Tweede Brief Van Clemens: Introductie
Tweede Brief van Clemens: IntroductieRev Dr Jos M. Strengholt(Mei 2018)Aanvankelijk zagen geleerdenin deze brief een brief van‘paus’ Clemens van Rome (eindeerste eeuw) aan de kerk inCorinthe, in overeenstemmingmet diens eerste brief.[1]Vandaar dat de brief voorhet gemak 2 Clemens wordtgenoemd.Er is wel iets voor te zeggen om2 Clemens te combineren met1 Clemens, omdat het geschriftdoorgaans is aangetroffen indocumenten na 1 Clemens.K.P. Donfried denkt datde preek in Corinthe werdgehouden nadat 1 Clemens deproblemen daar had opgelost. De prediker wasdan iemand die de eerste brief daar had gebrachtvanuit Rome. [2] Clayton N. Jefford meent datdeze situering in Corinth een goede optie is,hoewel hij beseft dat het onbewijsbaar is.[3] P.F.Beatrice noemt Syria als de oorspong van 2Clement, of misschien Egypte.[4]De ‘brief’ die we 2 Clemens noemen, is geenbrief, maar eerder de transcriptie van een preek.In hoofdstuk 19 zegt de spreker dat hij uit deSchriften zal voorlezen; zo’n uitspraak verwachtje alleen in de transcriptie van een preek.[5]Alistair Stewart-Sykes meent overigens dat hetniet om een preek gaat, maar om catechese voorde doop.[6]Het is wel zeker dat de schrijver waarnaar 2Clemens is genoemd, niet de bekende bisschopClemens van Rome is. Hieronymus en dekerkhistoricus Eusebius, allebei uit de vierdeeeuw, geven aan dat ze niet weten wie de auteurwas. Eusebius meldt ook dat de oude schrijversdie hij kende, niet uit 2 Clemens citeren;daarmee geeft hij aan dat de brief zeker niet alsHeilige Schrift moest worden geschouwd.[7]Datering van 2 ClemensJack N. Sparks dateert 2 Clemens tussen 100 en140 na Christus.[8] Volgens Wikipedia denkende meeste geleerden aan eendatering van 140-160 na Chr.[9]Kirsopp Lapp (1912) zegt datbij gebrek aan referentie aantoenmalige gebeurtenissen,een nauwkeurige dateringonmogelijk is. Op grond van deontwikkeling van de christelijkleer constateert hij dat hetwaarschijnlijk tussen 120 en170 na chr. moet gedateerd.[10]Michael Holmes bespreektenkele mogelijke dateringentussen 100 en 150 na Chr, maarlaat in het midden wat hij er zelfover denkt, omdat het gewoonniet duidelijk is.[11]Jefford zegt ook dat de datering onzeker is.Daarover is dus geen misverstand.[12] Hij geeftwel zijn mening dat de brief wellicht uit detweede helft van de tweede eeuw dateert,omdat het nogal sterk de nadruk legt op degoddelijkheid van Jezus. Dat was kort na hetNieuwe Testament nog geen issue. Bovendienmaakt de schrijver behoorlijk gebruik vannieuwtestamentische geschriften, en het moetdus later dan de Didache, Ignatius en 1 Clemensgedateerd worden, die veel minder van hetNieuwe Testament gebruik maken.[13]Documenten van 2 ClemensEeuwenlang was 2 Clemens zo goed alsonbekend. Pas in 1873 werd een completeversie gevonden door Philotheos Byrennios.Die ontdekte dit geschrift in een Griekseversie, combinatie met onder meer 1 Clemens,Barnabas en de Dydache. De tekst hiervandateert uit 1056 na Chr, uit de zgn CodexHierosolymitanus.[14]De versie van 2 Clemens uit de CodexAlexandrinus is ouder, uit de vierde eeuw, maarbevat alleen 2Cl 1.1-12.5a. We hebben ook eenSyriac versie, die dateert van 1169-1170, en wasin die Syriac codex onderdeel van het NieuweTestament (!)[15]
