Garis Panduan Amalan Perubatan Tradisional & Komplementari .
A&P/Amalan/Translated Guidelines/Bekam DrNur0913Bahagian Perubatan Tradisional dan KomplementariGaris PanduanAmalan PerubatanTradisional &Komplementari:BekamUntuk kegunaan pengamal PT&K yang menjalankan perkhidamatan Bekam diMalaysia
A&P/Amalan/Translated Guidelines/Bekam DrNur0913Edisi Pertama Bahasa Melayu, 2013Hak cipta terpelihara 2013, Kementerian Kesihatan Malaysia.Semua hak terpelihara. Tiada mana-mana bahagian jua daripada penerbitan ini boleh diterbitkan semulaatau disimpan dalam bentuk yang boleh diperolehi semula atau disiarkan dalam sebarang bentukdengan apa cara sekalipun termasuk elektronik, mekanikal, fotokopi, rakaman atau sebaliknya tanpamendapat izin daripada penerbit.Diterbitkan oleh:Bahagian Perubatan Tradisional & KomplementariKementerian Kesihatan MalaysiaISBN: XXXXXX
PenghargaanUcapan terima kasih yang tidak terhingga kepada setiapindividu dan organisasi yang terlibat secara langsung atautidak langsung dalam menyumbangkan maklumat, cadangan dan nasihatsepanjang penyediaan garis panduan amalan baik untuk bekam ini.
Kandungan1.Pengenalan. 12.Definisi . 23.Konsep Rawatan dan Jenis-jenis bekam . 24.5.3.1.Bekam kering/bekam angin . 23.2.Bekam basah . 2Kriteria Rawatan. 34.1.Peringkat umur yang dibenarkan untuk berbekam[1,2,4] . 34.2.Indikasi[1,2,4,5,9,10,11,12,13,14,15] . 34.3.Kontraindikasi . 44.4.Masa untuk rawatan yang digalakkan[2,3,4] . 44.5.Langkah berjaga-jaga . 54.6.Kesan sampingan dan komplikasi . 5Prosedur Rawatan . 55.1.Peralatan untuk berbekam . 55.2.Tempat aplikasi (application points) [1,2,4,5] . 65.3.Amalan baik langkah berjaga-jaga . 65.4.Tempoh rawatan[2,4] . 75.5.Pemantauan rawatan. 75.6.Merujuk pelanggan . 76.Dokumentasi . 87.Fasiliti Amalan . 88.Kesimpulan. 8Lampiran 1: Kaedah Pensterilan dan Disinfeksi . 9Lampiran 2: Amalan Baik Langkah Berjaga-jaga dalam Perkhidmatan Kesihatan . 11Lampiran 3: Pengendalian Sisa Klinikal . 14Lampiran 4: Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (Akta 127) . 16Lampiran 5: Kad Rawatan Bekam . 17Lampiran 6: Borang Keizinan Rawatan . 19Lampiran 7: Peralatan Bekam . 20Rujukan: . 23
Amalan Perubatan Tradisional Melayu:Bekam1. PengenalanBekam merupakan satu amalan tradisional yang diamalkan dalam pelbagai budaya di seluruhdunia. Amalan ini melibatkan pengunaan cawan yang telah dikeluarkan udaranya untukmenghasilkan ruang udara bertekanan rendah (menghasilkan sedutan atau ruang separa vakum),dan diletakkan di atas permukaan kulit. Bekam juga dikenali sebagai badkesh, bahnkes, nuhang,bantusa, kuyukaku, gak hoi, hijamah dan pelbagai nama lagi[20].Amalan bekam dipercayai diamalkan seawal tahun 3000 sebelum Masihi (S.M.). seperti yangdirekodkan di dalam Ebers Papyrus iaitu salah satu buku teks perubatan yang tertua di dunia. Antarakandungan buku ini adalah mengenai penggunaan bekam oleh penduduk Mesir seawal tahun 1500S.M. ahli arkeologis telah menjumpai bukti penggunaan bekam oleh penduduk di Cina seawal 1000S.M. Berdasarkan salah satu hasil karya Hippocrates, amalan bekam dipercayai turut diamalkan olehmasyarakat Yunani pada 400 S.M. [8,21,25]Antara tokoh sejarah yang menyokong penggunaan bekam sebagai salah satu cara rawatantermasuklah Galen (seorang doktor yang terkenal dan ahli falsafah Roman berasal dari Yunani) [21,25],Avicenna (atau lebih dikenali sebagai Ibnu Sinna yang lebih menyukai bekam basah), Matre