at bansa6 Natatalakay kung paano nakakahadlang sa pag-unlad ng bansa ang ilang isyuat suliranin tulad ng pamemeke ng pera at pagsasawalang-bahala sa barya45. Ingatan ang ating salapi na larawan ngating yamang-lahi6 Natatalakay kung paano nakahahadlang sa pag-unlad ng bansa ang ilang isyuat suliranin tulad ng paggamit ng huwad na pera
Sibika at Kultura 1Aralin 1 – Magtipid Para sa KinabukasanBatayang Mensahe:Maagang simulan ang pagtitipid upangmay magasta sa kinabukasan.Kaisipan:Ang paglinang sa gawaing pag-iimpokay hindi lamang makatutulong sa sarilikundi sa bansa man.Bilang ng araw ng pagtatalakay:3Layunin: Naipakikita ang pagiging matipid at masinop sa tahanan, paaralan atpamayanan (BEC PELC III B. 4.1) Nasasabi na ang maagang pagtitipid ay mahalaga upang may magastasa kinabukasan.Paksang Aralin:Pagiging Matipid at Masinop sa Tahanan, Paaralan at PamayananSanggunian:Mga Kagamitan :BEC PELC III, B.4.1 p. 10Mamamayang Makabayan 1 p. 155-165larawan ng tahanan, paaralan, pamayanan, kartolina,Big Book ng kuwento ni Gani Langgam atTipayTipaklong, mga ibang larawan.PamamaraanPanimulang Gawain1. Awit (Sa Himig ng “Lubi-lubi”)TungkulinMga kabataan,ay mayro’ng tungkulin,na dapat isipin,kailangang tuparin,payo’y dapat sundin.Pagbutihin!
Sibika at Kultura 12. Pagbabalik-aralMaglalaro ang mga bata. Hatiin ang klase sa 3 pangkat. Bawat pangkatay bibigyan ng sobre na ang nilalaman ay iba’t ibang tungkulin ng mgabatang Pilipino sa tahanan, paaralan at pamayanan. Ididikit nila ito sa 3kartolina – isa ay para sa tahanan, isa sa paaralan at isa sa pamayanan.Bibigyan sila ng 5 minuto para sa gawain.Ang unang pangkat na makakatapos at tama ang mga sagot angidedeklarang panalo ng guro.Narito ang halimbawa ng magiging “output” ng bawat pangkat:1. Unang kartolinaUgaliing magpaalambago umalis ng bahayMag-aaral nang mabutiTumulong sa mgagawaing bahayTapusin ang mga gawaingbahay bago maglaroMaging maingat sa mgasariling gamit
Sibika at Kultura 12. Ikalawang kartolinaIgalang ang mga guro atpinuno ng paaralanIngatan ang mga gamittulad ng aklat upuan atiba pa.Sundin ang mga tuntuninng paaralanLumahok sa pagtataas atpagbababa ng watawat3. Ikatlong kartolinaMakiisa sa proyektong pamayamanGamitin nang maingatang palaruan.Magtapon ng basura satamang basurahan.Sumunod sa mgabatas-trapiko.
Sibika at Kultura 1*Magkaroon ng maikling pagtatalakay sa mga tungkulin ng batang Pilipino.Itanong:Anu-ano ang mga tungkulin ng batang Pilipino sa tahanan?paaralan? at pamayanan? Mahalaga ba ang mga tungkulingito? Bakit?Panlinang na GawainPagganyakIpakita ang larawan ni Gani Langgam at Tipay Tipaklong sa Big Book.Itanong:Anong katangian kaya mayroon ang mga langgam at ang mgatipaklong?PaglalahadGamit ang “Big Book” ay ikukuwento ng guro ang kuwento ni Gani Langgamat Tipay Tipaklong.
