Unang Markahan Modyul 5: Pamumuhay Ng Kulturang

3ArtsUnang Markahan – Modyul 5:Pamumuhay ng KulturangPamayanan

Arts – Ikatlong BaitangAlternative Delivery ModeUnang Markahan – Modyul 5: Pamumuhay ng Kulturang PamayananUnang Edisyon, 2020Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ngkarapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailanganmuna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kungito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapanay ang pagtakda ng kaukulang bayad.Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brandname, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na itoay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga itoupang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mgatagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit malibansa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mgaito.Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag saanomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.Inilathala ng Kagawaran ng EdukasyonKalihim: Leonor Magtolis BrionesPangalawang Kalihim: Diosdado M. San AntonioBumuo sa Pagsusulat ng ModyulManunulat:Judith D. AbriganaEditor:Marivic O. Arro, Armando Aguillon, Arcel W. Gacasan,Lynneth Baptista, May H. Zarate, Lorinda G. PonferradaTagasuri:Aidena L. Nuesca, Ramon S. Gravino Jr., Myleen C. RobinosTagaguhit:Loureven John L. DrilonTagalapat:Cherry May A. Ramos, Alexis K. Cayamba, Christopher U. GonzalesTagapamahala: Evelyn R. FetalveroReynante A. SolitarioJanette G. VelosoJanwario E. YamotaAnaliza C. AlmazanDjhoane C. AguilarMa. Cielo D. EstradaMaria Perpetua Angelita G. SueltoJeselyn B. dela CuestaReynaldo C. DeocampoInilimbag sa Pilipinas ngDepartment of Education – Region XIOffice Address:F. Torres St., Davao CityTelefax:(082) 291-1665; (082) 221-6147E-mail Address:region11@deped.gov.ph * lrms.regionxi@deped.gov.ph

3ArtsUnang Markahan – Modyul 5:Pamumuhay ng KulturangPamayanan

Paunang SalitaPara sa tagapagdaloy:Malugod na pagtanggap sa asignaturang Arts sa IkatlongBaitang ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para saaraling Pamumuhay ng Kulturang Pamayanan!Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang atsinuri ng mga edukador mula sa pampubliko at pampribadonginstitusyon upang gabayan ka, ang gurong tagapagdaloy upangmatulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakdang Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan angpansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang magaaral sa mapatnubay at malayang pagkatuto na mga gawainayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras. Naglalayon din itongmatulungan ang mag-aaral upang makamit ang mgakasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang angkanilang mga pangangailangan at kalagayan.Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunangkaalaman ang mag-aaral kung paano gamitin ang modyul naito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang pag-unlad nilahabang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sarilingpagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit panghikayatin at gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa angmga gawaing nakapaloob sa modyul.Para sa mag-aaral:Malugod na pagtanggap sa asignaturang Arts sa IkatlongBaitang ng Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul ukol saPamumuhay ng Kulturang Pamayanan!Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyongpangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pagaaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitongmadulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.ii

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapatmong maunawaan.AlaminSa bahaging ito, malalaman moang mga dapat mong matutuhansa modyul.SubukinSa pagsusulit na ito, makikita natinkung ano na ang kaalaman mo saaralin ng modyul. Kung nakuha moang lahat ng tamang sagot (100%),maaari mong laktawan angbahaging ito ng modyul.BalikanIto ay maikling pagsasanay o balikaral upang matulungan kangmaiugnay ang kasalukuyang aralinsa naunang leksyon.TuklasinSa bahaging ito, ang bagongaralin ay ipakikilala sa iyo samaraming paraan tulad ng isangkuwento, awitin, tula, pambukasna suliranin, gawain o isangsitwasyon.SuriinSa seksyong ito, bibigyan ka ngmaikling pagtalakay sa aralin.Layunin nitong matulungan kangmaunawaan ang bagongkonsepto at mga kasanayan.iii