deMonderville (pakar bedah kepada Raja Philippe dari Perancis yang menulis buku teks pembedahan,termasuk satu bahagian mengenai bekam yang dihuraikan dengan terperinci) dan Nabi MuhammadS.A.W. yang bersabda, ”Penyembuhan adalah didalam 3 perkara: seteguk madu, berbekam danpelecuhan. Tetapi aku melarang pengikutku menggunakan pelecuhan” [2,3,22,23,24]. Di dalam Musnadyang direkodkan oleh Imam Ahmad, Nabi Muhammad S.A.W bersabda: “Sesungguhnya berbekamadalah diantara ubat terbaik” [2]. Di zaman Nabi Muhammad S.A.W berbekam merupakan amalanbiasa.Tujuan berbekam adalah untuk mengeluarkan darah kotor dari badan yang dipercayai bolehmemudaratkan serta untuk mengurangkan risiko mengalami gejala-gejala buruk yang bolehmenyebabkan penurunan tahap kesihatan[23]. Bekam dipercayai dapat membantu: Mengeluarkan bahan toksin dan cecair berlebihan Melonggarkan tisu-tisu yang telah melekat Mengangkat tisu perantara connective tissue) Mempertingkatkan pengaliran darah dalam otot dan fascia Merangsang sistem saraf periferiMekanisme keberkesanan bekam adalah dipercayai melalui kesan counter-irritaion dandetoksifikasi. Walaubagai manapun, masih tiada ujian saintifik yang dijalankan untuk menguji teorikeberkesanan bekam ini. Terdapat beberapa keputusan kajian yang menggalakkan mengenaikeberkesanan bekam, dan terdapat pengarang yang merumuskan bahawa “rawatan bekamberkesan untuk mengurangkan symptom dan kesakitan ”[16].1
Bekam dapat membantu dalam rawatan pelbagai jenis penyakit. Walaubagai manapun, ia tidakboleh menyembuhkan sesuatu penyakit. Sebaliknya, ia sekadar membantu mengurangkansimptom/kesan dan mengawal penyakit tersebut, iaitu sebagai rawatan pelengkap kepada rawatanstandard. Bekam juga diamalkan sebagai rawatan pelengkap kepada amalan-amalan lain sepertiurut, dan kebiasaanya, pengamal akan membekalkan ramuan herba untuk diambil oleh pelangganselepas menerima rawatan bekam.Buat masa ini, sesiapa sahaja boleh mendakwa dirinya sebagai seorang pengamal bekam. Olehkerana rawatan bekam adalah berbentuk invasif, terdapat keperluan untuk pihak berkuasamengawal selia amalan bekam ini. Secara ideal, seorang pengamal perubatan tradisional dankomplementari (PT&K) yang menjalankan rawatan bekam perlulah mempunyai kelayakan bertarafDiploma, mempunyai pengalaman bekerja di bawah pengawasan sekurang-kurangnya enam bulan,atau bersamaan dengan pembentangan sebanayak 40 kes. Pada masa hadapan, amalan bekam inihanya boleh dijalankan oleh pengamal PT&K yang mempunyai kelayakan bertaraf diploma atauijazah sarjana muda dalam bidang yang berkaitan sahaja.Penekanan kepada latihan adalah amat penting pada zaman ini kerana kemunculan penyakitberjangkit bawaan darah seperti HIV/AIDS, Hepatitis B dan Hepatitis C. Justeru itu, adalah pentinguntuk membangunkan dan melaksanakan suatu garis panduan yang memberi tumpuan kepadapengendalian pelanggan dan sisa klinikal yang betul, bagi memastikan keselamatan dankesejahteraan kedua-dua pelanggan dan pengamal sentiasa terjamin.2. DefinisiBerbekam ialah mengeluarkan darah kotor daripada badan seseorang dengan caramembedah/menoreh sedikit pada badan sesorang dan mengeluarkan darah kotor denganmenggunakan tanduk atau cawan panas yang ditelungkupkan pada tempat yang telahdibedah/ditoreh itu.* Pusat Rujukan Persuratan Melayu, Bewan Bahasa dan Pustaka.3. Konsep Rawatan dan Jenis-jenis bekamSecara umumnya terdapat dua jenis bekam:3.1.Bekam kering/bekam anginPeralatan bekam hanya diletakkan di atas permukaan kulit, kulit tidak ditoreh dan tiadapendarahan berlaku.3.2.Bekam basahKaedah ini melibatkan peralatan bekam yang diletakkan di atas permukaan kulit yang telahditoreh dan berlaku pendarahan melalui luka tersebut yang dikumpul di dalam peralatan bekam.2