Sibika at Kultura 1Si Gani Langgam at si Tipay TipaklongMaganda ang sikat ng araw. Maaganggumising si Gani Langgam. Niligpitniya ang kaniyang higaan atpagkatapos ay tumulong siya kayInang Langgam sa mga gawaingbahay.Maaga pa nang sila ay lumabas upangmaghanap at mag-imbak ng pagkain.Masaya si Gani Langgam sa kanyangginagawa kahit ito ay medyo mahirapat nakakapagod. Pagdating sa bahayay nilinis kaagad niya ang kanyangsapatos at maayos na isinampay angnapawisan niyang damit.Araw-araw ay ginagawa ito ni GaniLanggam at ng kanyang pamilya.Minsan, sa kanyang paglalakad,nagkita sila ni Tipay Tipaklong,"Kaibigang Gani, halika muna'tmaglaro tayo. Maganda ang sikat ngaraw kaya't maayos tayongmakapaglalaro", ang sabi ni TipayTipaklong. Sagot naman ni Gani, "Naisko nga sana, ngunit hindi pa ako tapossa aking gawain. Sa ibangpagkakataon na lamang. "
Sibika at Kultura 1Tinupad din naman ni Gani Langgamang kanyang pangako. Naglaro sila niTipay Tipaklong nang makatapos siyasa lahat ng kanyang tungkulin. "Bakit bakayo nagpapakapagod araw-araw nangpaghahanap at pag-iimbak ng pagkain,Gani?" tanong ni Tipay. "Nag-iimbakkami ng pagkain para sa pagdating ngtag-ulan ay handa na kami," masayangpagmamalaki naman ni Gani Langgam."Naku, malayo pa naman ang tag-ulan,kaya't habang maganda ang panahon,magsasaya muna kami," angpagmamalaki ni Tipay Tipaklong.Hindi nagtagal ay dumating ang tagulan. Hindi na rin lumabas ang pamilyani Gani. Ganun pa man, hindi sila nagaalala sa kanilang pagkain sapagkatmarami silang naimbak noongmaganda pa ang panahon.Sa tahanan ni Tipay Tipaklong naman aymalungkot na nagsisi ang buong pamilyadahil sa hindi nila naagapang pag-iimbakng pagkain. Hindi na sila makalabas ngbahay dahil sa malakas na ulan. Ang sabini Tipay Tipaklong, "Kung tinularan sananamin sina Gani Langgam, hindi kaminagugutom ngayon."
Sibika at Kultura 1PagtatalakayanItanong ang mga sumusunod:- Anong pag-uugali mayroon ang pamilya ni Gani Langgam? Ang pamilyanaman ni Tipay Tipaklong?- Paano ipinakita ni Gani ang pagiging matipid? Ang pagiging masinop?- Kung ikaw si Gani, tutularan mo ba siya? Bakit?- Kung ikaw si Tipay, tutularan mo ba siya? Bakit?- Ano ang mabuting mensahe ng kuwento?- Bakit mahalaga ang maagang pag-iimpok at pagtitipid?- Bilang isang bata, paano ka makatutulong sa iyong mga magulang sapagtitipid at pagiging masinop?Muling idikit sa pisara ang larawan ng tahanan, paaralan at pamayanan.Gumawa ng Graphic Organizer ukol sa mga sagot ng bata.Halimbawa:TAHANANPagiging MatipidPagiging MasinopPatayin ang ilaw kunghindi kailanganLigpitin ang kamanghinigaanUgaliin ang pagsasarang gripo pagkataposIngatan ang paglilinis ngmga kagamitanGumamit ng basonglalagayan ng tubig sapaglilinis ng ngipinLinisin ang iba't ibangbahagi ng tahananGumamit ng palangganasa paghuhugas ng plato atiba pang, pinagkainanIlagay nang maayos angmga damit, sapatos atiba pang gamit sa tamangtaguanPagliligpit ng mga laruanpagkatapos maglaro
Sibika at Kultura 1Halimabawa:PAARALANPagiging MatipidPagiging MasinopHindi pag-aaksaya sapapel at kwadernoLigpitin ang mga gamittulad ng aklat, kwaderno,lapis, papel at bagMaayos na pagtatasa nglapis upang hindimasayangHuwag aksayahin ang"chalk" o yeso ng guroTamang paggamit sa aklatat iba pang babasahin sapaaralanIwasang madumihan omasulatan ang dingdingng silid-aralanHindi pagkakalat ng gamit,balat ng kendi, prutas, atiba pa
Sibika at Kultura 1Halimbawa:PAMAYANANPagiging MatipidPag-iingat sa mga basurahanupang magtagal ang gamitIwasan ang pagsulat opagdudumi sa mga gusaliPag-iingat sa mga puno,halaman at bulaklakPagiging MasinopPaglilinis ng paligidWastong pagtatapon ng mga basuraPagsunod sa mga babalaIwasan ang pag-ihi sa mgapader o tagong lugarItanong: Paano maipakikita ang pagiging matipid sa tahanan? sa paaralan? sapamayanan? Paano naman ang pagiging masinop? Bakit kailangang magtipid sa tahanan? Ano ang maaaring mangyari kung patuloy tayong magtitipid? Ipaliwanag.Pagsasanib ng MensaheItanong: Bakit kailangang agahan ang pagtitipid? Ano ang maidudulot nito samag-anak? Ano ang maaring mangyari sa mga bayarin sa kuryente at tubig (electricand water bills) kung patuloy ang ating pagtitipid sa paggamit nito? Saan natin pwedeng dalhin ang perang natira o natipid sa mga bayarinsa kuryente at tubig? Makatutulong ba ito sa pamilya? Paano? Mahalaga ba ang maagang pagtitipid at pag-iimpok? Bakit?
