PENGGUNAAN HURUF (YĀ') DALAM I'RAB KAJIAN TERHADAP . - WordPress

Prosiding Seminar Pengajaran & Pembelajaran Bahasa Arab 2014 disunting oleh: Zamri Arifin, Maheram Ahmad, Suhaila Zailani @ Hj.Ahmad, Lazim Omar, Mohamad Zaidin Mat @ Mohamad, KhazriOsman, Al Muslim Mustapa & Mohd Shahrizal Nasir FakultiPengajian Islam, UKM & Fakulti Kontemporari Islam, UniSZA ISBN978-967-5478-78-9PENGGUNAAN HURUF (YĀ’) DALAM I’RABKAJIAN TERHADAP PELAJAR MADRASAH ALSAGOFF AL-ARABIAH,SINGAPURA.Zauwiah binte Abidin,1 Azhar Muhammad 2zauwiah abidin@alsagoff.edu.sgMadrasah Alsagoff Al-Arabiah, Singapura,2Jabatan Fakulti Tamadun Islam, UTM, Johor Bahru.1Abstrak: Huruf Yā’ merupakan salah satu huruf hijaiyyah yang mempunyai pelbagai fungsidalam sintaksis bahasa Arab. Justeru, kertas kerja ini bertujuan mengenal pasti kemampuanpelajar dalam menghubungjalin fungsi huruf Yā’ dalam i’rab melalui metod kualitatif.Berpandukan kerangka teori Taksonomi Bloom untuk mengukur tahap kognitif responden,ujian bertulis, temu bual dan perbandingan cara mereka menganalisis fungsi Yā’ di dalami’rab dikenalpasti. Hasil dapatan menunjukkan kemampuan pelajar dalam menghubungjalinfungsi huruf Yā’ dengan i’rab terbahagi kepada beberapa aras seperti mengingat, memahamidan menganalisis. Oleh itu, dapatan dari kajian ini dijangka dapat membantu para pengajarmerangka, mempelbagaikan dan menambahbaik pengajaran bahasa Arab khususnya bagisubjek sintaksis.Kata Kunci : Huruf Yā’, I’rab , Madrasah Alsagoff Al-Arabiah, Singapura.PENGENALANSintaksis Arab merupakan salah satu ilmu yang amat mendalam dan meluas kerana ia berkaitrapat dengan kitab suci al-Quran (Suhaila Zailani et al, 2012). Menurut Ibn Khaldun dalamMuqaddimah, ilmu sintaksis merupakan cabang utama dalam mempelajari bahasa Arab dansalah satu dari empat rukun yang amat penting untuk memahami al-Quran, Sunnah danhukum-hukum Syari’ah. Justeru, kegagalan menguasai ilmu ini mampu menjejas pemahamanseseorang walaupun hanya sepotong ayat. Ringkasnya, mempelajari sintaksis adalahsignifikan kerana ia merupakan salah satu cara untuk memahami maksud al-Quran (JanudinSardi, 2009).LATARBELAKANG KAJIANMadrasah Alsagoff Al-Arabiah yang dibina pada tahun 1912 di Singapura merupakanbangunan wakaf yang diberi oleh Syed Mohamed bin Ahmed. Ia beroperasi sebagai sebuahsekolah yang memberi penekanan terhadap subjek agama dan bahasa Arab. Secara tepat,subjek sintaksis Arab mula diperkenalkan kepada pelajar seawal peringkat rendah darjahempat supaya pelajar mampu menguasai pembelajaran bahasa Arab dengan baik danmengaplikasi tatabahasa sintaksis Arab dalam struktur ayat, baik dalam pelajaran bahasaArab mahupun pendidikan Islam. (Majalah Assirat, 1982).1