Jadual 1: Jenis bekam, konsep rawatan dan tujuan rawatan. [1,4]JenisKonsep rawatanTujuan rawatanBekam keringBekam basahKesejahteraanTerapeutik Untuk mengalirkan inflamasi keluar daripada bahagian dalam badan kepermukaan badan agar lebih mudah untuk dirawat Untuk mengubah atau mengarahkan proses inflamasi kepada organ lainyang berdekatan yang kurang mustahak Untuk membekalkan kehangatan dan mengalirkan darah kepada organyang bermasalah serta mengeluarkan kelembapan daripadanya Untuk mengurangkan kesakitan4. Kriteria Rawatan4.1.Peringkat umur yang dibenarkan untuk berbekam[1,2,4]Pelanggan yang ingin mendapatkan rawatan ekam mestilah berumur antara 10 hingga 65 tahun.Bagi pelanggan yang berumur lebih daripada 65 tahun, berbekam boleh dilakukan sekiranyamempunyai tahap kesihatan yang m boleh dilakukan sebagai rawatan untuk beberapa masalah kesihatan yang berkaitandengan system otot-kerangka, serta sebagai amalan penjagaan dan untuk meningkatkan tahapkesihatan secara umumnya. Ia boleh digunakan untuk masalah-masalah kesihatan sepertiberikut:a.b.c.d.e.f.g.h.i.Untuk mengurangkan kesakitan (kronik dan akut)Keadaan inflamasi (sebagai contoh dalam rheumatoid arthritis)Untuk ketenangan mental dan fizikalSebagai suatu cara urut tisu dalamanUntuk kesakitan ketika haid, masalah tidak datang haid dan kitaran haid yang tidak tetapPenyakit berkaitan sistem penghadaman seperti gastritis dan ketidak hadamanPenyakit paru-paru seperti batuk yang kronik dan asmaUntuk merawat insomniaDalam kes lumpuh3
4.3.KontraindikasiKontraindikasi untuk rawatan bekam adalah seperti jadual di bawah.Jadual 2: Kontraindikasi untuk rawatan bekam[1,2,4,5]Bekam keringBekam basahKontraindikasi Wanita yang mengandung dan sedang haidrelatif Di atas payudara wanita Di atas kawasan yang mempunyai tonjolan tulang Anggota badan yang mengalami keradangan dan penyakit kulit Anggota badan yang luka Dalam penyakit berjangkit:o HIV dan hepatitis - berbekam dibolehkan sekiranya peralatanbekam pakai-buang digunakan dan pengamal mematuhi langkahlangkah kawalan penyakit berjangkit dengan betulo Penyakit lain - berbekam dibenarkan sekiranya telah sembuhdaripada jangkitan tersebut (terutamanya demam)Kontraindikasi Pesakit kanser Pesakit kansermutlak Di kawasan yang mempunyai vena Di kawasan yang mempunyai venavarikos atau nodus limfavarikos atau nodus limfa Untuk pelanggan yang kepatahan Pesakit hemofiliatulang atau kekejangan otot Pesakit dengan bilangan platelet Di anggota badan yang mengalamiyang rendah (contoh immunedarah beku (deep vein thrombosis)thrombocytopaenia) Di kawasan badan yang mempunyai Pesakit yang mengambil rawatanulser, arteri atau tempat dimanaantiplatelet dan ubat untukdenyutan nadi boleh dirasaimencairkan darah (contohnyaaspirin, warfarin atau heparin) Pesakit yang mengalami masalahpendarahan (contoh hemofilia, Untuk pelanggan yang kepatahankekurangan platelet)tulang atau kekejangan otot Di anggota badan yang mengalamidarah beku (deep vein thrombosis) Di kawasan badan yang mempunyaiulser, arteri atau tempat dimanadenyutan nadi boleh dirasai Pesakit yang mengalami masalahpendarahan (contoh hemofilia,kekurangan platelet)4.4.Masa untuk rawatan yang digalakkan[2,3,4]a.b.c.d.Digalakkan untuk berbekam pada hari Isnin, Selasa dan Khamis.Jangan lakukan pada hari-hari lain dalam satu minggu terutama sekali pada hari Ahad.Adalah dilarang untuk berbekam pada hari Rabu pagi atau malam.Hari-hari yang paling sesuai untuk berbekam adalah pada hari ke-17, 19 dan 21 setiap bulan(mengikut kalendar Islam).4