Christelijke levensstijlClemens legt nadruk op de noodzaak van eenchristelijke levensstijl. Hij geeft daarvoor eendrietal redenen: Als we zien hoe zwaar het lijden van Christuswas, behoren we als tegenprestatie heilig televen. [2Cl 1.2-3] Ook de kortstondigheid van het leven,gecombineerd met de wederkomst van Christusen het komende oordeel tonen de urgentie vangehoorzaamheid, zegt Clemens. [cf. 2Cl 5.5]“Welke zekerheid hebben we, als we er nietin slagen onze doop zuiver en onbevlekt tehouden, dat we het Koninkrijk van God zullenbinnengaan? Of wie zal onze voorspraak zijn,als we niet met heilige en rechtvaardige dadengevonden worden?”(2Cl 6.9) Hij wijst ook op de invloed van een verkeerdelevensstijl op ongelovigen. Als die zien dat onzedaden niet met onze woorden overeenstemmen,zullen ze zeggen dat ons geloof “een mythe enmisleiding is”. [2Cl 13.3] Wie de woorden van de prediker Clemenshoort en doet, redt niet alleen zichzelf maar ookde prediker. [2Cl 15.1, 19.1]Clemens omschrijft de christelijke levensstijl alsvolgt:We moeten doen wat hij zegt en zijn gebodengehoorzamen. [2Cl 3.4]Het gaat er om hem met onze daden teerkennen, “door elkaar lief te hebben, door onste onthouden van overspel en kwaadsprekerijen jaloezie, door in plaats daarvan ons zelf tebeheersen, barmhartig, vriendelijk.” [2Cl 4.3]We moeten godvruchtig en rechtvaardig levenen ons hart niet zetten op de dingen van dewereld. (2Cl 5.6) De gelovigen moeten proberenvaker naar de samenkomst te komen. [2Cl 17.3]Clemens spreekt ook over het mijden van “dehuidige pleziertjes” en “onze zielen meesterlaten zijn door niet aan hun boze verlangens toete geven”. [2Cl 16.2]Clemens tekent een tegenstelling tussende huidige en de komende wereld: dat zijnvijanden. “Deze wereld betekent overspel,corruptie, hebzucht, bedrog.” (2Cl 6.3-4) Het isbeter om te haten wat hier is, want “het is mager,kortstondig en vergankelijk.”Clemens wijst op het belang van het geven vanaalmoezen, wat hij zelfs hoger inschat dat vastenen bidden:Het geven van aalmoezen is, als bekeringvan de zonde, goed. Vasten is beter danbidden, aalmoezen geven is beter dan diebeide; want de liefde bedekt een menigtevan zonden, terwijl gebed dat opstijgtuit een goed geweten, redt van de dood.Gezegend is een ieder die bevondenwordt overvloedig in dezen te zijn; wantaalmoezen geven verlicht de last van dezonde.[2Cl 16.4]Clemens beschouwt zichzelf als ‘totaal zondigen nog niet ontsnapt aan verleiding, maarintegendeel, nog steeds temidden van dewerkzaamheden van de duivel. Maar ik doe mijnuiterste best om gerechtigheid na te jagen tot heteinde, opdat ik het tenslotte zal bereiken; wantik vrees het oordeel dat komt”. (2Cl 18.2)
Waarom het leven voor God moeilijk is Clemens legt uit dat de woorden dat God manClemens vindt het logisch dat het christelijkleven niet makkelijk is:We moeten bedenken dat als een deelnemeraan een wereldse wedstrijd betrapt wordtop bedrog, hij gegeseld wordt, en uit hetstadion gegooid. Wat denk je? Wat zalgebeuren met de man die bedriegt in dewedstrijd om wat onvergankelijk is? (2Cl7.4-5)Het huidige leven is een “wedstrijd van delevende God, en wij worden getraind in hethuidige leven, om in het komende [leven]gekroond te worden.” [2Cl 20.2]Geen van de rechtvaardigen heeft zijnbeloning snel ontvangen, maar moest erop wachten. Want als God het loon voorgerechtigheid meteen zou geven, zoudenwe onszelf oefenen in zakendoen, en niet ingodsvrucht; we zouden de indruk wekkenvan rechtvaardigheid terwijl we in feite nietvroomheid maar winst zouden najagen.