Susunan silibus yang teliti dalam subjek sintaksis sudah dipraktikan bermula padaketika pelajaran ini diperkenalkan. Buku utama yang digunakan ialah ‘Al-Nahwu al-Arabiy’sebanyak tiga jilid yang disusun oleh al-Marhum ustaz Syed Muhammad Alwie al-Idrus. Iakini telah ditambahbaik, disunting dan dikenali sebagai al-Nahw al-Arabiy al-Jadid’ (1999).Susunan tajuk dalam buku tersebut banyak membahaskan tentang huruf Yā’ danpenggunaannya yang pelbagai walau ia tidak dihimpunkan dalam satu tajuk besar. Akibatnya,kesinambungan silibus juga tidak dapat dihubungkaitkan secara langsung. Sebagai contohdalam tajuk al-Ma’lūm wa al-Majhūl, contoh : duʻya, tidak menyentuh huruf Yā’ padakeseluruhana kerana hanya beberapa contoh sahaja yang boleh didapati huruf Yā’ iaitu jikaberlaku pertukaran dari al-Maʻlūm kepada al-Majhūl pada hujung huruf mu’tal.Contoh lain adalah fungsi antara Yā’ al-Mutakallīm dan Yā’ al-Muannathati alMukhāṭabah (ḍamῑr anti) - Yā’ fāʻl yang bermaksud pelaku. " " يا بنتي ال تلعبي كثيرا , Yā bintī lātalʻbī kathīran. Penggunaan Yā’ keduanya adalah sama, baik dalam penulisan mahupunbunyian namun ia membawa maksud dan pengertian yang berbeza dan tiada kaitan antarasatu sama lain.Oleh itu, tenaga pengajar perlu mengaitkan semula topik yang lepas dalampengajarannya kerana usaha tersebut akan berkesan kerana pelajar akan sentiasa mengingatiqawa’d sintaksis Arab dan seterusnya dapat mengurangkan risiko berlaku kekeliruan dankesukaran pada peringkat yang lebih tinggi.HURUF YĀ’ DALAM I’RABDalam sintaksis bahasa Arab, huruf yang mempunyai peranan sebagai kata peranti iaitu katatugas yang mempunyai makna sendiri ialah huruf Hamzah, Tā’, Sīn, Fā’, Kāf, Lām dan Wāw(Mohd Zaki Abd. Rahman, 2001). Lisān al-Aʻrab dan Al-Muʻjam al-Wasiṭ juga menyatakanbahawa huruf Yā’ berperanan sebagai kata peranti.Lisān al-Arab (2010) ada menyatakan bahawa huruf Yā’ terbahagi kepada duakategori iaitu, (i) pelbagai fungsi bagi penambahan huruf Yā’ pada akhir perkataan, (ii) tiadasebarang makna kepada huruf Yā’ di akhir perkataan tetapi membawa makna keseluruhanperkataan tersebut. Berikut dalah gambar rajah yang menunjukkan kepelbagaian fungsi hurufYā’ di dalam sintaksis Arab.Huruf Yā’ Di AkhirPerkataanPelbagai FungsiYā’muthannā muḍāfYā’ḍamīr contoh:Yā’ nasab contoh:ّ ( يدوّي yadawiy)Tiada Fungsi ( غالمي ghulāmī) (ضربين ḍarabanī) طاليبّاملدرسة contoh:(ṭālibay al-madrasah)ّ الرأي Contoh:(al-raʼy)Rajah (1) : Fungsi Huruf Yā’ Dalam I’rabRajah (1) jelas menunjukkan kepelbagaian fungsi huruf Yā’ yang mempengaruhisetiap maksud dan makna dari qawā’d sintaksis Arab yang berbeza. Pembahagian kategori2