4.5.Langkah berjaga-jagaPengamal perlulah berhati-hati ketika menjalankan rawatan bekam kepada pelanggan dalamkeadaan-keadaan berikut berikut;a. Jika dilakukan pada belakang leher, boleh menyebabkan hilang ingatanb. Pelanggan yang mempunyai kencing manisc. Pelanggan yang sedang menghidapi penyakit berjangkit Pengamal perlu menggunakan perlatan pakai buang dan mempunyai sistempengurusan sisa klinikal (linen yang telah dicemari darah/cecair badan, bebola kapasdan sebagainya) serta pengurusan bahan-bahan dan peralatan yang telah tercemar(Lampiran 2 dan 3) Bangunkan dan implementasi langkah berjaga-jaga, untuk mengurangkan risikopendedahan dan jangkitan Bekalkan, kekalkan dan gunakan peralatan perlindungan diri untuk mengurangkanrisiko jangkitan (sarung tangan, goggles, apron)4.6.Kesan sampingan dan komplikasia.b.c.d.e.f.g.Rasa tidak selesa pada tempat aplikasi bekamPening atau pitam [10,11]Pendarahan berlebihanKurang darah (anemia) [17,18]Melecuh (sekiranya menggunakan api untuk memanaskan udara dalam cawan bekam) [19]Jangkitan kuman pada tempat yang ditoreh – biasanya berlaku selepas rawatanKesan yang ketara pada tempat bekam5. Prosedur Rawatan5.1.Peralatan untuk berbekama. Alat bekam - cawanPeralatan bekam boleh diperbuat daripada pelbagai bahan. Peralatan bekam yangdigunakan pada zaman dahulu diperbuat daripada tanduk kerbau, buluh, tembaga atautembikar. Walau bagai manapun, peralatan bekam moden kebanyakannya diperbuatdaripada kaca, dan mempunyai injap pada bahagian atas cawan yang bertujuan untukmengeluarkan udara menggunakan pam. Teknologi ini membolehkan penghasilan tekananrendah atau ruang separa vakum di dalam cawan bekam tanpa perlu memanaskan udarasebelum diaplikasikan kepada pelanggan. Cawan–cawan ini perlu disterilkan selepas setiapsesi rawatan, dan cawan yang sama tidak boleh tidak boleh digunakan pada tempat yangberbeza atau pada pelanggan yang lain. Pastikan saiz cawan adalah bersesuaian dengantempat yang akan diaplikasikan.b. Lanset steril pakai buang5
Hanya lanset pakai buang sahaja yang digunakan untuk menoreh kulit semasa prosedurbekam basah dilakukan.5.2.Tempat aplikasi (application points) [1,2,4,5]Jadual dibawah memaparkan senarai tempat atau anggota badan yang kerap digunakan besertaindikasinya di dalam rawatan bekam.TempatIndikasiBahagian belakang leherRasa berat dikelopak mata, gatal mata, nafas berbauDua pembuluh darah di Kepala menggeletar dan mana-mana masalah kesihatan yangbahagian belakang lehermelibatkan bahagian dikepala (muka, gigi, telinga, mata, tekak,hidung)Bahagian diantara tulang Kesakitan pada bahagian atas badan dan tekak, untukbelikatmengendurkan sfinkter perut (cardiac sphincter)Bawah daguGigi, tekak, membersihkan minda dan rahangKakiMenyucikan darah, meransang pengaliran haidBahagian dalam pehaKeradangan di bahagian atas paha, pustule, podagra, buasir, pundikencing, rahim, buah pinggang membengkakBahagian depan pahaKeradangan testikel, ulser pada kakiBelakang pinggulKeradangan dan ulser pada bahagian punggungBahagian