Sibika at Kultura 1Pangwakas na GawainPaglalahatAwit (Sa himig ng Mary had a Little Lamb”)IIIPagtitipidPagtitipid ay kailanganIto’y mapapakinabanganSa tahanan at paaralanMaging sa ating pamayananAgapan ang pagtitipidBalang araw ay magagamitPag-unlad ay makakamitLigaya’y muling sasapitAwitin ang paglalahat nang may kasamang simpleng sayaw at aksyon.PaglalapatPangkatin ang mga bata sa apat. Bawat pangkat ay bigyan ng larawan.Ipapaliwanag ng bawat pangkat ang kanilang nakikita sa larawan.Pangkat I Pangkat II Pangkat III Pangkat IV -Larawan na nagpapakita ng pagiging matipid at masinop satahanan.Larawan na nagpapakita ng pagiging matipid at masinop sapaaralan.Larawan na nagpapakita ng pagiging matipid at masinop sapamayanan.Larawan na nagpapakita na ang pagtitipid ay mahalaga.Pagpapahalaga1. TseklisPanuto:1.2.3.4.5.Itaas ang kung ito ay iyong ginagawa atginagawa.LkunghindiIniingatan ko ang aklat at iba pang gamit sa paaralan.Hinahayaan kong bukas ang gripo habang naglilinis ng ngipin.Iniipon ko ang perang labis sa aking baon.Nagtatapon ako ng basura sa wastong basurahan.Inuukitan ko ang mga puno ng aking pangalan.
Sibika at Kultura 12. Gabayan ang mga bata sa pagsagot nang tama sa tanong sa ibaba, atupang maisulat ang wastong sagot sa kanilang kuwaderno:a. Bakit kailangang maging maagap sa pagtitipid ang bawat mag-anak?3. Paglalapat ng KasanayanPangkatin ang mga bata sa apat. Bawat pangkat ay magpapakita ngpiping palabas kung ano ang gagawin upang makaipon sila ng pera.PagtatayaPanuto:Basahing mabuti ang mga sitwasyon. Bilugan ang titik ng tamangsagot.1. Naglalaba si Nanay. Tinawag ka niya upang tulungan siya sapagsasampay. Ngunit nanonood ka ng telebisyon. Ano ang iyonggagawin?A. Papatayin ko ang telebisyon at susundin ko ang utos ni Nanay.B. Hahayaan kong bukas ang telebisyon kahit walang nanonood.C. Lalakasan ko ang “volume” upang marinig ko ang palabas.D. Paghihintayin ko si Nanay at tatapusin ang palabas.2. May bago at murang laruan ang tindahang malapit sa inyong paaralan.Niyaya ka ng iyong kaibigan na bumili nito. Ano ang dapat mong gawin?A. Sumama kaagad sa kaibigan upang hindi maubusan ng laruan.B. Sabihin sa kaibigan na paghahatian nila ang halaga ng laruan.C. Kontrolin ang sarili upang hindi mahikayat sa pagbili ng laruan.D. Hihingi muna kay tatay ng pambili ng laruan.3. May bagong aklat na ipinahiram ang iyong guro. Ano ang nararapat monggawin dito?A. Ihabilin sa kaibigan upang di mawala.B. Ilagay sa bag at hayaan na lang ito dito.C. Sulatan ng iyong pangalan ang bawat pahina.D. Lagyan ng balot ang aklat upang di kaagad masira.4. Hinikayat ng guro ang mga bata na mag-impok sa bangko. Sinabi ngkaklase mo na bata pa siya kaya’t di pa niya kailangang mag-impok. Saganitong pangyayari, ano ang maari mong gawin?A. Gagayahin ang kaklase at sa susunod na taon na lamang mag-impok.B. Sasabihin sa guro na ayaw mong mag-impok.C. Ipagpatuloy ang pag-iimpok sa bangko.D. Hihingi kay nanay ng dagdag na baon.