[2Cl 20.3-4]Clemens en de KerkDoor als rechtvaardigen te leven, “door de wilvan God onze Vader te doen, zullen we horenbij de eerste Kerk, de geestelijke, die werdgeschapen voor de zon en de maan.” [2Cl 14.1]“We moeten besluiten deel uit te maken vande Kerk des levens om gered te worden. Ikneem niet aan dat u zich niet bewust bent dat delevende Kerk het lichaam van Christus is.” [2Cl14.2]en vrouw schiep in wezen duiden op de manChristus en de kerk als vrouw. De kerk was eraltijd, want ze is geestelijk, net als Christus,maar is geopenbaard in het laatste der dagen omons te redden. [2Cl 14.2-3]Clemens zegt vervolgens zaken die nietmakkelijk begrepen worden:De Kerk, die geestelijk was, is openbaargeworden in het vlees van Christus omons te tonen dat als iemand van ons haarin het vlees bewaart en het niet doetcorrumperen, hij haar in de Heilige Geestzal terugontvangen. Niemand die de kopiecorrumpeert zal het origineel in zijn plaatsontvangen. Dit dan is wat dit betekent,broeders: bewaart het vlees, opdat u magdelen in de Geest. Als we zeggen dat hetvlees de Kerk is en de Geest is Christus,dan doet degene die de Kerk geweldaandoet, geweld aan Christus. Zo iemandzal niet delen in de Geest, die Christus is.Dit vlees is in staat om zulk een groot levenen onsterfelijkheid te ontvangen omdat deHeilige Geest er nauw mee is verbonden.[2Cl 14.3-5]De Kerk is degene waarover werd geprofeteerddat ‘de onvruchtbare kinderen zal baren’. (Jes54:1) “Onze Kerk was onvruchtbaar voordat hetkinderen werd gegeven.” [2Cl 2.1]Wat bedoelt Clemens hiermee? Hij lijktte duiden op de onvruchtbaarheid van hetheidendom, want hij zegt: “Onze mensen lekente zijn verlaten door God, maar nu we tot geloofzijn gekomen, zijn we talrijker geworden dandiegenen die God leken te hebben.” [2Cl 2.3]Met die laatste woorden lijkt Clemens te duidenop het Jodendom. Was de gemeente vooral eengemeente van heidenen? Dat zou je kunnenconcluderen uit deze uitspraak van Clemens:“Onze gedachten waren verblindt; we vereerdenstenen en hout en goud en zilver en koper, dewerken van de mens; en ons gehele leven wasniks anders dan dood.” [2Cl 1.6]EschatologieHet toekomstbeeld van Clemens is als volgt:Christenen weten dat hun leven kort is; ze zienuit naar “rust in het komende koninkrijk en in
het eeuwige leven”. [2Cl 5:5] Hij verwacht ookeen komend oordeel, namelijk “eeuwige straf”.[2Cl 6.7]Waaraan weten we dat het Koninkrijk nabij is?“De Heer zelf [.] zei: ‘Als de twee een zijn,en de buitenkant als de binnenkant is, en deman met de vrouw, noch man noch vrouw.’”[2Cl 12.2] Clemens legt deze uitspraak, die hijwaarschijnlijk ontleent aan het Evangelie van deEgyptenaren, uit:Dat twee een zijn, betekent dat mensengeen verschil van mening hebben. Debuitenkant als de binnenkomt wil zeggendat je ziel zich uit in goede werken. Watover man en vrouw gezegd wordt, duidterop dat als een man naar een vrouw kijkt,hij geen enkel lustgevoel heeft. [2Cl 12.3-6]De Heer komt, om alle naties, volken en talen teverzamelen. Dat gaat over de dag vanzijn verschijning, als hij komt om onste verlossen, een ieder afhankelijk vanzijn daden. En de ongelovigen zullenzijn heerlijkheid en macht zien, en zezullen verbaasd zijn om te zien dat desoevereiniteit over de wereld behoord aanJezus, en ze zullen zeggen: “Wee ons,want u bestond echt, en we wisten het nieten we geloofden en gehoorzaamden depriesters niet die ons over onze reddingverkondigden. En hun worm zal nietsterven en hun vuur zal niet uitdoven.” [2Cl17.4-5]Wie verlost worden bij de komst van de Heerzijn “de rechtvaardigen, die hebben gedaan watrecht is, standvastig martelingen ondergaan endie