belakang lutut Bernanah yang kronik, ulser septik di kaki dan tapak kaki(popliteal space)Tulang buku lali (maleoli)Kitaran haid yang terganggu, sciatica, podagraBahagian luar pinggulSciatica, buasir, podagra, angin pasang (hernia), tisu dalamkawasan sendi pinggulBahagian punggung, arah Menarik humor dari semua bahagian badan, dari kepala, baikke anusuntuk salur penghadaman, mebantu dalam kitaran haid yangterganggu5.3.Amalan baik langkah berjaga-jagaa. Pengamal dikehendaki memastikan standard langkah berjaga-jaga dalam penjagaankesihatan (Lampiran 2) sentiasa diikuti pada setiap masa dan semua pengurusan sisa klinikalperlulah mematuhi garis panduan pengurusan sisa klinikal (rujuk pada Garis PanduanMengurus Sisa Klinikal di Malaysia, Jabatan Alam Sekitar, 2009 dan Lampiran 3).b. Bagi memastikan bahagian badan yang digunakan untuk rawatan bekam basah tidakdijangkiti kuman, pengamal perlulah menngunakan lanset steril pakai buang.c. Permukaan kulit di bahagian badan yang akan digunakan untuk bekam basah perludibersihkan terlebih dahulu dengan 70% isopropyl alcohol dan dibiarkan kering sebelummembuat torehan.d. Semua peralatan bekam perlu dicuci hama dan disterilkan mengikut kaedah pensterilan dandisinfeksi (lampiran 1) yang bersesuaian sebelum digunakan pada pesakit.e. Pengamal dikehendaki menggunakan peralatan perlindungan peribadi terutamanya sarungtangan semasa prosedur rawatan dan mesti memastikan tahap kebersihan diri sentiasadijaga.6
5.4.Tempoh rawatan[2,4]a. Apliaksi peralatan bekam adalah selama 10-15 minit sahaja untuk setiap cawan atausehingga kawasan di bawah cawan bekam itu bertukar menjadi kemerah-merahan.b. Hanya sebanyak 10 cawan yang boleh digunakan pada satu prosedur.c. Tempat berbekam pada sesuatu bahagian badan yang sama hanya boleh dibekam sebanyak3 kali (maksimum 7 kali). Untuk bekam basah, setiap kali prosedur tersebut dilakukan padatempat yang sama, torehan perlulah pada tempat/kawasan kulit yang berlainan.5.5.Pemantauan rawatana. Pelanggan yang menjalani rawatan bekam perlu dipantau untuk sebarang komplikasi ataukesan sampingan yang mungkin berlaku.b. Jumlah darah yang dikeluarkan/dibuang semasa bekam basah perlu dipantau dan rawatanperlu dihentikan sekiranya berlaku pendarahan yang berlebihan. Jumlah darah yang bolehdikeluarkan/dibuang daripada seorang pelanggan pada satu sesi rawatan tidak bolehmelebihi 10 ml/kg (contohnya seseorang yang berat badannya 45 kg kehilangan darahberjumlah 450 ml atau kurang). Maksimum jumlah kehilangan darah yang selamat adalahhanya 450 ml untuk setiap kali prosedur.c. Selepas prosedur, pengamal perlulah memantau pendarahan agar tidak melebihi 15 minit.Pelanggan yang disyaki mengalami pendarahan yang berpanjangan perlu dirujuk kepadapegawai perubatan secepat mungkin selepas langkah bersesuaian untuk mengawalpendarahan tersebut diambil (contohnya penggunakan pressure bandage).d. Semua pelanggan yang telah menjalani bekam basah perlu dipantau selama sekurangkurangnya 15 minit selepas prosedur. Pengamal juga p
direkodkan di dalam Ebers Papyrus iaitu salah satu buku teks perubatan yang tertua di dunia. Antara kandungan buku ini adalah mengenai penggunaan bekam oleh penduduk Mesir seawal tahun 1500 S.M. ahli arkeologis telah menjumpai bukti penggunaan bekam oleh penduduk di Cina seawal 1000 S.M. Berdasarkan salah satu hasil karya Hippocrates, amalan bekam dipercayai turut diamalkan oleh masyarakat .