pertama iaitu pelbagai fungsi boleh dibahagikan kepada beberapa pecahan lain. Sebagaicontoh, Yā’ nasab ( يدوي yadawiy) mempunyai gabungan sintaksis dan morfologi, Yā’ ḍamīr ( غالمي ghulāmī) dan ( ضربني ḍarabanī) pula merupakan Yā’ bermaksud ganti nama sayadengan fungsi yang berlainan, ( غالمي ghulāmī) Yā’ ḍamīr bersandar dengan iḍafah (kataterbitan) yang membawa makna kepunyaan manakala ( ضربني ḍarabanī) Yā’ ḍamīr sebagaikata penyambut iaitu mafʻūlun bihi. Begitu juga dengan contoh Yā’ al-muthannā muḍāf ( طالبي المدرسة ṭālibay al-madrasah) yang berfungsi sebagai mansūb ataupun majrūr yangmembawa maksud dua pelajar sekolah.Pembahagian kategori kedua pula iaitu huruf Yā’ yang tiada fungsi tetapi membawamakna keseluruhan perkataan tersebut setelah digabungkan dengan huruf-huruf lain. Sebagaicontoh : ( الرأي al-raʼy) iaitu bermaksud ‘pendapat’. Perkataan al-raʼy bila dimasukkan kedalam struktur ayat, hukumnya akan berubah sama ada al-raʼyu atau al-raʼya atau al-raʼyibersesuaian dengan hukum struktur ayat yang ditulis.Ringkasnya, huruf Yā’ mempunyai banyak fungsi yang perlu difahami dan dikuasaikerana peranannya yang banyak dan besar dalam pembentukan perkataan, penggunaan ayatdan pengaplikasian makna.PENGGUNAAN HURUF YĀ’ BERDASARKAN I’RAB DALAM SINTAKSISHuruf Yā’ dalam sistem i‘rab mempunyai kaitan dengan tiga cabang ilmu bahasa Arab yanglain iaitu, sintaksis, morfologi dan fonetik.Pertama: SintaksisMenurut Abdul Ghani (1999), i‘rab adalah perubahan tanda (fleksi) pada akhir sesuatuperkataan berpunca daripada setiap bentuk perkataan sebelumnya. Dapatan kajian yangdijalankan oleh Ashinda (1998) lebih menjurus kepada hukum qawa’id iaitu penggunaanantara al-Idāfat dan al-Na’at dan tidak menjurus kepada kekeliruan di dalam i‘rab. Sebagaicontoh, ( ) جاء ول ُد الح َسن telah datang murid lelaki yang baik, selalu ditulis dengan carasedemikian sedangkan ayat yang betul adalah ( ُ ) جا َء الول ُد الح َسن . Setelah dianalisis, ayattersebut hanya berkisar sekitar kekeliruan penggunaan qawaid namun dari segi makna tetapmembawa satu maksud iaitu kata sifat ‘yang baik’. Oleh itu ia tidak mungkin berlaku dalambentuk sandaran (iḍāfah).Kedua: MorfologiHuruf Yā’ dalam morfologi mempunyai kedudukan tersendiri di dalam sistem i‘rab yangberkaitan dengan kaedah sintaksis. Ia boleh dilihat di dalam jadual berikut:Jadual 1: Kaitan Huruf Yā’ dengan Morfologi dan Sistem I‘rabNo.Jenis (Yā’)Contoh1Yā’ al-muannathati al-mukhāṭabah(ḍamῑr anti)) ت فاعال ِ ياء المؤنثة المخاطبة ( بضمير أن Yā’ al-mutakallῑm seperti : Yā’Muḍāf(un) Ilaihi) ياء المتكلم ( الياء تكون مضافا إليه Yā’ al-mutakallῑm (yang bersambungdengan kata kerja)) ياء المتكلم ( الياء المتصلة بالفعل تكون منصوبا ‘ ‘ال تكتبِي : lātaktubῑ233‘ – ’أبِي abῑ :‘ ض َربَنِي َ ’- ḍarabaniKedudukan Yā’ didalam I‘rab رفع فاعل rafa’ sebagai pelaku جر مضاف إليه jar sebagai yangdisandar نصب مفعول به nasab sebagaipenyambut