PagyamaninBinubuo ito ng mga gawaing parasa mapatnubay at malayangpagsasanay upang mapagtibayang iyong pang-unawa at mgakasanayan sa paksa. Maaari mongiwasto ang mga sagot mo sapagsasanay gamit ang susi sapagwawasto sa huling bahagi ngmodyul.IsaisipNaglalaman ito ng mgakatanungan o pupunan angpatlang ng pangungusap o talataupang maproseso kung anongnatutuhan mo mula sa aralin.IsagawaIto ay naglalaman ng gawaingmakatutulong sa iyo upangmaisalin ang bagong kaalaman okasanayan sa tunay na sitwasyon orealidad ng buhay.TayahinIto ay gawain na naglalayongmatasa o masukat ang antas ngpagkatuto sa pagkamit ngnatutuhang kompetensi.KaragdagangGawainSa bahaging ito, may ibibigay saiyong panibagong gawain upangpagyamanin ang iyong kaalamano kasanayan sa natutuhang aralin.iv

Susi sa PagwawastoNaglalaman ito ng mga tamangsagot sa lahat ng mga gawain samodyul.Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:SanggunianIto ang talaan ng lahat ngpinagkuhanan sa paglikha opaglinang ng modyul na ito.Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ngmodyul na ito:1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyanng anumang marka o sulat ang anumang bahagi ngmodyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa pagsagot sa mgapagsasanay.2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa ibapang gawaing napapaloob sa modyul.3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawatpagsasanay.4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawang mga gawain at sa pagwawasto ng mga kasagutan.5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa ibapang pagsasanay.6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloykung tapos nang sagutin lahat ng pagsasanay.Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain samodyul na ito, huwag mag-aalinlangang konsultahin anginyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin humingi ng tulongkay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sinoman sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda saiyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.v

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito,makararanas ka ng makahulugang pagkatuto at makakakuhaka ng malalim na pang-unawa sa kaugnay na mgakompetensi. Kaya mo ito!vi

AlaminAng modyul na ito ay dinisenyo at sinulat upangmatulungang mahasa ang iyong kaalaman sa larangan ng siningat kulturang kinagisnan nating mga Pilipino. Malalaman mo ritoang iba’t ibang paraan ng pamumuhay ng mga Pilipino nanagkakaisa sa pagdiriwang gaya ng pasasalamat sa mgabiyayang nakamit.Pagkatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang:1. nailalarawan ang sariling pamayanang pamumuhay sapamamagitan ng pagguhit(A3PL-Ie); at2. napahahalagahan ang kulturang pamumuhay ng mgaPilipino.SubukinPanuto: Piliin at isulat sa iyong sagutang papel ang titik ngtamang sagot.1. Ang ang matalik na kaibigan ng magsasakasa bukid na tumutulong sa pag-aararo.a. asob. kalabawc. kabayod. baka2. Ang ay isang kaugalian ng mga Pilipino nanagpapakita ng pagtutulungan, pagkakaisa atpagdadamayan.a. katapanganb. kasipaganc. pagkamalikhaind. bayanihan1

3. Si ay isa sa mga kilalang pintor ng Pilipinas namay likha ng “Planting Rice”.a. Fernando Amorsolob. Carlos Franciscoc. Napoleon Abuevad. Cesar Legaspi4. Kapag ang isang pamayanan ay malapit sa dagat angkaramihan sa nakatira doon ay .a. magsasakab. mineroc. mangingisdad. manunulat5. Ang bawat tao sa pamayanan ay may gawaingginagampanan kaya’t siya ay itinuturing na .a. yamang gamitb. yamang mineralc. yamang taod. yamang pookAralin1Pamumuhay ng KulturangPamayananAng paglalarawan ng kulturang pamayanang pamumuhayng mga Pilipino ay nakabatay sa saganang likas na yaman nanasa isang pamayanan. Naihahalintulad din ang kultura ng isangpamayanan ayon sa paraan ng pamumuhay ng mga tao.Patunay rito ang sinasabing pinakapopular sa lahat ng mgapinta ni Fernando Amorsolo, ang bantog na “Planting Rice”. Sa2

obrang ito, makikita na masayang nagtatanim ng palay ang mgamagsasaka at hindi batid sa kanilang mga mukha ang pagod sailalim ng matinding sikat ng araw.BalikanPanuto: Tukuyin mula sa kahon ang pamumuhay ng pamayananna ipinapakita sa bawat larawan. Isulat ang iyong sagot sa iyongsagutang papel.A. Pamayanang KomersyalD. Pamayanang IndustriyalB. Pamayanang MinahanE. Pamayanang PangisdaanC. Pamayanang Pansakahan1.2.3.4.3