1.0 TUJUAN 1.1 Memberi pemahaman tentang Amalan 5S. 2.0 LATAR BELAKANG 2.1 Konsep Amalan 5S mula diperkenal kepada syarikat-syarikat di negara Jepun pada awal tahun 1980an. Amalan 5S ialah kaedah atau alat pengurusan yang boleh mewujudkan persekitaran di tempat kerja berkualiti yang selesa,
bangun ruang prisma segi empat lengkap beserta diagonal bidangnya, sebutkan kedudukan garis apa saja yang terdapat pada bangun ruang tersebut! Sebuah garis memotong salah satu garis sejajar. Maka garis tersebut memotong garis sejajar yang lain. Tunjukkan dengan gambar sifat garis tersebut! Dua buah kardus di tumpuk.
GARIS PANDUAN PELAKSANAAN KULIAH BAGI SEMESTER 1 SESI 2020/2021 FAKULTI PENDIDIKAN TEKNIKAL DAN VOKASIONAL Tujuan garis panduan ini disediakan adalah untuk edaran dalaman kepada staf akademik . ditetapkan dalam buku Panduan Akademik UTHM, dengan mengisi Borang Pengecualian Kredit Kursus. Manakala, bagi pelajar dari program Ijazah Sarjana
PEDOMAN CARA PEMBUA TAN OBAT TRADISIONAL YANG BAlK i. PENDAHULVAN 1.1. Latar 8elakang Obat tradisional merupakan produk yang dibuat dari bahan alam yang jenis dan . selumh aspek pembuatan obat tradisional dalam industri obat tradisional tersebut selalu mel11enulu CPO'lH.
1.0 TUJUAN Garis panduan ini menerangkan cara dan kaedah pengurusan dan keselamatan makmal/bengkel pengajaran, penyelidikan dan perkhidmatan di UPM. 2.0 TANGGUNGJAWAB Timbalan Naib Canselor (Penyelidikan dan Inovasi), Pengarah PPKKP (PGH) dan Ketua PTJ adalah bertanggungjawab memastikan garis panduan ini dipatuhi.
1 GARIS PANDUAN PENGURUSAN KEWANGAN KEGIATAN PELAJAR 1.0 TUJUAN Garis panduan menerangkan tatacara pengurusan kewangan kegiatan pelajar. 2.0 GLOSARI HEP-UKM Pusat Hal Ehwal Pelajar iSTAR Sistem Integrasi Bakat, Aktiviti & Resume Pelajar UKPEL Unit Kewangan Pelajar, Jabatan Bendahari PTJ Pusat Tanggungjawab – HEP-
Garis panduan ini bertujuan untuk membantu majikan menentukan amaun Potongan Cukai Bulanan (PCB) dengan betul dan tepat selari dengan Kaedah-Kaedah Cukai Pendapatan (Potongan daripada Saraan) 1994 [P.U.(A) 507/1994] (selepas ini dirujuk sebagai “KKCP PDS”) dan undang-undang yang berkuat kuasa pada tarikh garis panduan ini diterbitkan.
14 Mercedes Benz A250 2014 Wheel alignment Wheel alignment specifications. Contacted VACC, no information available, checked online for OEM websites, blocked from USA and Europe. 15 Suzuki Jimny 2008 Collision repair Body repair quarter panel replacement procedures. Contacted VACC, no information available, checked online for OEM websites, blocked from USA and Europe. 16 LDV G10 2016 Service .