Jadual (1) yang dipaparkan menunjukkan perbezaan huruf Yā’ dari sudut ilmu morfologiyang dikaitkan dalam tiga bentuk sistem i‘rab yang berbeza. Oleh itu, kekeliruan dijangkaberlaku jika penggunaan strukturnya tidak difahami seterusnya membawa kepada salahfaham dari sudut makna mahupun terjemahan.Ketiga: FonetikHuruf Yā’ dari sudut fonetik bermaksud membawa bunyi bahasa tetapi tidak membawasebarang makna. Walau bagaimanapun, ia terikat dengan kaedah sintaksis pada keseluruhanperkataan walaupun sebelum dimasukkan dalam struktur ayat. Kedudukan i‘rabnya adalahseperti jadual (2) berikut:Jadual 2 :Kaitan Huruf Yā’ Dengan Fonetik Dan Sistem I‘rabNo.12345Jenis (Yā’)Yā’ al-muthannā manṣūb danmajrūryangbersandardengan iḍāfah ياء المثنى منصوب ومجرور مضافا Yā’ jamaʻ al-mudhakkar assālim manṣūb dan majrūryang bersandar dengan iḍāfah ياء جمع المذكر السالم منصوب ومجرور مضافا Yā’ al-asmā’ al-khamsahmajrūr ياء األسماء الخمسة مجرورا Ism manqūṣ : اسم منقوص Contoh العلم ِ – ’طالِبَي ṭālibay al-ʻlmiKedudukan Yā’ di dalam I‘rab الكسرة ألنه مثنى / الياء نيابة عن الفتحة - Yā’ ganti baris atas/bawah keranabermaksud dua.‘ العلم ِ – ’طالِبِي ṭālibῑ al-ʻlmi الكسرة ألنه جمع مذكر / الياء نيابة عن الفتحة سالم - Yā’ ganti baris atas/bawah keranabermaksud ramai lebih dari dua.‘ ’ألبِي بكر ِ –li abῑ bakr(in)Muḍāriʻ muʻtal bi al-Yā’ مضارع معتل بالياء ضي ِ – ’يق yaqḍῑ. الياء نيابة عن الكسرة ألنه من األسماء الخمسة - Yā’ ganti baris bawah keranasalah satu dari kata ism yang lima. مقدرة : مرفوع ومجرور ظاهرة : منصوب -hukum ‘marfū’ dan majrur’muqaddarah-hukum ‘mansūb’ Yā’nya berbarisatas jelas. مقدرة : مرفوع ظاهرة : منصوب حذف آخر : ومجزوم -‘marfū’’ muqaddarah, ‘mansūb’jelas, ‘majzūm’ dibuang‘ ضي ِ – ’القا al-qaḍῑWalaupun huruf Yā’ dari sudut fonetik tidak membawa sebarang makna namun kesilapan dankekeliruan memandang huruf Yā’ sebagai huruf tunggal akan sering berlaku sekiranya tidakdifahami dengan jelas fungsinya.TEORI REVISI BLOOM (2001)Teori Revisi Bloom (2001) memberi fokus pada proses pembelajaran iaitu dengan merancangkurikulum pengajaran dan pembelajaran. Ia disusun dengan enam aras dalam bentuk hierarkidari urutan terendah hingga peringkat tertinggi. Kerangka ini dinamakan dimensi proseskognitif dan boleh dilihat pada rajah (2) berikut:4

Rajah (2) : Hierarki Bloom Revisi BloomRingkasnya, revisi taksonomi Bloom menggambarkan proses pembelajaran dari caramemproses maklumat sehingga proses teratas iaitu mereka suatu yang baharu.REKA BENTUK KAJIANKajian ini merupakan kajian lapangan berbentuk kualitatif. Rakaman temu bual dilakukanselang tiga jam s

1 PENGGUNAAN HURUF (YĀ') DALAM I'RAB KAJIAN TERHADAP PELAJAR MADRASAH ALSAGOFF AL-ARABIAH, SINGAPURA. Zauwiah binte Abidin,1 Azhar Muhammad 2 zauwiah_abidin@alsagoff.edu.sg 1 Madrasah Alsagoff Al-Arabiah, Singapura, 2 Jabatan Fakulti Tamadun Islam, UTM, Johor Bahru. Abstrak: Huruf Yā' merupakan salah satu huruf hijaiyyah yang mempunyai pelbagai fungsi