de geneugten van het leven haatten”. [2Cl17.7]We moeten ons nu bekeren want als we eenmaaluit dit leven zijn vertrokken, “zijn we niet meerin staat om in het komende schuld te belijden ofons te bekeren”. (2Cl 8.3) Dit is een interessantegedachte van Clemens, en wekt in elk geval nietde indruk dat de oude kerk ruimte had voor een‘tweede kans’ na de dood.Bijbelse en Apocriefe citaten in 2Clemens2 Clemens citeert veel uit de canonieke boekenvan de bijbel - veel uit Jesaja bijvoorbeeld.Maar er zijn ook enkele opvallende citaten uitapocriefe boeken. Clemens citeert waarschijnlijkuit het Evangelie van de Egyptenaren, (zie bijClemens van Alexandria, Str. 3,92)De Heer zelf [.] zei: “Als de twee een zijn, ende buitenkant als de binnenkant is, en de manmet de vrouw, noch man noch vrouw.” [2Cl12.2]Clemens van Alexandria (een andere dan deschrijver van de preek die we hier bestuderen)zegt dat dit citaat ontleend is aan Cassianus ofhet Griekse Evangelie van de Egyptenaren. Ditcitaat komt bovendien voor in het KoptischeEvangelie van Thomas, dat is gevonden tussende Nag Hammadi documenten in 1945.Enkele citaten worden aan Jezus toegeschrevenzonder dat die in de bijbel staan, zoals 2Cl 4.5:Als we deze dingen doen,zoals de Heer gezegd heeft,hoewel je tot mij vergaderd bent aan mijnboezem, en je doet mijn geboden niet,dan werp ik u van mij en k zal tot u zeggen:ga weg van mij, ik weet niet vanwaar ukomt, u werkers van ongerechtigheid.Veel uit dit citaat kennen we uit de canoniekeevangeliën, maar er zijn elementen die uitandere bronnen lijken te komen.2Cl 5.2-4 is ook apocrief:Want de Heer zei: ‘U zult zijn als lammerenonder wolven.’Maar Petrus antwoordde en zei tot hem:‘Wat dan, als de wolven de lammerenuiteen scheuren?’Jezus zei tot Petrus: ‘Laat de lammerenniet, nadat ze dood zijn, de wolven vrezen;en vrees niet hen die u doden maar die uniet meer kunnen aandoen,maar vrees hem die, nadat u dood bent,gezag heeft over lichaam en ziel,en die ze zelfs in het hellevuur kan werpen.’2 Clemens lijkt ook de eerste dien in zijn preekeen nieuwtestamentisch geschrift, in dit gevalMattheus, citeert als Heilige Schrift.
GnostiekVoetnotenClemens zegt:[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Second Epistle ofClement (28 May 2018)[2] cited in Michael W. Holmes, The Apostolic Fathers(Grand Rapids, 1992, 2007), p. 135.[3] Clayton N. Jefford, The Apostolic Fathers and the NewTestament (Peabody, 2006), pp. 30-31.[4] P.F. Beatrice, ‘Clement of Rome’, in Angelo diBerardino (ed), Encyclopedia of the Early Church Vol 1(Cambridge, 1992), p.181.[5] Holmes, The Apostolic Fathers, p. 135; Kirsopp Lakein The Apostolic Fathers Vol 1 (London, 1912), pp. 125127.[6] Holmes, The Apostolic Fathers, p. 132.[7] Jack N. Sparks (ed), The Apostolic Fathers (Nashville,1978), p. 57.[8] Ibid.[9] https://en.wikipedia.org/wiki/Second Epistle ofClement[10] Lake, The Apostolic Fathers Vol 1, pp. 125-127.[11] Holmes, The Apostolic Fathers, pp. 134-5.[12] Jefford, The Apostolic Fathers and the NewTestament, p. 28.[13] Ibid. pp. 29-30[14] Sparks, The Apostolic Fathers, p. 57; Holmes, TheApostolic Fathers, p. 136.[15] Holmes, The Apostolic Fathers, p. 135-6.[16] Ibid., p. 132.[17] Beatrice, ‘Clement of Rome’, p.181.Laat niemand beweren dat dit vlees nietwordt geoordeeld of dat het niet op zalstaan. [Dit] vlees [is] de tempel van God.