Sibika at Kultura 15. Kumain ka ng kendi habang nakasakay sa pampasaherong sasakyan.Wala kang makitang basurahan sa loob ng sasakyan. Ano ang iyonggagawin sa balat ng kendi?A. Pagagalitan ang drayber dahil hindi naglagay ng basurahan sa loobng sasakyan.B. Itatapon sa labas ng sasakyan nang walang nakakapansin.C. Itatago muna ang balat ng kendi sa bulsa o sa bag.D. Ilalaglag sa loob ng sasakyan ang balat ng kendi.Kasunduan / Takdang Aralin1. Magsanay sa pag-awit ng “Tungkulin” at “Pagtitipid” na itinuro sa klase.2. Magtanong sa magulang o kasama sa bahay kung anu-ano pa ang mgaparaan na nagpapakita ng pagiging matipid at masinop sa tahanan, sapaaralan at sa pamayanan.3. Mag-interbyu kung paano ang wastong pag-iimpok sa bangko.
Sibika at Kultura 1Aralin 2 - Mamili KaBatayang Mensahe:Ang pagkilala (awareness) sa kaibahan nggusto at kailangan ay makatutulong sawastong pagtitipid.Kaisipan:Mahalagang makilala ang kaibahan nggusto sa kailangan upang makatipid.Bilang ng araw ng pagtalakay :3Layunin Naipapakita ang pagiging matipid at masinop Nakikilala ang kaibahan ng gusto at kailanganPaksang AralinKaibahan ng Gusto at KailanganSanggunian :Kagamitan:PELC III, B.4.2Si
Aralin 2. – Pagpapahalaga sa mga Barya Aralin 3. – Malulusog at Matatalinong Mamamayan Aralin 4. – Matatalinong Mamimili Aralin 5. – Pag-iimpok sa Bangko Aralin 6. – Pagkakaroon ng Mabuting Kalusugan Aralin 7. – Pagpapahalaga ng mga Pilipino Aralin 8. – Pagtangkilik sa Saril
HEKASI 1 41 None 308 HEKASI 2 62 None 299 HEKASI 3 78 None 293 HEKASI 4 300 None 54 HEKASI 5 257 None 83 HEKASI 6 68 None 161 . 3. Learner’s materials (con’t) Number Library Books NA Tables NA Chairs Na Computer Labo
Commonname Partoffish analyzed Scientificname Source Thiaminase presence orabsence1 Reference Alewife Whole Bass,largemouth Whole Bass,smallmouth Whole Bluegill Whole Bowfin(dogfish) Whole Bowfin Whole Buffalofish Viscera Bullhead Whole Bullhead(mixtureof black,brown,yellow). Whole Bur
This same major scale pattern of half and whole steps can be duplicated at any pitch. Such rewriting is called transposition. In Figure 2.6, the major scale is transposed so that its fi rst tone is G. This is the G major scale. Figure 2.6 & w 1ˆ whole step w 2ˆ whole step w 3ˆ half step w 4ˆ whole step w 5ˆ whole step w6 ˆ whole step w#7 .
Maths level 1 chapter 1 Working with whole numbers SEction a 1 Reading and writing whole numbers 2 2 Ordering and comparing whole numbers 4 3 Rounding 5 4 Adding whole numbers 7 5 Subtracting whole numbers 9 6 Multiplying whole numbers 11 7 Squares and multiples 13 8 .
helpful framework for developing training and instruction for adults. WHOLE-PART-WHOLE LEARNING PROCESS. BASIC WHOLE-PART-WHOLE . assessing the skill allows the teacher and the student to evaluate performance. Methodsof
MAJOR SCALES are the building blocks for all of music. Major scales are built on a specific pattern of half-step and whole-step intervals. The pattern for a major scale is Whole-step, Whole-step, Half-step, Whole-step, Whole-step, Whole-step, Half-step. Starting on any note, if you follow thi
Grade 1 Filipino Grade 2 English Grade 3 Mathematics Grade 4 Science Grade 5 Computer Grade 6 EPP/ TLE Grade 7 Araling Panlipunan (AP) Grade 8 Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP) Grade 9 HISTORY/ HEKASI Grade 10 MAPEH Grade 11 Computer Hardware Servicing Grade 12 Con
sistem pendidikan akuntansi (Dian, 2012). Mengingat pentingnya PPAk bagi mahasiswa akuntansi maka diperlukan motivasi dari dalam diri mahasiswa terhadap minat untuk mengikuti PPAk. Minat merupakan keinginan yang timbul dari dalam diri mahasiswa untuk mengikuti pendidikan profesi, di mana minat setiap mahasiswa sangatlah beragam hal tersebut tergantung pada pribadi masing-masing mahasiswa .