5.TuklasinPansinin ang larawan. Pagkatapos, sagutin ang mga tanongsa ibaba. Isulat ang iyong sagot sa iyong sagutang papel.1. Anong klaseng trabaho ang makikita sa larawan?2. Ano ang nararamdaman mo kapag nakakakita ka ng ganitongtanawin? Bakit?3. Sakaling ikaw ay anak ng isang magsasaka, sa paanongparaan momaipagmamalaki ang iyong mga magulang?4. Gaano ka halaga ang magsasaka sa pamumuhay?5. Paano nakatutulong ang pagsasaka sa pag-unland ng bansa?4

SuriinMaraming uri ng trabaho sa iba’t ibang lugar ng atingbansa. Ang bawat lugar ay mayroong pangunahingmapagkukunang kita. Depende sa sitwasyong pantopograpiya,klima, at kultura nito. Gaya ng pangingisda, ang pamayanang itoay kadalasang nasa tabi ng dagat o ilog. Ang pagsasaka, ito ayang pagtatanim ng mga binhi at may aanihin sa darating naaraw. Ang pag-oopisina ay pagtatrabaho sa isang kompanya nakadalasan ay tungkol sa ika-uunlad ng negosyo.Ang pagtitinda ay isa ring pangkabuhayang pangnegosyona mapagkakakitaan. Ang pagmimina naman ay isang prosesong paghuhukay at pagkuha ng mga yamang mineral mula salupa.Piliin ang sagot na nasa loob ng kahon kung anong uri ngpamumuhay ang ipinapahiwatig ng bawat pangungusap. Isulatang sagot sa iyong sagutang opisina1. “Sariwa at presko ang mga isdang kinakain namin na lagingnahuhuli ni Tatay Kardo sa ilog”, sabi ni Karla.2. Maagang umalis si Gng. Reyes upang hindi mahuli sapinapasukang bangko.3. “Ang paghuhukay at pagkuha ng yamang-mineral sa lupaay napakadelikadong trabaho”, sabi ni Mang Andoy.4. Masaya ang Pamilya Dela Cruz dahil malapit na ang anihanng palay sa kanilang bukirin.5. Naglalako ng gulay si Linda sa aming lugar tuwing Biyernes.5

PagyamaninAng bayanihan ay kusang loob na pagtulong ng walanganumang kapalit.Sa panahon ng Kastila, ang bayanihan ay inilalarawanbilang ang paglilipat ng bahay na bubuhatin ng mga kalalakihanat kasabay ng pag-aawit upang di gaano madama angkabigatan nito. Isa ito sa mga tradisyonal na kaugalian ng mgaPilipino upang ipakita ang pagkakaisa at pagtutulungan.Hindi pa rin nawawala ang kaugaliang ito sa ngayon gayang may masiraang sasakyan, maaaring magtulungan sapagtutulak upang mapaandar ito. Maraming paraan upangtayoý makatulong sa kapwa maliit man o malaki. Ang taong taospusong tumutulong sa kapwa ay siyang may malasakit at dangal.Gawain: Isulat sa iyong sagutang papel ang tsek ( ) kung angpangungusap ay naglalahad ng pagtulong at ekis (X) kung hindi.1. Panahon ng magnakaw kung may pangyayaring sunog.2. Nagbibigay donasyon sa mga nasalanta sa bagyo.3. Nakakataba ng puso ang taos pusong pagtulong.4. Humingi ng bayad o suhol sa pagtulong.5. Ipinagdarasal ang mga nagiging biktima ng lindol.6