[2Cl 9.1,3]Blijkbaar waren er mensen binnen of dichtbij degemeente die naar gnostiek neigden. Duidelijk isdat deze vorm van gnostiek - het lichaam is nietvan belang - ertoe leidde dat sommigen zeiden,dat hoe je leeft, niet van belang is voor God.Clemens verzet zich sterk tegen die gedachte.Holmes wijst op bovengenoemde verzen alsaanwijzing dat 2 Clemens zich tegen gnostiekuitspreekt, in samenhang met 2 Clemens 1.1,waar we lezen dat we moeten denken ‘overJezus Christus zoals [we denken] over God, alsover de rechter van levenden en doden’. Hetidee van een fysieke Jezus die zelf God is, isondenkbaar voor gnostici. [16] Volgens Beatricewas deze gnostiek een vorm van docetisme - datleerde dat Jezus een schijnlichaam had.[17]
Bijbelse en Apocriefe citaten in 2 Clemens 2 Clemens citeert veel uit de canonieke boeken van de bijbel - veel uit Jesaja bijvoorbeeld. Maar er zijn ook enkele opvallende citaten uit apocriefe boeken. Clemens citeert waarschijnlijk uit het Evangelie van de
Mount Clemens Rotary Club www.mountclemensrotary.org "the spokesperson" January 12, 2012 ROTARY CLUB OF MOUNT CLEMENS MOUNTCLEMENSROTARY@GMAIL.COM TWEET US AT ROTARY MOUNT CLEMENS 2011 2012 COMMITTEE CHAIRS BIRTHDAYS & FLOWERS MARY ANN HOSEY BULLETIN BOB MORRIS MUSIC BOB SELWA RECOGNITION JULIE HUTTENLOCHER * In his president remarks, Eric n* *
die Boedelwet, 1965, ten einde die Kabinetslid verantwoordelik vir die . die aanstellingstermyn van lede van die Raad van Regshulp Suid-Afrika verder te reel; en . artikel3 van Wet 104 van 1996, artikel 3 van Wet 66 van 1998, artikel 1 van Wet 62 van 2000, artikel 1 van Wet 28 van 10 . 6 No. 41018 Act No.8 of 2017
V AN DIE REPUBLIEK VAN SUID-AFRIKA REPUBLIC OF SOUTH AFRICA . GOVERNMENT GAZETTE . . Tot wysiging van die Boedelwet, 1965, om sekere bedrae te . Wysiging van artikel 35 van Wet 66 van 1965. Wysiging van artikel 80 van Wet 66 van 1965. Wysiging van artikel 102 van
Geographic Location of Van Nuys in Los Angeles City Figure 2. Van Nuys Neighborhood Council Figure 3.!Founding of Van Nuys in 1911 Figure 4. Original Van Nuys Hotel, Van Nuys, Calif., on Van Nuys Blvd. Figure 5. Van Nuys Population Trends 1970-2010 Figure 6. Population Trends in Race/Ethnicity, 1980 - 2010 Figure 7. Van Nuys Land Use Figure 8.
Sierteelt als mainport in de tweede linie Om een beeld te krijgen van de omvang van de criminaliteit in de sierteeltsector, is in opdracht van de stuurgroep 'Weerbare Sierteeltsector' een ondermijningsbeeld opgesteld. Het resultaat is het rapport "Mainport in de tweede
11, 12 en 13 van het Sociaal Plan zijn niet van toepassing op leden van de directie en het management op het eerste en tweede echelon. Het Sociaal Plan heeft kracht van cao en is door partijen als zodanig aangemeld bij de Directie Uitvoeringstaken en Arbeidsvoorwaarden- wetgeving van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
melden. De definitie van kinderarbeid en dwangarbeid kunt u vinden in artikel 4, tweede tot en met het zesde lid van de Boetewet. Op de niet-naleving van deze meldingsplicht staat een boete van ten hoogste de vijfde categorie bedoeld in artikel 23 vierde lid van het Wetboek van Strafrecht ( 81.000). Boetewet: de bijzondere meldingsplicht
2.15.20 Profit sharing transactions 28 2.15.21 Re-importation of goods after repair or processing abroad 29 2.15.22 Split shipments or split consignments 29 2.15.23 Sole distributors, concessionaires and agents 30 2.15.24 Tie-in sales 30 . Effective 24 January 2014 Valuation of Imports – External Directive SC-CR-A-03 Revision: 2 Page 3 of 52 2.15.25 Time element 30 2.15.26 Transfer pricing .
